سایه سکته بر بارداری

جام جم/ هفته پيش در خبرها خواندم احتمال سکته مغزي در بارداران نسبت به ساير زنان جوان با شرايط عادي بيشتر است. بعلاوه خطر سکته مغزي در خانم‌هاي بارداري که برخي بيماري‌هاي روماتولوژيک يا قلبي دارند نيز به مراتب بيشتر مي‌شود . ناگفته نماند سکته مغزي از شايع ترين بيماري‌هاي مغز و اعصاب است که اگر در زمان طلايي يعني تا 4/5 ساعت پس از بروز سکته درمان نشود، عوارض مغزي و فيزيکي حادي به جا مي‌گذارد. با توجه به اهميت مساله پاي صحبت دو متخصص مغز و اعصاب دکتر علي اميني هرندي، عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي و دکتر فرزاد اشرافي نشستيم تا از نشانه ها، عوارض، پيشگيري و درمان سکته مغزي در بارداران بيشتر بدانيم. دکتر علي اميني هرندي سکته مغزي را با بارداران چه کار‌؟ بارداران طي دوران بارداري و حتي چند هفته پس از زايمان به دليل تغييرات هورموني و انعقادي، بيشتر به سکته مغزي مبتلا مي‌شوند. البته بيشترين خطر مربوط به چند هفته پس از زايمان است. اين خطر در آنها که مشکلات قلبي، کلافه‌هاي عروقي داخل مغز، مشکلات انعقادي خون، مسموميت حاملگي (اکلامپسي) و جدا شدن ذراتي از مايع کيسه آب جنين دارند بسيار بيشتر است. مراقبت از اختلالات متابوليکي حين بارداري بي‌دليل نيست که بارداران بايد نسبت به خطر ديابت و فشار خون بالا بسيار مراقب باشند. عواملي مانند ديابت، فشار خون کنترل نشده، اختلال در ديواره عروق، بيماري‌هاي التهابي رماتيسمي، ميگرن و مصرف سيگار، الکل يا آمفتامين از عللي هستند که خطر سکته مغزي را در خانم‌هاي باردار بيشتر مي‌کنند. افزايش وزن از علل خطر براي بيماري‌هاي قلبي و مغزي در دوران بارداري محسوب مي‌شود. ناگفته نماند بالا رفتن سطح استروژن به دليل تغييرات هورموني دوران بارداري به نوبه خود از عوامل خطر در بروز سکته مغزي است . خطر سکته مغزي و ختم بارداري به دليل شرايط خاص در دوران بارداري و جلوگيري از عوارض احتمالي روي جنين از حيث روش‌هاي تشخيصي و نيز انتخاب روش درمان، تمهيدات ايمني و محدوديت‌هاي ويژه‌اي وجود دارد. بي‌شک اولين وظيفه در زمان بروز علائم مشکوک به سکته مغزي چون لکنت زبان يا ضعف نيمه‌اي از بدن به طور ناگهاني، مراجعه سريع و بموقع به يک اورژانس بيمارستاني ضروري است.حفاظت از جان مادر و جنين هردو بسيار با اهميت است؛ ولي در موارد خاص بسته به شرايط در صورت امکان، ختم حاملگي اعلام مي‌شود. به بيان ديگر، در چنين شرايطي انجام سقط براي حفظ جان مادر اجتناب‌ناپذير است. ايمني در برابر سکته مغزي حين بارداري مهم‌ترين نکته براي پيشگيري از سکته مغزي طي بارداري، کنترل و درمان فاکتورهاي خطر مانند فشار خون و ديابت يا بيماري انعقادي زمينه‌اي است. مصرف سيگار و الکل نيز بايد متوقف و از کم‌آبي بدن نيز پرهيز شود. بعلاوه داشتن فعاليت بدني مناسب و کافي نيز بسيار کمک‌کننده است. دکتر فرزاد اشرافي خطر فشار خون بالا طي بارداري ميزان بروز سکته‌هاي مغزي طي بارداري از 11 تا 34 نفر در هر صدهزار زن باردار گزارش شده است که حدود سه برابر جمعيت غيرباردار در همين سنين است. حدود 10 درصد از اين موارد ابتداي بارداري 40 درصد نزديک به زايمان و 50 درصد پس از زايمان اتفاق مي‌افتد. عوامل خطر سکته‌هاي مغزي در بارداري به دو دسته مرتبط و مستقل از بارداري تقسيم مي‌شوند. اما مهم ترين عامل خطر در اين افراد، فشار خون چه قبل از بارداري و چه در زمان بارداري گزارش شده است. البته سکته‌هاي مغزي در بارداري يا ناشي از لخته (سکته‌هاي مغزي ايسکميک و لخته‌هاي وريدي) است يا از خونريزي (خونريزي داخل سر و خونريزي تحت عنکبوتيه) ناشي مي‌شود. گرچه ديابت، بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب، اختلالات انعقادي، بيماري گلبول‌هاي داسي شکل، لوپوس، مصرف سيگار و مواد مخدر، بارداري در سنين بالاي 35 سال، سابقه ميگرن، چاقي و اضافه وزن در سنين جواني و افزايش وزن بيش از حد هنگام باروري مي‌توانند از عوامل خطر سکته مغزي در بارداري باشند. نشانه‌هاي سکته مغزي در حاملگي علائم و تشخيص سکته‌هاي مغزي در بارداري مشابه ساير گروه‌هاي بيمار است. علائمي چون ضعف يک نيمه بدن، اختلال تکلم، اختلال تعادل، سردرد شديد، تاري ديد و سرگيجه مي‌تواند از علائم سکته مغزي باشد. براي تشخيص سکته مغزي در بارداري با توجه به گسترده بودن طيف علائم استفاده از يک ابزار تصويربرداري الزامي است. بهترين ابزار تصوير برداري در دسترس ام.آر.آي است که با دقت بالايي مي‌تواند ما را به تشخيص برساند. همچنين ام.آر.آي به دليل نداشتن تشعشعات يونيزان هيچ گونه خطري براي جنين نيز ندارد. نجات جان مادر در کمتر از 4 ساعت پس از تشخيص سکته مغزي حاد در خانم باردار براساس نوع آن (خونريزي يا لخته) در مورد درمان حاد تصميم گيري مي‌شود. در مورد لخته‌ها براساس نظر پزشک مي‌توان از داروهاي ضد لخته خون يا ضد پلاکت استفاده کرد. در موارد بسيار معدودي در صورت مراجعه بيمار در کمتر از چهار پنج ساعت بعد از شروع علائم مي‌توان از داروهاي حل‌کننده لخته استفاده کرد. در درمان حاد خونريزي‌ها نيز کنترل فشار خون، علائم حياتي و تثبيت وضعيت بيمار از اهميت بالايي برخوردار است. در ادامه درمان براي بيماران اکوي قلبي و بررسي عروق گردن انجام مي‌شود که کاملا بي خطر است. به طور کلي در اين بيماران بررسي‌هاي آزمايشگاهي از نظر اختلالات انعقادي انجام مي‌شود. در درمان دراز مدت اين بيماران نيز ابتدا بايد عامل اصلي ايجاد کننده اين حادثه را يافت و براساس آن درمان را متمرکز کرد. در هر صورت بسته به نظر پزشک و وضعيت مادر از داروهاي ضد لخته و ضد پلاکت مانند آسپرين نيز مي‌توان استفاده کرد. نجات جان باردار پس از سکته مغزي با توجه به شرايط باليني و ميزان مرگ و مير حدود 4 درصد سکته‌هاي مغزي در بارداري قطعا با تشخيص و درمان بموقع مي‌توان از بروز عوارض و مشکلات پيشگيري کرد. البته پيشگيري از بروز سکته مغز با کنترل عوامل خطر، همچون ساير بيماري‌ها عاقلانه تر از درمان است. کنترل‌هاي مداوم و پيوسته فشار خون، قند خون، وزن و ترک سيگار در بارداري بويژه در بارداران بالاي 35 سال در اين راستا مي‌تواند بسيار کمک‌کننده باشد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد