نقش مشاوره در مقاطع مختلف زندگی
جام جم/ خانواده يکي از مهمترين نهادهاي اجتماعي است که با پيوند مقدس «ازدواج» بين دو نفر تشکيل ميشود و ادامه مييابد. بنابراين آموزش و مشاوره در مراحلِ قبل، حين و پس از ازدواج بسيار مفيد و موثر بوده و نقش مهمي در تداوم و سلامت ازدواج، بهداشت رواني خانواده و پيشگيري و کاهش آسيبهاي مهمي چون طلاق، خشونتهاي خانوادگي، همسرآزاري، کودکآزاري و ... دارد. مشاوره کودک و نوجوان تربيت درست فرزند و داشتن فرزندان سالم و صالح از آرزوهاي هر پدر و مادر و ثمره به بار نشسته يک ازدواج است. بسياري از والدين از همان دوران بارداري يا عنفوان کودکي بهدنبال فراگيري روشها و اصول درست سبکهاي تربيتي هستند و عدهاي ديگر به تقليد از سبک تربيتي والدينشان مسير تربيت فرزند خود را پيش ميبرند، از هر گروه که باشيد بيترديد با توجه به پيشرفتهاي روزافزون فناوري و شيوع آداب و رسوم جديد تربيتي، در برههاي از تربيت و آموزش فرزندتان ممکن است با سوالات يا مسائلي مواجه شويد که توان مواجه يا اصول برخورد درست با آن را ندانيد، اگر چه گاهي نيز تضادهاي تربيتي والدين خود بسيار مسالهساز ميشود، اما در چنين شرايطي حضور يک مشاور امين و مورد اعتماد کودک و نوجوان به شما کمک ميکند با مفاهيم جديد آموزشي و تربيتي آشنا شويد و همگام با اصول نوين تربيتي پيش برويد. حضور يک روانشناس مجرب کودک در زندگي آموزشي و تربيتي کودکتان باعث ميشود آگاهانه و مدبرانه پيش برويد و پيش از وقوع پيشامدهاي ناگوار يا ابتلاي فرزندتان به انواع اختلالات رواني و رفتاري رفع مساله کند. زوجدرماني مکالمات بسيار کوتاه، تلگرافي و در حد نياز زوجين که در شديدترين حالت ارتباط کاملا قطع ميشود؛ بحثها، مشاجرات و مجادلههاي تکراري و بدون راهحل؛ رابطه جنسي متوقف شده، اجباري يا بروز مشکلاتي در روابط صميمي و جنسي زوجين، احساس ترديد و خشمهاي غيرقابل تحمل و کنترل، خشونتهاي کلامي و فيزيکي، افسردگي و ساير امراض روحي و جسمي يک يا هر دو زوج، عدم اعتماد به يکديگر و شکسته شدن حريمهاي اطمينان، يکنواختي زندگي و نااميدي از زندگي حال و آينده، روابط مثلثي و ارتباطات فرا زناشويي از جمله نشانههايي است که از وجود مشکلات زوجين حکايت ميکند. بررسي، شناخت و آگاهي از علل مساله و يافتن راهکارهايي براي مواجهه با آن، علت اصلي حضور در جلسات مشاوره و زوج درماني است. زوجدرمانگر که يک فرد آموزش ديده، متخصصص و در عين حال رابط مورد تاييد ميان زن و شوهر است به بررسي مسائل و مشکلاتي ميپردازد که زوجين خود به تنهايي قادر به حل مشکلاتشان نيستند . مشاور به زوجين کمک ميکند تا همديگر را بهتر درک کنند و در صورت نياز به تغيير و اصلاح، روشهايي را به آنها آموزش ميدهد که سريعتر به خواستهها و اهدافشان برسند. به عبارت ديگر، همياري و کمک به زنان و مرداني که به هدف اصلي خود از ازدواج يعني به آرامش نرسيده اند؛ هدف اصلي زوجدرماني است. مهمترين مشاوره زندگي مشاوره پيش از ازدواج به حقيقت به معناي مشاوره براي انتخاب مورد مناسب براي يک عمر زندگي است. اين مرحله مهمترين مرحله در مشاوره پيش از ازدواج است که به صورت جلساتي انفرادي و زوجي برگزار ميشود و مشاور به هريک از طرفين به طور انفرادي مشاوره ميدهد. گاهي ممکن است مشاور براي بررسي احتمال موفقيتآميزبودن ازدواج يا شناخت بيشتر زوجين از يکديگر ترجيح دهد که از آزمونهاي معتبري که بهصورت کتبي است، استفاده کند. تستها و آزمونهاي شناختي که اغلب پايه روانشناختي دارند، در دو جنبه شخصيتشناسي و خودشناسي، فارغ از اين که فرد در پروسه ازدواج و انتخاب همسر هست يا نه، بهمنظور سنجش و شناخت زيرساختهاي شخصيتي و از همه مهمتر آگاهي از ابعاد دروني و رواني هريک از طرفين بسيار حائزاهميت است. تستها به شما کمک ميکند که با ابعاد مختلف شخصيت خود و طرف مقابلتان آشنا شويد و بدانيد تفاوتهاي رواني بين دو فرد تا چه اندازه در زندگي مشترک تاثيرگذار است، بهعنوان مثال در نظر بگيريد فردي برونگرا که متمايل به معاشرت، حضور در جمع و گشت و گذار است، در مقابل فردي که درونگراست قرار بگيرد، به طور حتم در صورت ازدواج، اين دو نفر در انواع ارتباطاتشان با يکديگر بهخصوص در ارتباط صميمانه، با مسائل و مشکلات جدي مواجه خواهند شد، چرا که خصوصيات زير ساختي شخصيتيشان کاملا متفاوت از هم است. موارد ديگري که در جلسات مشاوره پيش از ازدواج بررسي ميشود، اولويت بندي نيازها، آرزوها، خواستهها و انتظارات، تمايلات جنسي، اهداف شخصي و مشترک، خطقرمزها و رمز و رازهاي طرفين است؛ براي کساني که قصد ازدواج دارند، تفاوت در موارد ياد شده نبايد خيلي زياد باشد، مصاحبههاي باليني مشاور و نتايج تستها گاهي مويد اين مهم به مشاور است که بين دختر و پسر تفاوتهاي معناداري وجود دارد و بهطور مسلم اينجا وظيفه مشاور است که نظر زوجين را نسبت به اين تفاوتها جلب کند. اگر دختر و پسر تفاوتهاي معناداري در چند موضوع مهم داشته باشند، بهطور حتم در اين شرايط و با اين حجم تفاوت، در طول زندگي مشترک نيز با مشکلات عديدهاي مواجه خواهند شد. در چنين شرايطي اگر دو طرف قطعا قصد ازدواج داشته باشند؛ مشاور با گوشزد کردن پيامدهاي منفي اين ازدواج و ترسيم شمايلي از زندگي آينده، حق انتخاب و مسؤوليت اين ازدواج را برعهده زوجين ميداند و متعاقب آن نيز ممکن است اتمام حجتهايي را با طرفين مطرح کند که در حالت عادي و بين خودشان امکان پذير نيست . مشاور باصراحت و قاطعيت کلام درباره شکها و ترديدهايي که در دل طرفين است، يا نسبت به آنها ناهشيارند يا در صورت آگاهي جرات عيان و ابراز آنها را ندارند، صحبت ميکند. همچنين در چنين شرايطي به زوجين تاکيد ميشود در صورت تصميم به ازدواج بايد به دنبال کسب مهارتها بخصوص مهارت حل مساله و شيوههاي درست ارتباط باشند تا با وجود اين تفاوتها بتوانند تداوم ازدواج خود را تضمين کنند. در واقع زوجين بايد ياد بگيرند در شرايط بحراني و موقعيتهاي اختلاف برانگيز چطور از ايجاد تنش جلوگيري کنند يا در صورت بروز هرگونه اختلاف و مشکلي چگونه با مساله مواجه شوند و متناسب با شخصيت و روحيه خود و طرف مقابل، رفتار و عملکرد مناسب و بهينهاي داشته باشند، آگاهي و کسب اين گونه از مهارتها نيازمند حضور در چندين جلسه مشاوره است. گاهي پيرو همين بررسيهاي روانشناختي ممکن است مشاور تشخيص دهد خانم يا آقايي مبتلا يا در آستانه ابتلا به امراض رواني است يا يکي از طرفين يا هر دو، آمادگي ازدواج ندارند و به بلوغ عاطفي/ رواني لازم براي تشکيل زندگي و يک ازدواج موفق نرسيده اند که در اين صورت مشاور با صراحت کلام به مراجع خود اعلام ميکند تا زماني که فرد درمان نشده و يا وقت ازدواجش نرسيده نبايد به ازدواج فکر کنند.