زنانی که سینما و ادبیات را پیوند دادند!
خراسان/ گره خوردن دو حيطه جذاب ادبيات و سينما و پيوند ناگسستنيشان باعث شده است که کارگردانهاي زيادي به سمت جان بخشيدن به نوشتههاي روي کاغذ بروند. بعضي از فيلمهاي معروفي که به احتمال زياد هم براي ديدنشان وقت گذاشتهايد از روي کتابها ساخته شدهاند و بسياري از آنها، جزو بهترين آثار سينمايي هستند. سينما با جادوي تصوير، توانسته است به آن بخشي از ادبيات که ظرفيت بصري و قابليت نمايش بر پرده نقرهاي را دارد، جان ببخشد. در بين آثاري که از ادبيات اقتباس شده، سهم زنان نويسنده اگرچه اندک اما قابل توجه است و برخي شاهکارهاي ادبي آنها به فيلمهاي شاخصي تبديل شده است. در پرونده امروز زندگي سلام، نگاهي خواهيم داشت به نويسندگان موفق زن در دنيا که از آثار ادبيشان، اقتباسهاي سينمايي پر بينندهاي انجام شده است. در ضمن و در اين پرونده به تعدادي زن نويسنده ايراني هم اشاره شده که آثار در خور توجهي از روي کتابهايشان بر پرده سينماها به نمايش درآمده است و در تاريخ سينماي کشور ماندگار شدهاند. شاهکارهاي خواهرانه سه خواهر به نامهاي کوچک «شارلوت»، «اميلي» و «آن» معروف به خواهران برونته از نويسندگان انگليسي قرن 19 هستند اما مرگ زود هنگام هر سه خواهر، فرصت خلق شاهکارهاي ادبي بيشتر را از آنها گرفت! «شارلوت» در 39 سالگي، «اميلي» در 30 سالگي و «آن» در 29 سالگي به دليل بيماري فوت کردند اما آنها در همين عمر کوتاهي که داشتند، آثار قابل توجهي از خود در دنياي مکتوب به يادگار گذاشتند. «تاکنون چندين فيلم سينمايي نيز از آثار ادبي اين سه خواهر ساخته شده است. «جين اير» فيلمي در ژانر رمانتيک و درام به کارگرداني «کري فوکوناگا» در سال ۲۰۱۱ و درام «بلنديهاي بادگير» که در سال ۱۹۳۹ با کارگرداني «ويليام ويلر» تبديل به فيلم شد، از جمله اين آثار است که هر دو جزو نمونههاي موفق تبديل کتاب به فيلم محسوب ميشوند. افسردگي انگليسي «ويرجينيا وولف»، يکي از شخصيتهاي برجسته ادبي است که تا 50 سال پس از انتشار آثارش هنوز در بين مردم و به خصوص کتاب دوستان ناشناخته بود. در طول جنگ جهاني اول و پس از آن، زماني که همه درگير جنگ و تبعات آن بودند، «وولف» به تاثير جنگ در زندگي خانوداگي، اندوه شخصي و آسيبهاي فردي آن توجه کرد و دربارهاش دست به قلم شد. «خانم دالووي» فيلمي به کارگرداني «مرلين گوريس» است که در سال ۱۹۹۷ منتشر شد و بر اساس رماني از «ويرجينيا وولف» است که به شيوه جريان سيال ذهن نوشته شده، رماني که در سال ۲۰۰۵ از سوي مجله تايم در ميان ۱۰۰ رمان برتر انگليسي زبان از سال ۱۹۲۳ به بعد قرار گرفت. اين فيلم در همان سال به فروش 108.8 ميليون دلاري دست يافت که فروش قابل توجهي به حساب ميآيد. استعدادي که بر باد رفت شايد اگر «مارگارت ميچل» با مرگ زود هنگامش از دنياي ادبيات خداحافظي نميکرد، امروز شاهکارهاي بيشتري از او به يادگار مانده بود. اين نويسنده موفق تنها با نوشتن يک کتاب به نام «بر باد رفته» شهرت جهاني يافت. در سال 1936 نخستين و تنها رمانش را منتشر کرد که در همان ابتدا صدها هزار نسخه به فروش رفت و در سال بعد به دريافت مهمترين جايزه ادبي آمريکا يعني «پوليتزر» دست يافت. تنها سه سال بعد، درام عاشقانه «بربادرفته» در سال ۱۹۳۹ توسط «ويکتور فلمينگ» ساخته شد. اين فيلم جوايز متعددي(به طور مثال، شش جايزه اسکار) را از آن خود کرد و طي 20 سال در صدر پر فروشترين فيلمهاي هاليوود قرار داشت. جادوي نويسندگي «جي.