نوسانات خلقی بارداری را چگونه می‌توان کنترل کرد؟

کودکت/ نوسانات خلقي بارداري دلايل و عوامل متعددي دارند. تغييرات و نوسان‌هاي هورموني، فشارهاي جسمي و نگراني‌هايي که از آينده وجود دارد تا حدي باعث مي‌شوند تا مادران آينده دچار نوسانات خلقي بارداري شوند. تغييرات و تحولات خلق‌وخو کاملا طبيعي هستند. بسياري از مادران باردار يک لحظه دچار هيجان و شادي مي‌شوند و به فاصله چند ثانيه احساس غم و ناراحتي به سراغشان مي‌آيد. همين نوسانات است که يک لحظه باعث هوس خيارشور مي‌شود و کمي بعد آروزي يک بستني قيفي بزرگ را خلق مي‌کند. نوسانات خلقي بارداري و هورمون‌ها چه ارتباطي با هم دارند يکي از دلايل عمده نوسانات خلقي بارداري ، تغييرات هورموني به ويژه دو هورمون استروژن و پروژسترون است. سطح هورمون استروژن در ۱۲ هفته نخست بارداري افزايش پيدا مي‌کند. اين هورمون با ماده شيميايي سروتونين که در مغز ترشح مي‌شود در ارتباط است. احتمالا نام سروتونين را همراه با شادي شنيده‌ايد. درست است که اين ماده شيميايي باعث شادي مي‌شود، اما نوسانات و برهم خوردن تعادل آن در بدن موجب نوسانات خلقي بارداري مي‌شود. اين تغييرات و نوسانات هم به واسطه تغييرات استروژن ايجاد مي‌شود. نگران نباشيد، اين يکي از علائم بارداري است و بايد با آن کنار بياييد. ساز و کار دقيق ارتباط ميان استروژن و سروتونين دقيقا مشخص نيست اما مطالعات نشان از آن دارد که نوسانات هورمون نام‌برده باعث ايجاد اضطراب و دلواپسي و آسيب‌پذيري روحي مي‌شود. فقط هورمون استروژن نيست که در دوران بارداري افزايش پيدا مي‌کند و موجب نوسانات خلقي بارداري مي‌شود. هورمون ديگري هم در ۳ ماهه نخست بارداري افزايش پيدا مي‌کند. اين هورمون، پروژسترون نام دارد. استروژن با سطح انرژي بدن در ارتباط است و مقدار بيش از حد آن موجب تشويش مي‌شود اما پروژسترون کارکرد متفاوتي دارد و بيشتر به ايجاد آرامش در بدن کمک مي‌کند. پروژسترون در طول بارداري به ماهيچه‌ها کمک مي‌کند تا آرامش بيشتري پيدا کنند و بدن مادر را در برابر انقباضات رحم حفظ مي‌کند. پروژسترون علاوه بر رحم بر ماهيچه‌هاي مجاري روده هم اثر مي‌گذارد و باعث کاهش حرکات آنها مي‌شود. در نتيجه يبوست در دوران بارداري امري رايج است. شايد به نظر برسد که اين آرامش منهاي اثري که بر روده‌ها دارد، چيز خوبي است. بله! آرامش مطلوب است اما در برخي از مادران، اين افزايش پروژسترون و آرامش زيادي باعث رفتن به حالت رخوت، خستگي و غم مي‌شود. با وجود استروژن و پروژستروني که در نوسان است و اثراتي مشابه آنچه کفته شد در بدن ايجاد مي‌کند، انتظار ديگري از نوسانات خلقي بارداري داريد؟ ساير عوامل محرک نوسانات خلقي بارداري چيست؟ به جز هورمون‌هايي که در دوران بارداري دچار نوسان مي‌شوند، ناراحتي‌هاي مختلفي که در دوران حاملگي رخ مي‌دهد هم باعث تحت‌الشعاع قرار گرفتن اخلاق خوش مادر منتظر مي‌شود. براي مثال، حالت تهوع و استفراغ که در ۷۰ درصد زنان باردار رخ مي‌دهد و مي‌تواند در هر ساعتي از شبانه‌روز گريبان‌گير فرد شود هم علت ديگري براي تغييرات خلقي است. حالت تهوع و استفراغ با کوچک‌ترين محرک‌ها به وجود مي‌آيد. مثلا احساس گرسنگي و بوهاي مختلف مي‌توانند موجب اين حالات ناخوشايند شوند. يکي از دلهره زناني که دچار تهوع مي‌شوند، بروز ناگهاني اين حالت است. هيچ‌کس نمي‌تواند پيش‌بيني کند که چه بويي باعث حالت تهوع خواهد شد. پس ممکن است سر کار يا در خيابان، اين حالت ناخوشايند پيش آيد. اين عدم قابليت پيش‌بيني هم عامل ديگري براي نگراني و تغيير خلق‌وخوي مادر است. خستگي ناشي از اضافه وزن و حمل جنين هم باعث مي‌شود تا مادر آينده در حالت چندان خوبي قرار نگيرد و به خوش‌اخلاقي سابق نباشد. ضمن اينکه نوسانات خلقي بارداري در برخي از زنان به واسطه تجربه‌هاي ناخوشايند بارداري‌هاي گذشته مثل سقط جنين و… است. ۳ ماهه دوم بارداري چه نوسانات خلقي با خود به همراه دارد ۳ ماهه دوم بارداري به «ماه عسل» معروف است زيرا در اين دوران حالت تهوع بارداري در بيشتر زنان از بين مي‌رود و هورمون‌ها هم نوسانات کمتري دارند. در نتيجه مادر، احساس خستگي کمتري پيدا مي‌کند و افزايش انرژي دارد. اما همچنان دلايلي براي بدخلقي وجود دارد. مثلا برخي از زنان در ۳ماهه نخست بارداري، زير بار پوشيدن لباس‌هاي بارداري نمي‌روند اما در ۳ماهه دوم، تغييرات ظاهري کاملا محسوس است. به همين خاطر شايد برخي از افراد براي اين تغيير آمادگي کافي نداشته باشند. بزرگ شدن شکم و تغيير شکل بدن براي زناني که در گذشته از چاقي فرار مي‌کردند يا مشکلاتي در اين زمينه را قبلا تجربه کرده‌اند بسيار دشوار خواهد بود. برخي از کتاب‌هايي که درباره بارداري نوشته مي‌شوند هم باعث افزايش استرس مادر مي‌شوند. زيرا اين کتاب‌ها به طور افراطي به خطرات و مشکلات زايمان و بارداري مي‌پردازند و باعث نگراني مي‌شوند. آزمون‌هايي که در برخي از وبسايت‌ها وجود دارد و درباره بارداري و والدين است هم مي‌تواند فشارهاي رواني به مادر وارد کند. البته در ۳ ماهه دوم فقط شاهد نوسانات خلقي بارداري نخواهيد بود. در اين دوران، ميل جنسي زنان افزايش پيدا مي‌کند که اين مي‌تواند نکته‌اي اميدوارکننده در ميان سياهي‌هاي نام‌برده باشد. علت افزايش ميل جنسي زنان، افزايش گردش خون در ناحيه لگن عنوان مي‌شود. در اين دوران هم کم‌خوابي از عوامل نوسانات خلقي بارداري است. خستگي ناشي از کم‌خوابي روي خلق اثر مي‌گذارد. البته هر چقدر که مادر به زايمان نزديک مي‌شود و زمان ديدار با کوچولو نزديک‌تر مي‌شود، نگراني‌ها بابت آينده بيشتر مي‌شود و مي‌تواند روحيه مادر را تحت تاثير قرار بدهد. در اين دوران، برخي از مادران دچار حالتي مي‌شوند که انرژي زيادي پيدا مي‌کنند و مي‌خواهند مدام به نظافت و آماده‌سازي وسايل کودک خود بپردازند و هر چند که اين انرژي در بيشتر افراد خوشايند است اما در بعضي ديگر توام با نگراني و استرس خواهد بود. نوسانات خلقي بارداري چگونه بايد مديريت کرد؟ صبوري کردن: احساس بدي داشتن اصلا خوشايند نيست اما اينکه نتوانيد براي حال بد خود کاري کنيد از آن حس هم بدتر است. کافي است مدام به خود يادآوري کنيد که شما در داشتن نوسانات خلقي بارداري تنها نيستيد و اين دوران موقتي و طبيعي است. صحبت کردن با خانواده: شما مي‌دانيد که به خاطر وضعيت بارداري دچار تغييراتي در خلق‌وخوي خود شده‌ايد. بنابراين بهتر است درباره اين وضعيت با همسرتان صحبت کنيد. اگر فرزندان ديگري هم داريد بايد آنها را در جريان وضعيت خود قرار بدهيد تا از انتقال استرس و نگراني به آنها که خود دلمشغولي‌هايي درباره اضافه شدن عضوي جديد دارند، به طور جدي پرهيز کنيد. مطالعه هوشمندانه: شما به عنوان يک مادر بايد درباره زايمان، نگهداري از نوزاد، تغذيه و… اطلاعات داشته باشيد اما اين به معناي پيگيري کتاب‌هايي که به شما استرس وارد مي‌کنند نخواهد بود. پس سعي کنيد از خواندن مطالبي که نگراني‌هاي‌تان را افزايش مي‌دهند، پرهيز کنيد و در عوض به طور هوشمندانه مطالعه کنيد و خود را نگران جزئيات نکنيد. اگر اطلاعات زياد، به شما تشويش وارد مي‌کند، دور آنها را خط بکشيد. پيش‌بيني حالت تهوع: تهوع و استفراغ از جمله بدترين عوارض بارداري هستند اما اگر بتوانيد آنها را کنترل کنيد، وضعيت تغيير بسياري مي‌کند. مثلا هميشه با خود کيسه‌اي براي تخليه استفراغ داشته باشيد. تنقلاتي که به بهبود حالت تهوع کمک مي‌کنند، آماده داشته باشيد يا لوسيون و رايحه‌اي که از ميزان تهوع کم مي‌کند با خود به همراه ببريد. بوي دارچين معمولا براي کاهش حالت تهوع مفيد واقع مي‌شود. خواب مناسب: در دوران بارداري به دلايلي که پيش‌تر عنوان شد، خوابيدن کمي دشوار مي‌شود اما نبايد بگذاريد که کم‌خوابي باعث بروز خستگي بدني‌تان شوند. هر طور شده، به خواب خود در شب‌ها يا طول روز رسيدگي کنيد. استفاده از همراهي عزيزان: براي ملاقات با پزشک (سونوگرافي و…) از همراهي همسر يا يکي از عزيزانتان استفاده کنيد و سعي کنيد از حمايت و همراهي‌شان براي کاهش نگراني بهره ببريد. مثلا احتمالا احساس زشتي و چاقي به سراغتان خواهد آمد اما اگر عزيزانتان به شما يادآوري کنند که هنوز زيبا و خواستني هستيد، روحيه‌تان بهتر مي‌شود. افزايش اطلاعات درباره زايمان: اگر هيچ چيزي از روز زايمان ندانيد، نگران و مضطرب خواهيد بود. پس سعي کنيد با مطالعه مفيد يا شرکت در کلاس‌هاي آمادگي زايمان، خود را براي روز موعود آماده کنيد و از هيچ‌ چيز هم نترسيد. از تجربه مادران ديگر در شبکه‌هاي اجتماعي و گروه‌هاي گفتگو بهره ببريد. مراجعه به مشاور هم ايده خوبي است که مي‌تواند به کمکتان بيايد. يادتان باشد که نوسانات خلقي بارداري امري رايج است اما نبايد آن را با افسردگي و اضطراب جدي اشتباه گرفت. افسردگي مي‌تواند به دوران بعد از بارداري هم منتقل شود پس اگر چنين تجربه‌اي داريد بايد حتما به فکر درمان جدي آن باشيد. در ضمن اگر شما هم نوسانات خلقي بارداري مشابهي را تجربه کرده‌ايد مي‌توانيد از طريق کودکت با مادران ديگر به اشتراک بگذاريد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد