کلمات درست برای تشویق کودکان و نوجوانان کدام اند؟
تابناک با تو/ گونه و با چه کلماتي فرزندان خود را تشويق کنيم؟ آيا ممکن است تشويق ما اثر معکوس در دراز مدت داشته باشد؟ دانشمندان متعددي به اين موضوع پرداخته اند و نتايج جالبي به دست آورده اند. تحقيقات علمي براي سال ها بررسي مکانيزم آثار تشويق در محافل علمي و آموزشي مطرح بوده است. در يکي از جامع ترين اين تحقيقات دانشگاه استنفورد آمريکا، تعدادي از دانش آموزان را در سانفرانسيسکو مورد بررسي قرار داد. در اين آزمايش شرکت کنندگان به سه گروه تقسيم شدند و براي هر کدام روش متفاوتي در تشويق براي حل مساله در نظر گرفته شد. گروه اول با جمله "آفرين، خيلي باهوش هستيد" مورد تشويق قرار گرفتند. براي گروه دوم از جمله "آفرين، راه حل درست را انتخاب کرديد" استفاده شد. گروه سوم نيز به خاطر تلاش شان مورد تشويق قرار گرفتند. در گروه سوم حتي اگر راه حل درست نبود هم به آنها گفته شده: "آفرين، تلاش خود را انجام داده ايد". اين روش ها در سه گروه شرکت کننده براي مدتي به کار گرفته شد. سپس زمان بررسي نتايج رسيد. نتايج گروه اول که بر استعداد و هوش آنها تاکيد شده بود بصورت ميانگين کاهش توانمندي تحصيلي را به ثبت رسانده بودند. دانش آموزان اين گروه چنانچه در حل يک مساله شکست مي خوردند به سرعت اعتماد به نفس خود را از دست داده و در حل مسائل بعدي نيز عملکرد ضعيفي داشتند. گروه دوم به گروه متوسط ها شهرت يافتند زيرا نتايج ثبت شده در يک نمودار متوسط حرکت داشت. اما بهترين نتيجه مربوط به گروه سوم بود که در تشويق صورت گرفته، بر «تلاش آنها» اشاره شده بود. شرح و پيشنهاد همه ما با هوش هستيم، اما الزاما اين هوش به مفهوم موفق و برنده بودن در تمامي مراحل زندگي نخواهد بود. وقتي فرزند يا دانش آموز ما موفقيتي کسب مي کند و ما مي گوييم: "آفرين تو خيلي باهوشي" در واقع، بين هوش و موفقيت ارتباط مستقيمي در ذهن او ايجاد کرده ايم. حال وقتي او در يک موضوعي دچار عدم موفقيت مي شود، ناخودآگاه، اولين چيزي که زير سوال مي برد، هوش خودش است. اين وضعيت او را دچار فقر اعتماد به نفس خواهد کرد و عملکردش در طول زمان تضعيف مي شود. به علاوه، وقتي کسي خود را باهوش مي داند، تصور مي کند که همه مسائل را مي تواند با هوش خود حل کند حال آن که تجربه بشري مي گويد "هوش، تنها بخشي از راه حل است". از اين رو چنانچه يک نفر را دائماً با جملات مربوط به هوش بالا شارژ کنيم، به همان ميزان ظرفيت پذيرش شکست را در او کاهش داده ايم. گروه دوم عملکرد متوسطي داشتند چون با جمله اي خنثي تشويق شدند: "آفرين، راه حل درست را انتخاب کرديد." اين جمله، چيزي جديدي نداشت جز اين که به آنها يک چيز بديهي را ياد آوري مي کرد: براي حل مسأله، به راه حل درست فکر کنيد. اما گروه سوم ضمن تشويق شدن، اين گزاره را به طور مستقيم ياد گرفتند:" براي موفقيت بايد تلاش کرد" و مي دانيم که وقتي "تلاش" با "هوش"ي که همه به طور متعارف داريم، درهم آميزد، موفقيت دور از انتظار نيست. بنابر اين پيشنهاد مي شود مدام از هوش و استعداد فرزندان تان سخن نگوييد. کسي که در توهم باهوش بودن و تيزهوشي بيفتد، مهياي شکست و افسردگي خواهد بود. به جاي آن، از جملات و کلماتي که در درون خود مفاهيم "تلاش" ، "پشتکار" "اراده" ، "درس گرفتن از شکست" و نظاير اين ها دارند استفاده کنيد: - آفرين، مي بينم که مدام داري تمرين مي کني اين حرکت ورزشي رو انجام بدي. - وقتي مي بينم اين همه براي حل کردن تمرين هاي درسي ات کار مي کني بهت افتخار مي کنم. - من هميشه به دوستانم گفته ام که پسرم/دخترم خيلي بااراده است. - براي من مهم اين است که تو تلاشت را کرده اي، حالا هر نتيجه اي بگيري مهم نيست و من دوستت دارم. - اگر من پشتکار تو را داشتم، آدم موفق تري بودم، آفرين به تو و اين همه تلاشت. - مي دوني؟ يکي از خوبي هاي تو اينه که وقتي تو امتحان نمره کم مي گيري، مي ري سراغ اون قسمتي که نمره کم گرفتي و سعي مي کني دفعه بعد تکرارش نکني.