این مواد آرایشی عامل ابتلا به سرطان هستند!
فردا/ امروزه مصرف لوازم آرايشي بهداشتي به نسبت قبل در کشور ما بسيار بالا رفته است و حتي مي توان گفت چند سالي هست که اين صنعت جز اولين صنايع پولساز در ايران به شمار مي آيد. لوازم آرايشي مکملي براي افزايش زيبايي فرد هستند اما زيبايي به چه قيمتي؟ سرطان بهاي گزافي است! با دکتر سلام همراه باشيد. فنيلن دي آمين و رنگ هاي تهيه شده از آن که در رنگ کردن موهاي افراد به وفور از آن استفاده مي شود يک خطر بزرگ براي افراد به حساب مي آيد. قطران زغال سنگ مخلوطي از مواد شيميايي و به خودي خود عاملي سرطان زا است . زيبايي ظاهر، يکي از مسائل مهم و مورد توجه براي همه افراد جامعه به خصوص بانوان جوان است. از اين رو همواره اين گروه، به دنبال يافتن موادي مرغوب براي بهبود وضعيت ظاهري خود هستند. هر شخص براي تهيه لوازم آرايشي و بهداشتي خود ملاک هايي دارد؛ ازجمله اين ملاک ها تناسب بين ماده مصرفي و پوست و موي خود فرد است. در قرن 19 ميلادي با گسترش صنعت لوازم آرايشي و بهداشتي، تبليغات تجاري نيز از جايگاه حائز اهميتي برخوردار شدند. در سال 1913 محصولي که امروزه به نام ريمل ابرو و مژه مي شناسيم، توسط شيميدان فرانسوي به نام ريمل ساخته شد و به نوبه خود طرفداران زيادي در اروپا پيدا کرد. جالب است بدانيم که اصطلاح لاتين لوازم آرايشي و بهداشتي[1] از واژه يوناني کاسمتيک (kosmetike) به معني آماده سازي براي زيبايي گرفته شده است. 4000 سال پيش، مصريان باستان از اولين افرادي بودند که با استفاده از چربي گوسفند به همراه پودر زغال، عناصر آنتيموان و سرب براي خود کرم تهيه مي کردند. هم چنين آن ها حمام شير و عسل را براي لطافت پوست خود عامل مهمي مي دانستند. روميان و يونانيان حدود 100 سال بعد از ميلاد مسيح با استفاده از شراب، گونه هاي خود را سرخ و با استفاده از گچ، بدن خود را سفيد مي کردند. آنچه روميان را به استفاده از کلاه گيس وادار مي کرد، ريزش مو و کچل شدن آن ها به دليل رنگ کردن موها توسط مواد قليايي بود. همچنين استفاده از ميوه هايي نظير آلبالو و توت فرنگي براي رنگ کردن لب ها يکي ديگر از روش هاي آرايشي مرسوم روميان بود. در قرن هاي 15 و 16 ميلادي مصرف لوازم آرايشي تنها براي خانواده هاي سلطنتي مجاز بود؛ اما در قرن 18 تقريباً تمام سطوح جامعه از اين مواد استفاده مي کردند. جهت کاهش مضرات لوازم آرايشي مصرفي در آن زمان، اکسيد روي، جايگزين اکسيد جيوه و اکسيد سرب در مواد آرايشي شد. در قرن 19 ميلادي با گسترش صنعت لوازم آرايشي و بهداشتي، تبليغات تجاري مرتبط با آن، جايگاه فوق العاده اي به دست آورد. در سال 1913 محصولي را که امروز با نام ريمل ابرو و مژه مي شناسيم، به دست شيميداني فرانسوي به نام ريمل[2] ساخته شد. اين محصول طي سالهاي بعد، طرفداران زيادي در اروپا پيدا کرد. امروزه صنعت لوازم آرايشي و بهداشتي چنان سودآور شده که شرکت هاي توليدکننده، سالانه حداقل حدود 20 ميليارد دلار سود به دست آورده اند. اين رقم به طور مداوم در حال افزايش است.