«روز سوم» داستانی عاشقانه در بستر حصر خرمشهر

 کم نيستند فيلم هاي سينمايي دفاع مقدسي که جنگ را از زاويه خاص خودشان و آنچه در آن برهه به عنوان دغدغه از آن ياد مي شد، روايت کردند. فيلم هايي که يکي در ميانه جنگ رقم مي خورد و ديگري آسيب هاي جنگ و بعضي هم اسير شدن رزمنده ها توسط عراقي ها را نشان مي داد. اما فيلم سينمايي «روز سوم» به کارگرداني محمدحسين لطيفي علاوه بر اينکه اولين تجربه کارگرداني لطيفي در اين ژانر بود، شايد يکي از آثار ماندگار او در اين قالب باشد.

قصه روز سوم به محاصره خرمشهر توسط عراقي ها برمي گردد و سختي هاي يک خواهر و برادر براي نجات همديگر آنهم در بحبوحه و ميانه جنگ و در شرايطي که هر آن ممکن است سربازان عراقي به آنها حمله کنند، را به تصوير مي کشد.

در اين گزارش، سکانس هاي ملتهب  و نحوه ساخت فيلم در فضاي جنگي را در گفت و گو با تهيه کننده «روز سوم» بررسي خواهيم کرد.

** روز سوم براساس واقعيت ساخته شد

داستان اين فيلم برداشتي آزاد از يک ماجراي واقعي است با اين تفاوت که در آن داستان واقعي همه شخصيت ها زنده مي مانند اما در فيلم روز سوم نه. حميد زرگرنژاد نويسنده و مستند ساز، مستندي با نام روز سوم قبل از ساخت فيلم سينمايي آن ساخته بود و در اصل مي توان گفت فيلم روز سوم را از روي مستند زرگرنژاد ساختند.

** فيلمي با لهجه جنوبي

پوريا پورسرخ در اين فيلم نقش رضا را بازي مي کند و اغلب بازيگران اين فيلم سينمايي داراي لهجه جنوبي هستند.

** امير و روابط خانوادگي با رضا

برزو ارجمند در سکانس ابتدايي فيلم به طور موقت از زندان آزاد مي شود. او چند سال پيش به طور سهوي با ماشين کسي را زير مي کند و او مي ميرد و خانواده اش رضايت نمي دهند و همين باعث مي شود تا او به زندان بيفتد. امير از هم محله اي هاي قديمي خانواده رضا است و رضا خواستگار خواهرش بوده است.

** مردان و زناني که در برابر دشمن مبارزه مي کنند

بخش مهمي از اين فيلم به مقاومت مردم خرمشهر در مبارزه با سربازان عراقي مي پردازد. تصاويري از جنگ در خط مقدم و اسلحه به دست هايي که اغلب مرد هستند و در بين آنها خانم هايي با اسلحه هم ديده مي شود. سربازان عراقي با تانک و سلاح هايي که در دست دارند سعي دارند تا اين شهر را محاصره کنند.

** خاک کردن خواهر در حياط خانه

رضا با بازي پوريا پورسرخ در ميانه نبرد با دشمن عراقي به فکر خواهرش مي افتد که با پاي شکسته در خانه مانده است. به دنبال سميره مي رود اما در راه بازگشت از خانه به سمت پناهگاهي که در نظر دارند، با اتفاق هايي روبرو مي شوند. اين فيلم سکانس هاي ملتهبي را از جنگ ميان ايران و عراق نشان مي دهد و با برخي از اين سکانس ها احساسات مخاطب را جريحه دار مي کند. سميره به خاطر شکستگي پا نمي تواند به درستي راه برود و فرار کند. در شرايطي که هر لحظه ممکن است دشمن وارد خانه آنها شود، زمان زيادي ندارند و سميره از رضا مي خواهد تا او را بکُشد اما رضا فکر ديگري به سرش مي زند و تصميم مي گيرد براي در امان ماندن خواهرش از دست سربازان عراقي، سميره را در باغچه حياط خانه شان خاک کند تا بعد از رفتن آنها به سراغش بيايد.

** لطيفي و کارگرداني دفاع مقدسي

حسين لطيفي با اينکه تا به حال فيلم و سريالي در ژانر دفاع مقدس نساخته بود اما براي اولين بار اين تجربه را نصيب خود کرد و پا به اين ژانر هم گذاشت. او از تجربه هاي قبلي خود در ملودرام و آثار اجتماعي در اين فيلم به خوبي استفاده کرد و روز سوم را در بستري عاشقانه ساخت.

** حامد بهداد و اجراي نقشي متفاوت

با اينکه بهداد در اين سال ها نقش هاي متفاوتي را بازي کرده است اما شايد بازي در نقش فواد معلم يا فواد که فرمانده سربازان عراقي است، جاي ديگري از کارنامه کاري او را به خود اختصاص دهد. او در اين فيلم با گريم ويژه اي که داشت و از همه مهمتر لهجه ايراني عراقي که برايش انتخاب شده بود، به خوبي در قامت يک سرباز عراقي نشسته بود.

** جلالي: به حضور «روز سوم» در کارنامه کاريم افتخار مي کنم

«عليرضا جلالي» تهيه کننده فيلم سينمايي «روز سوم» در گفت و گو با خبرنگار فارس، گفت: اين فيلم براي من تکرار نشدني است و در شرايطي خاص توليد شد و برکت هاي زيادي براي عوامل داشت.

 وي درباره انتخاب لطيفي براي کارگرداني اين فيلم نيز بيان داشت: آقاي لطيفي تا آن زمان در ژانر دفاع مقدس کار نکرده بود و زمانيکه فيلم نامه را خواند پرسيد چرا من را براي کارگرداني انتخاب کرديد؟ و ما گفتيم آنقدر فيلم هاي جنگي تکراري شده دنبال کارگرداني بوديم که تا به حال کار جنگي نکرده است.

اين تهيه کننده افزود: در حين توليد آقاي دهقان رييس بنياد شهيد وقت، کمک هاي مالي و معنوي بسياري به ما کردند. همچنين سردار فضلي و شفيعي نيز امکانات لازم براي ساخت فيلمي اينچنيني را در جنوب برايمان مهيا کردند.

** حاج محمد نوراني در پشت صحنه به بچه ها انرژي مي داد

جلالي ادامه داد: اين فيلم بر اساس واقعيت ساخته شده است و يادم است افرادي که در شرايط مشابه نقش هاي فيلم قرار داشتند را به پشت صحنه مي آورديم و آنها با بچه هاي بازيگر صحبت مي کردند و از شرايطي که خودشان در آن قرار گرفته بودند مي گفتند.

يکي از اين افراد «حاج محمد نوراني» يکي از فرماندهاني بود که در حصر خرمشهر حضور داشته و هنوز زنده است و نمي توانم نقش او را در اين فيلم ناديده بگيرم. کانالي که بخشي از بازي بازيگران در آن انجام شده را حاج محمد نوراني طراحي کرد و در واقعيت زمان جنگ خودش در کانال گير افتاده بود. هر زمان که حاج محمد نوراني به پشت صحنه مي آمد و با بچه هاي بازيگر صحبت مي کرد آنها حس و حال خوبي مي گرفتند.

** تاسيس خيريه اي با نام فيلم

وي در ادامه نيز افزود: همان زمان با مرحوم آخوندي و لطيفي صحبتي کرديم و نذر کرديم اگر اين فيلم به جشنواره برسد و جايزه بگيرد، ما خيريه اي به نام «خيريه روز سوم» تاسيس مي کنيم. من گفتم حتي اگر جايزه شخصي به من بدهند تقديم خانواده شهيد امان اللهي مي کنم و يک خودرو به من دادند و با اصرار بسيار به خانواده شهيد امان اللهي تقديم کردم.

اين تهيه کننده همچنين عنوان داشت: در نهايت عايدي فيلم ما خيريه روز سوم شد و الان هم اين خيريه را داريم و حدود ۳۰۰ خانوار تحت پوشش خيريه هستند و به جهت خوراک پوشاک تحصيل و ... تامين مي شوند و بنيان گذار خيريه مرحوم آخوندي بودند. مي خواستم اين را بگويم که اگر نيت ها پاک باشد يک فيلم سينمايي چه برکت هايي مي تواند داشته باشد.

وي با اشاره به سختي هاي توليد اين فيلم سينمايي نيز گفت: از لحاظ ساختاري و اجرايي کار سختي داشتيم، اما سپاه و ارتش به طور ويژه کمک مان کردند و بايد از امير سياري و امير موسوي نيز در اين زمينه تشکر کنم. هنوز که هنوز است من به عنوان يک خادم به اينکه اين فيلم در کارنامه کاريم است، افتخار مي کنم.

 ** عشقي که ثمر نداشت

در پايان فيلم رضا و برادر کوچکترش رسول به شهادت مي رسند و در لحظه اي که امير برادر نامزد رضا در حال نجات سميره در رودخانه است،‌ فواد که با هلي کوپتر به دنبال سميره مي گردد، سر مي رسد و سميره در ترديدي چند سويه او را با اسلحه مي کشد.

** رابطه عاشقانه اي بين فواد و سميره

در سويي ديگر در گذشته، فواد با بازي حامد بهداد خواستگار سميره بوده است. اين دو در مدرسه عراقي هاي خرمشهر تدريس مي کردند. حالا و بعد از سالها زمانيکه سميره در جايي که رضا برايش درست کرده و در باغچه خانه زير حصيري نازک خوابيده است، رضا به عنوان فرمانده سربازان عراقي که مدتي است با نيروهاي عراقي همکاري مي کند، وارد اين خانه مي شود و از وجود سميره در جايي از اين خانه مطلع مي شود. برخلاف اينکه فواد هنوز سميره را دوست دارد اما سميره به خاطر همکاري فواد با عراقي ها مهري از او در دل ندارد به همين خاطر با برادر و دوستان برادرش روي برانکاري که برايش با حصير درست مي کنند، مي نشيند و همراه مي شود.

** رگه هايي از طنز در فيلمي دفاع مقدسي

بخشي از اين فيلم به روابط دوستانه بين رضا و هم محلي هايش برمي گردد. مجيد ياسر، شهرام قائدي، مهدي صبايي، برزو ارجمند، مرتضي زارع، مالک سراج از اين افراد هستند که تا لحظه آخر پاي همديگر مي ايستند و براي زنده ماندن يکديگر تلاش مي کنند. در سکانس هاي پاياني فيلم همه اينها در کانالي پناه مي گيرند و هر کدام براي وداع با عزيزترين زندگي شان صحبت مي کنند. در کنار اينکه فيلم در ژانر دفاع مقدسي ساخته شده است اما در سکانس هاي مواجهه با اين جمع دوستان قديمي رگه هايي از شوخي و طنز ديده مي شود که در آن شرايط بحراني مخاطب را به خنده وادار مي کند.

** جوايزي که روز سوم دريافت کرد

اين فيلم در دوره ۲۵ جشنواره فيلم فجر موفق شد در بخش بهترين فيلم، بهترين کارگرداني و بهترين بازيگر نقش اول زن بدرخشد. همچنين «روز سوم» در يازدهمين جشن خانه سينما در بخش بهترين جلوه هاي ويژه ميداني تنديسي دريافت کرد.