کي. رولينگ» خالق کتابهاي معروف «هري پاتر» است. او که قبل از انتشار نخستين جلد از سري کتابهايش، زني فقير بود و با کمک خرجي دولت زندگي ميکرد، در عرض 12 سال از فروش کتابها و حق امتياز فيلمهايي که براساس کتابهايش ساخته شد به حدود 600 ميليون دلار ثروت دست يافت. موضوع کتابهاي «هري پاتر»، داستاني تخيلي درباره جادو و جادوگري مخصوص کودکان و نوجوانان است و تقريبا به تمام زبانهاي زنده دنيا ترجمه شده است. در سال ۲۰۱۲، هشتگانه فيلمهاي هري پاتر، به فروشي بيشتر از ۷٫۷ ميليارد دلار رسيد. در کل هشت فيلم از داستان هري پاتر ساخته شده است که تمامشان جزو ۵۰ فيلم پرفروش تاريخ بودند. عامهنويس محبوب «دانيل استيل» هشتمين نويسنده تاريخ است که کتابهاي پرفروش مينويسد. تاکنون بيش از 800 ميليون نسخه از داستانهاي «استيل» در ژانر درام و رمان فروخته شدهاند. فرمول او در داستاننويسي اغلب، شامل خانوادههاي ثروتمندي است که با يک بحران مواجه شده اند. با وجود اين شگردهاي ديگري در آثارش مشهود است؛ از جمله تهديد توسط عناصر تاريکي مانند زندان، تقلب، باج خواهي و خودکشي. تا کنون 22 اثر تلويزيوني و سينمايي از آثار او اقتباس شده است و دو اقتباس از کتابهايش برنده جايزه گلدن گلوب شدهاند. پديده آمريکاي لاتين «ايزابل آلنده» نوه عموي «سالوادور آلنده» رئيسجمهور سابق شيلي است. وي را پديده ادبيات آمريکاي لاتين مينامند، فردي که حدود ۵۷ ميليون نسخه از ۱۹ جلد کتابش به فروش رفته، آثارش به ۳۵ زبان دنيا ترجمه شده و ۷۰ جايزه از ۱۵ کشور دنيا راکسب کرده است. «ايزابل» در سال 1981 زماني که پدربزرگش در بستر بيماري بود، نگاشتن نامهاي را خطاب به او شروع کرد که دستمايه رمان «خانه ارواح» شد. پس از اقتباس سينمايي پرستاره از اين اثر مشهور که با همين نام در سال 1981 ساخته شد، او از شهرتي مضاعف برخودار شد. آشنايي با نويسندههاي زن ايراني که بر اساس کتابهايشان فيلم ساخته شده است سينماي مکتوب آبيار و شيرمحمدي! همانطور که گفتيم بين ادبيات و سينما پيوندي برقرار است. به همين دليل است که آثار بسياري از نويسندگان روي پرده سينما جان گرفته است يا نويسندگاني خود به شخصه در سينما پا گذاشتهاند. همين جا لازم است به اين نکته اشاره کنيم که «هوشنگ مرادي کرماني» نويسندهاي است که در ايران بيشتر کتابهايش تبديل به فيلم شدهاند. آثار او تاثير بسيار چشمگيري بر سينماي ايران گذاشته است و کمتر نويسنده ايراني را ميتوان ديد که تا اين اندازه در رسانههاي تصويري و در بين مخاطبان آن مطرح شود. تاکنون آثار مختلفي در قالب فيلم و سريال از کتابهاي «مرادي کرماني» وام گرفتهاند. براي نمونه ميتوان به قصههاي مجيد (14 داستان)، 11 فيلم تلويزيوني و سه فيلم سينمايي «خمره» به کارگرداني «ابراهيم فروزش»، «چکمه» به کارگرداني «محمدعلي طالبي» و «مهمان مامان» به کارگرداني «داريوش مهرجويي» اشاره کرد. در اين بين، جالب است بدانيد اين پيوند در بين هنرمندان زن ايراني هم بروز يافته است. به عنوان مثال ميتوانيم به دو بانوي هنرمند يعني «نرگس آبيار» و «مرجان شيرمحمدي» اشاره کنيم که درخشش بيشتري در اين زمينه داشتهاند. در ادامه به تعدادي از نويسندگان زن ايراني اشاره ميکنيم که از آثارشان اقتباس سينمايي انجام شده است. شاهکارهاي «نرگس آبيار» «نرگس آبيار» چهره نامآشنا، نويسنده، کارگردان و همسر «محمدحسين قاسمي» تهيهکننده سينماست. او تاکنون بيش از 20 کتاب ادبي به چاپ رسانده و چهار اثر سينمايي ساخته است که کارنامه درخشاني است. رمان «کوه روي شانههاي درخت» آبيار که مضموني درباره دفاع مقدس دارد، برنده جايزه هشتمين «جشنواره کتاب دفاع مقدّس» شده است. درباره افتخارات سينمايي «آبيار» شايد کافي باشد که در همين اندازه اکتفا کنيم که آخرين شاهکار او با نام «شبي که ماه کامل شد» اکنون روي پرده سينماست و بهترين فيلم جشنواره فيلم فجر امسال شناخته شده است. او از معدود کارگردان هاي موفقي است که از آثار خود اقتباس ميکند. «آبيار» فيلم تحسين شده «شيار 143» را بر اساس رماني از خودش با عنوان «اختر و روزهاي تلواسه» در سال 92 ساخت که برگزيده بهترين فيلم از نگاه تماشاگران در جشنواره فيلم فجر همان سال شد و سيمرغ بلورين بهترين بازيگر زن را براي «مريلا زارعي» به ارمغان آورد. کارنامه جالب «شيرمحمدي» «مرجان شيرمحمدي» نيز به عنوان نويسنده زن ايراني و بازيگر سينما فعاليت ميکند. او همچنين همسر «بهروز افخمي» يکي از کارگردانهاي درجه يک سينماست. از اين هنرمند نويسنده تاکنون دو رمان و دو مجموعه داستان به چاپ رسيده است. اولين کتاب او برنده جايزه کتاب سال بنياد گلشيري شد. تاکنون دو فيلم بلند سينمايي از داستانهاي او ساخته شده است. فيلم «ديشب باباتو ديدم آيدا» ساخته «رسول صدرعاملي»، محصول سال 83 از داستان «باباي نورا» برگرفته شده است. در ضمن فيلم سينمايي «آذر، شهدخت، پرويز و ديگران» به کارگرداني همسرش «بهروز افخمي» که در سال 92 سيمرغ بهترين فيلم را از جشنواره فيلم فجر دريافت کرد هم از کتابي با همين نام که توسط شيرمحمدي نگاشته شده، اقتباس شده است. به تازگي خانه فرهنگهاي جهان در کشور آلمان نيز از اين نويسنده تجليل کرده و يکي از داستانهاي وي به زبان آلماني ترجمه شده است. از «گلي ترقي» تا «ناهيد طباطبايي» افزون بر موارد ذکر شده، بايد به فيلم «درخت گلابي» اشاره کرد که متاثر از داستان «درخت گلابي» اثر «گلي ترقي» بود و در سال 76 ساخته شد. اين فيلم از جمله اقتباسهاي موفق سينماي ايران به شمار ميآيد. همچنين «نيمه پنهان» اثر «تهمينه ميلاني» که محصول سال 79 و بر اساس داستاني از «فريده گلبو» است. فيلم در خور توجه «چهل سالگي» که توسط «عليرضا رئيسيان» در سال 88 ساخته شده هم برگرفته از رماني «ناهيد طباطبايي» است. منابع: ايسنا، ايرنا، ايبنا، ويکيپديا نويسنده : نسيم سهيلي | روزنامهنگار