[3][4] ناگفته هايي از محصولات آرايشي و بهداشتي مصرف مواد آرايشي و بهداشتي ارگانيک و طبيعي در دوره ما نيز چندان که بايد و شايد رواج نيافته است. عمده موادي که شرکت هاي توليدي اين دست اقلام، در محصولات خود استفاده مي کنند، مواد شيميايي توليدشده در آزمايشگاه ها است. محققان آمريکايي گزارش کرده اند، يک هشتم از 82000 ترکيبي که در محصولات آرايشي و بهداشتي استفاده مي شود مواد شيميايي صنعتي هستند که اين ترکيبات را حتي مي توان در علف کش ها و آفت زدا ها نيز يافت. بسياري از اين مواد به عنوان نرم کننده ي بُتن در ساختمان سازي، چربي زدايي در زدودن دود دهي قطعات خودرو و نيز برخي به عنوان کاهش دهنده کشش سطحي در جوهر خودکارها استفاده مي شوند.[5]، [6] در زير به طور خلاصه به ليستي از اين مواد اشاره خواهيم کرد: 1-بوتيليتد هيدروکسي آنيزول[7] و بوتيليتد هيدروکسي تولوئن[8] اين دو ماده به عنوان مواد نگه دارنده در مرطوب کننده ها به کار مي روند که منجر به حساسيت هاي پوستي مي شوند. اين دو ماده، تومور و اختلالات کبدي و کليه اي ايجاد مي کنند و به طور چشمگيري مشکلات تنفسي به همراه دارند.در آژانس بين المللي تحقيقات سرطان، از اين دو ترکيب به عنوان مواد سرطان زا نام برده مي شود و در کميسيون اروپايي غدد درون ريز، به عنوان عوامل برهم زننده تعادل هورموني دسته بندي مي شوند.[9] [10] جالب است بدانيم درحال حاضر يکي از اجزاي اصلي تشکيل دهنده محصولات آرايشي و بهداشتي REVLON، بوتيليتد هيدروکسي تولوئن است. از اين رو بايد با دقت بيشتري نسبت به خريد محصولات اين نام تجاري معروف اقدام کرد. 2-رنگ قطران زغال سنگ: P-فنيلن دي آمين[11] و رنگ هاي تهيه شده از آن که در رنگ کردن موهاي افراد به وفور از آن استفاده مي شود يک خطر بزرگ براي افراد به حساب مي آيد. قطران زغال سنگ مخلوطي از مواد شيميايي و به خودي خود عاملي سرطان زا است و درنتيجه مواد مشتق شده از آن نيز اين ويژگي را دارند. برخي از اين نوع رنگ ها با فلزاتي مانند آلومينيوم و سرب همراه شده اند که اين فلزات سنگين براي مغز مضر هستند و جزء عوامل معرفي شده در ايجاد تومور مغزي به حساب مي آيند. P- در مرکز تحقيقات سرطان در آمريکا، ميان فنيلن دي آمين با تومورهاي مغزي ارتباطي معنادار به دست آمده است.[12] 3-دي اتانل آمين[13] و مشتقات آن: از اين ماده براي کِرمي و کفي کردن مواد بهداشتي و تنظيم PH اجزاي موجود در مرطوب کننده ها و کرم هاي ضد آفتاب استفاده مي شود. نوع کوکومايد[14] و لارامايد[15] آن در صابون ها و شامپوها وجود دارد. کاربرد اين ماده در صنعت، بيشتر در پالايشگاه ها و براي زدودن سولفيدهيدروژن در فرآيند انتشار گازهاي آزادشده از مواد نفتي است. دي اتانل آمين باعث ايجاد التهاب در چشم و پوست مي شود و در واکنش با نيتريت موجود در لوازم بهداشتي و آرايشي، نيتروز آمين سرطان زا را توليد مي کند. بنابر تحقيقات انجام شده در آزمايشگاه ها ين نتيجه به دست آمده که مصرف بيش ازحد اين ماده باعث ايجاد تومور در پوست و تيروئيد مي شود.[16]جالب است بدانيم علامت تجاري جانسون و جانسون[17] هنوز از اين ماده در محصولات خود استفاده مي کند. صابون مشهور اين شرکت با نام تجاري clean & clear نيز حاوي اين ماده مضر است. 4-دي بوتيل فتالات[18]: از اين ماده به عنوان عامل پلاستيک کننده، حلال رنگ و جلوگيري کننده از شکنندگي ناخن در لاک هاي ناخن و مواد بهداشتي مربوط به ناخن استفاده مي شود. اين ماده در سيستم هورموني توليدمثل اختلال ايجاد مي کند، توسط پوست جذب مي شود و درحالي که خود داراي قدرت جهش زايي در سلول ها نيست، ساير ترکيبات موجود را تبديل به يک ماده جهش زا مي کند. در اتحاديه اروپا اين ماده به عنوان يکي از خطرناک ترين مواد براي موجودات آبزي برشمرده شده اما بااين حال فتالات هم چنان در بسياري از عطرها نيز مورداستفاده قرار مي گيرد. در صنعت، براي ايجاد انعطاف در لوله هاي پلي وينيل کلرايدي[19] از اين ماده استفاده مي کنند.[20] در همه محصولات نام هاي تجاري AVON,Stee lauder,Johnson & Johnson,Loreal اين ماده خطرناک وجود دارد. محصولات origins که امروزه يکي از محصولات پرفروش بازار است نيز از اين قاعده مستثنا نيست. 5-آزادکننده هاي فرمالدئيدي[21]: مواد آزادکننده فرمالدئيدي به عنوان نگه دارنده در بسياري از مواد آرايشي و بهداشتي استفاده مي شود. اين ترکيبات به آرامي فرمالدئيد آزاد مي کنند و اين گاز با استنشاق وارد بدن مي شود. فرمالدئيد به عنوان يک عامل سرطان زا شناخته شده است. هم چنين تحقيقات نشان داده که علاوه بر مسير تنفسي، فرمالدئيد از طريق پوست نيز امکان نفوذ در بدن را دارد. کاربرد صنعتي فرمالدئيد در صنايع چوبي، براي توليد رزين است. کف پوش هاي وينيل و تميزکننده هاي بهداشتي نيز حاوي فرمالدئيد هستند.[22] [23] 6- پارابنها[24]: عمده ترين ماده مصرفي به عنوان نگه دارنده در محصولات بهداشتي و آرايشي پارابن ها هستند. اين ماده در عطرها نيز استفاده مي شود اما چون معمولاً اجزاي تشکيل دهنده عطرها در زمره اسرار يک شرکت توليدکننده به شمار مي آيد ، هيچ گاه فرمول عطر و اجزاي تشکيل دهنده آن را بر روي محصول درج نمي شود و درنتيجه حضور پارابن در اين محصول از ديده ها پنهان مي ماند. 90-75 درصد از مواد آرايشي و بهداشتي حتي در سطح پايين حاوي پارابن هستند. پارابن به راحتي از طريق پوست به داخل بدن نفوذ پيدا مي کند. کميسيون اروپايي اختلالات هورمون هاي درون ريز، پارابن را به عنوان اولين اولويت در ليست مواد مداخله گر در تنظيمات هورموني طبقه بندي کرده است. پارابن مي تواند مانند استروژن عمل کند و در جايگاه استروژن قرار بگيرد. هم چنين پارابن مي تواند در سيستم هورموني مردانه نيز ايجاد اختلال کرده و توليدمثل مردان را دچار مشکل کند. متيل پارابن در ترکيب با اشعه فرابنفش بتا سبب پيري زودرس پوست مي شود و به دنبال آن جهش در سلول هاي پوست را به وجود مي آورد که منجر به سرطان پوست مي شود. بايد در مصرف محصولات شرکت هاي Johnson & Johnson Loreal,AVON احتياط کرد زيرا آنان هنوز از انواع پارابن در محصولات خود استفاده قابل توجهي مي کنند پارابن به طور طبيعي در برخي ميوه ها مانند توت فرنگي، هويج و پياز وجود دارد؛ اما نوع صنعتي آن که در مواد بهداشتي و آرايشي مورد استفاده قرار مي گيرد، از مواد نفتي تهيه مي شود. پارابن زماني که از طريق خوراکي وارد بدن شود به سيستم سوخت وساز بدن راه پيدا مي کند و خاصيت استروژني آن کم مي شود. اين در حالي است که جذب نوع صنعتي آن از طريق پوست، اجازه ورود اين ماده به چرخه سوخت وساز را نمي دهد و به طور مستقيم وارد ارگان ها مي شود. طبق آمارهاي به دست آمده، به طور متوسط 50 ميلي گرم پارابن در روز از طريق لوازم آرايشي وارد بدن خانم ها مي شود. پارابن در غشاي سرطاني برداشته شده از فرد مبتلابه سرطان سينه نيز ديده شده است. مصرف پارابن در لوازم آرايشي ساخت اروپا محدوديت دارد اما در کانادا هيچ گونه محدوديتي در مصرف اين ماده در فرآيند توليد مواد بهداشتي و آرايشي وجود ندارد. ازجمله پارابن ها مي توان به متيل پارابن، بوتيل پارابن و پروپيل پارابن اشاره کرد.[25] [26] [27] 7-پرفيوم[28] اين کلمه، بر روي مواد آرايشي و بهداشتي نشان دهنده مجموعه اي از اسانس ها و مواد معطر است. در بعضي از مواد توليدي که روي آن ها برچسب فاقد اسانس[29] ديده مي شود از اسانس هاي پوشش داده شده با ساير مواد استفاده شده است. اين اسانس ها در شوينده هاي خانگي و صنعتي نيز ديده مي شوند. گاهي اسانس ها به تنهايي نه سمي هستند و نه آلرژي زا؛ اما زماني که با ساير اجزا ترکيب مي شوند از خود ويژگي هاي جديدي بروز مي دهند. اين اسانس ها را مي توان عامل مسموميت هاي عصبي و سرطان ها دانست.[30] 8-ترکيبات پلي اتيلن گليکول[31] در بسياري از مواد آرايشي و بهداشتي به عنوان نگه دارنده، حجم دهنده و نرم کننده استفاده مي شود. پايه پلي اتيلن گليکول از مواد نفتي است و در صنعت داروسازي به عنوان روان کننده مصرف مي شود. پلي اتيلن گليکول به عنوان عامل جهش زا شناخته شده و اگر از طريق زخم وارد بدن شود، التهابات شديدي در محل ايجاد مي کند. در فرآيند توليد اين ماده در کارخانه احتمال آلوده شدن با اتيلن اکسايد[32] و 1،4-دي اکسان[33] وجود دارد. آژانس بين المللي تحقيقات سرطان، اتيلن اکسايد و 1،4-دي اکسان را به عنوان مواد سرطان زا معرفي کرده است. علاوه بر اين، اين دو ماده بر روي سيستم عصبي نيز تأثير مي گذارند. اين دو ماده در طبيعت تجزيه نشده و در 46 مورد از 100 مورد از لوازم آرايشيِ مورد آزمايش، به عنوان آلودگي يافت شده اند. پلي اتيلن گليکول به عنوان کمک کننده در جذب بيشتر ماده آرايشي در پوست و ثبات آن در مواد آرايشي و بهداشتي مصرف مي شود که اين خود يک زنگ خطر است.[34] شرکت Johnson & Johnson هنوز از اين ماده در توليد محصولات خود استفاده مي کند. 9-پترولاتوم[35]: پترولاتوم به عنوان ماده اي ژل مانند با پايه معدني جهت حفظ رطوبت محصولات بر روي پوست و مو در تهيه لوازم بهداشتي مصرف مي شود. در فرآورده هاي مربوط به مو، سبب بروز خاصيت نرم و درخشان کنندگي محصول مي شود. احتمال آلودگي اين ماده در فرايند توليد کارخانه اي توسط هيدروکربن هاي آروماتيک چند حلقه اي [36] انتظار مي رود. هيدروکربن هاي آروماتيک چند حلقه اي به عنوان آلودگي، در زمره مواد سرطان زا محسوب مي شود.[37] [38] 10-ترکيباتي که به سيلوگزان[39] منتهي مي شوند: ترکيبات سيليکوني در مواد آرايشي و بهداشتي در نرم کننده و مرطوب کننده ها استفاده مي شود .مصرف پزشکي اين ماده در ايمپلنت هاي درماني نيز است. تحقيقات، تأثير اين ماده را در اختلال سيستم هورموني و سيستم ايمني نشان مي دهد.[40] 11-سديم لارث سولفات[41]: از اين ماده جهت تهيه مواد به صورت کف و فوم بيشتر در شامپوها و ژل ها استفاده ميشود. احتمال آلودگي اين ترکيب با اتيلن اکسايد و 1،4- دي اکسان در فرآيند توليد کارخانه اي آن نيز مانند پلي اتيلن گليکول وجود دارد. (رجوع شود به توضيحات پلي اتيلن گليکول، شماره 8) [42] 12-تريکلوزان[43]: تريکلوزان به عنوان يک ماده آنتي باکتريال در شوينده ها، تميزکننده ها و دئودرانت ها استفاده مي شود و با اين ويژگي خاص خود، به عنوان ضدعفوني کننده در شستشوي زخم هاي بيمارستاني نيز کاربرد دارد. اتحاديه اروپا تداخل اين ماده با هورمون هاي بدن را تأييد کرده است و از آن به عنوان عامل التهابي شديد در شستشوي زخم هاي بيمارستاني نام مي برد. در عين آنتي باکتريال بودن اين ماده، نگرانيِ ناشي از ايجاد گونه هاي مقاوم باکتري ها، در مصرف بيش از حد اين ماده نيز وجود دارد.