وقتی شهاب حسینی پرچمدار «اخلاق» میشود
مهر/ فيلم سينمايي «نبات» به کارگرداني پگاه ارضي با داستاني ساده و تا حدودي کليشهاي درباره رابطه يک دختر و پدر، از فيلماوليهاي شکستخورده در اکران سال گذشته بود. «سينماي شيشهاي» عنوان بستهاي روزانه است که در نظر داريم در قالب آن ضمن مرور مهمترين فيلمهاي توليد و اکران شده در سال ۹۸، در هر شماره به معرفي هر يک از آنها براي تماشا در خانهها در ايام نوروز ۹۹ بپردازيم. در شماره دوازدهم نوبت به «نبات» رسيد؛ اگر تبليغاتش را در زمان اکران عمومي ديده باشيد احتمالاً اولين چيزي که از آن به يادتان ميآيد حضور پررنگ شهاب حسيني است. بازيگري که در چند سال اخير تمرکز ويژهاي بر روي همکاري با فيلمسازان فيلماولي داشته و از اين منظر حضورش در «نبات» را هم بهنوعي ميتوان يک حضور حمايتي براي کارگردان جوانش يعني پگاه ارضي مدنظر قرار داد. کمکهاي شهاب حسيني از فيلماوليها گاه با حضورش در مقابل دوربين رقم خورده و گاه با سرمايهگذاري مستقيم در توليد. وجه اشتراک همه فيلمهايي هم که کمک مستقيم او را دارند ترويج مساله «اخلاق» است؛ گمشده روزگار ما. گويا او ميخواهد پرچمش را بردارد تا سهمي در بهبود اين اوضاع آشفته داشته باشد. «نبات» هم از جمله همين آثار است که حضور شهاب حسيني در ترکيب بازيگران آن اهرم محرکي بود تا پگاه ارضي کارگردان اين اثر دست و دلش به ساخت اولين فيلمش برود، کارگرداني که سالها در خارج از کشور زندگي ميکرد و فعاليتهاي غيرسينمايي داشت اما دورههاي فيلمسازي را در آمريکا گذراند تا سرانجام در تهران اولين گام در عرصه کارگرداني سينما را بردارد. نکتههايي که شايد جالب باشد بدانيد پگاه ارضي در اولين فيلم بلند خود انگشت روي يک موضوع تکراري گذاشته که بارها و بارها مشابهش را در آثار تلويزيوني و سينمايي ديدهايد؛ يک قصه سرراست. او رابطه پدر و دختري را به تصوير کشيده که مادري ندارد اما به يکباره سر و کله زني در زندگي آنها پيدا ميشود. همين قصه يک خطي کافي است تا تمام فيلمهايي که با اين خط داستاني ديدهايد جلوي چشمانتان رژه بروند. «نبات» فيلمي است که هر چند با آن همراه ميشويد اما در همان ۲۰ دقيقه نخستين، دستش برايتان رو ميشود و داستانش را لو ميدهد. اين بزرگترين نقطه ضعف فيلم است که گرهاندازي مداوم هم به کارش نميآيد چون روند داستان آنقدر ساده و قابل و پيشبيني است که جايي براي حدسهايتان نميگذارد. فيلم اجازه نميدهد که الگوي ديگري براي شخصيتها و سرنوشتشان در ذهنتان بچينيد. فيلم افت و خيزي ندارد و ناگهان حقيقتي را پيش رويتان برملا نميکند. اين يعني اينکه کارگردان خواسته از آنچه پيش از اين با همين محوريت ساخته شده فاصله بگيرد اما يک طرف ديگر را از دست داده است. يعني فيلم روي يک خط جلو ميرود به طوري که اصلا لازم نيست سرنخي دستتان بيايد. فيلم اما يک ساختار تلويزيوني دارد و نميتواند در حد و اندازه يک فيلم سينمايي ظاهر شود يعني داستان کليشهاي و دمدستياش آنقدر ساده پيش ميرود که اجازه سينمايي شدن را به آن نميدهد. از سوي ديگر شخصيتپردازيها هم لنگ ميزند. فيلم تلاش دارد رابطه دختر و پدري را نشانمان دهد با شوخيهايشان، کلکلهايشان، دعواهايشان و... اما در اين مسير موفق نميشود و هرچه تلاش ميکند با آنها همراه شويد، اساسا با اين شکل رابطه کنار نميآييد. کارنامه فيلم در زمان اکران عمومي «نبات» در اکران عمومي کمي بيشتر از ۶۵۰ ميليون تومان فروخت و اين يک ناکامي براي فيلمي با حضور شهاب حسيني در گيشه بود. بازيگري که پيش از اين حضورش در فيلمها تضميني براي فروش بود و گويا اين الگوي از پيش تعريف شده ديگر کارکردش را از دست داده و جواب نميدهد. يعني مخاطبان به صرف حضور يک سوپراستار از يک فيلم استقبال نميکنند. البته بايد اين را هم در نظر گرفت که فيلم در ماه رمضان اکران شد که سانسهاي نمايش دهندهاش به ۲۰ نوبت هم نميرسيد آن هم در بازههايي مانند پيش از ظهر که عملا سانسهاي مرده به حساب ميآمدند. «نبات» بزرگترين ضربهاش را از فيلمنامه کم رمقش ميخورد به ويژه اينکه تکيه اصلياش بر رابطهاي است که توصيفش کرديم. فيلم روايتگر داستان يک دختر ۱۲ ساله است که جهانش اصلا با جهان دختربچههاي ۱۲ ساله امروزي نميخواند. ارضي خط فکري او را به اندازه يک دختره ۲۰ ساله ارتقا داده و رفتارش را به همان ميزان در «نبات» پخته و جا افتاده نشان داده است. آيا شما هم اين فيلم را دوست خواهيد داشت؟ هرچند سعي ميشود که گوشهاي از «نبات» عاشقانهاي را هم در بربگيرد اما اين عاشقانه با روايتي غيرمنطقي پيش ميرود که باعث ميشود غيرواقعي به نظر برسد. اتفاقاتي که به ناگاه حادث ميشود تا کاراکترهاي اصلي در کنار هم قرار بگيرند. از اين منظر شايد فيلم براي آن دسته از مخاطبان که علاقمند قصههاي عاشقانه سرراست و بدون پيچيدگي هستند، گزينه مناسبي براي تماشا باشد. از سوي ديگر اما فيلم براي مخاطبان سختگيرتر و فيلمبازتر احتمالاً جذابيتي نداشته باشد. به نظر ميرسد در اين فيلم ارضي وقتي براي ارايه ديالوگهاي خوب نداشته و همين باعث شده گفتگوهايي خشک بين بازيگران رد و بدل شود از جنس فيلمهاي تلويزيوني. با اين وجود بايد اين را هم در نظر گرفت که «نبات» اولين تجربه کارگرداني اوست که شايد در آن دست به آزمون و خطا زده است.