[44] [45] به رغم اثبات خطرات ناشي از مصرف اين ترکيبات هنوز شرکت هاي Loreal,AVON,REVLON در محصولات خود از اين ترکيب استفاده مي کنند. همان طور که اشاره شد ترکيباتي که در مواد آرايشي و بهداشتي استفاده مي شوند هريک به نوبه ي خود عامل ايجاد آسم، آلرژي، بيماري هاي خودايمن و سرطان ها هستند؛ اما جالب است بدانيم نه تنها کشورهاي اروپايي بلکه سازمان غذا و داروي آمريکا، مواد آرايشي و بهداشتي توليدشده را مورد آزمايش هاي زيستي قرار نمي دهند و تأثير اين نوع ترکيبات را روي موجودات زنده بررسي نمي کنند؛ زيرا از نظر اين گروه، اين مواد نه جزء غذا به حساب مي آيند و نه جزء داروها[46] [47] اگرچه اين شرکت ها ازنظر اخلاقي موظف به بررسي مواد توليد شده هستند اما مسئله اي که راه فراري براي شرکت هاي توليدکننده بازکرده، تصويب قانون منع آزمايش لوازم بهداشتي و آرايشي بر روي حيوانات بوده است. بنابراين ديگر نه تنها هيچ قانون اجباري براي آزمايش محصولات وجود نخواهد داشت که انجام آزمايش ها بر روي نمونه حيواني نيز ممنوع شده و راه حل ديگري نيز براي انجام آزمايش ها پيشنهاد نشده است. با اين تفاصيل محصولات نهايي توليدشده در اين شرکت ها، تحت نظارت هيچ مرجعي قرار نخواهند داشت.[48] [49]بايد دانست که ايران بعد از عربستان يکي از پرمصرف ترين کشورهاي مصرف کننده لوازم آرايشي و بهداشتي به شمار مي آيد و رتبه هفتم جهاني در مصرف محصولات آرايشي و بهداشتي را دارد. نرخ واردات محصولات آرايشي و بهداشتي در ايران بيش از 60 درصد گزارش شده است که 80 درصد از اين ميزان واردات از مبادي غيرقانوني و قاچاق وارد کشور مي شوند.[50] [51] از طرفي محصولات واردشده نيز به 3 دسته تقسيم مي شوند: گروه اول: لوازم بهداشتي و آرايشي که توسط شرکت هاي اصلي اروپايي و آمريکايي توليد مي شوند و داراي نام تجاري معتبر هستند که اين محصولات خود بدون نظارت هيچ مرجع قانوني در کشورهاي مرجع توليد مي شوند. گروه دوم: لوازم بهداشتي و آرايشي که توسط شرکت هاي چين و ترکيه توليد مي شوند و در آن کشورها داراي نام تجاري معتبر هستند و تحت نظر وزارت بهداشت در داخل کشور عرضه مي شوند. گروه سوم: لوازم بهداشتي فاقد علامت تجاري معتبر و باکيفيت پايين که در کشور به صورت آزاد و بدون نظارت خاصي عرضه مي شوند. (تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل) از طرفي، عده اي نيز براي تبليغ و فروش بيشتر کالاي خود از لفظ ارگانيک استفاده مي کنند درحالي که هنوز تعريف استانداردي براي ارگانيک بودن يک محصول ارائه نشده است. [52] به طور مثال 97 درصد يک محصول شيميايي است و فقط 3 درصد آن حاوي عصاره خيار است. آيا اين محصول جزء محصولات ارگانيک به حساب مي آيد که در تبليغات آن لفظ ارگانيک استفاده مي شود؟ با اين تفاصيل آيا قرار دادن پوست به عنوان عضو مهمي که داراي گيرنده هاي اصلي بدن و تنظيم کننده دماي بدن است و به عنوان اولين سد دفاعي در برابر عوامل ميکروبي نقش ايفا مي کند، در معرض اين نوع عوامل شيميايي پرخطر کار عاقلانه اي است؟ آيا هدفي جز به دست آوردن سودهاي کلان براي شرکت هاي توليدکننده اين محصولات قابل تصور است؟ آيا نبايد با همه اين توضيحات، خواستار تغيير روند در توليد و واردات محصولات آرايشي و بهداشتي باشيم و خود را با خودکفايي در توليد محصولات آرايشي و بهداشتي داخلي و نظارت در توليد اين محصولات، در داخل کشور غني کنيم؟ با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد