تربیت و آموزش کودکان یک فن و مهارت است
شهرآرا آنلاين/ بارها درباره اهميت کتاب و کتابخواني براي کودکان صحبت شده است؛ همانطور که ميدانيم يکي از مهمترين روشهاي افزايش توانمنديهاي کودک، کتاب خواندن براي آنهاست. شايد با خودتان فکر کنيد که تنها فايده کتابخواندن براي فرزندتان اين است که او چند دقيقهاي با کتابش و نقاشيهاي آن سرگرم ميشود و در نهايت هنگامي که ميخواهد بخوابد زودتر بهخواب برود. هرچند که اين تصورتان درست است، اين کار علاوه براين براي کودک مفيد است و ميتواند روي شخصيت آينده او هم تأثير مستقيم بگذارد. کودکان نيازمند آموختن مهارتهاي زندگي هستند و کتاب، منبعي مورد اعتماد در اين زمينه است. شايد اين موضوع را شما که براي تهيه کتاب به کتابفروشي مراجعه کردهايد پيبرده باشيد که در زمينه آموزشدادن مهارتهاي اجتماعي و مهارتهاي زندگي، کتابي که براي کودکان مناسب باشد وجود ندارد يا بسيار محدود است. بايد قبول کنيم که در اين زمينه ضعف بسيار بزرگي داريم و اين خلأ را نميتوان با رفتن به مهدکودک پر کرد. حتي اگر فرزندتان را به مهد نميسپاريد، رفتارهاي شما الگوي رفتاري آينده فرزندتان براي ورود به اجتماع و برخورد با مسائل و... است. بنابراين هر آنچه را که ميخواهيد ابتدا در خودتان ايجاد کنيد. ضعف در کتابهاي آموزشي ما کتابهاي بسياري درباره آمادگي ورود به اجتماع براي بزرگسالان داريم که آن را بزرگترها با تجربههاي خودشان نوشتهاند، اما در زمينه کودک اين ضعف وجود دارد و کتابي که به زبان کودکان و قابلفهم براي آنها باشد وجود ندارد. شايد هنوز نويسندگان ما قالب مناسبي را براي ارائه مطالب سنگيني مانند مهارتهاي اجتماعي در زمينه کودکان تا 7سال پيدا نکردهاند. البته در زمينه تربيتي و رشد کودک کتابهاي علمي بسياري براي والدين وجود دارد، اما آنها قابل استفاده براي کودکان و آموزش به آنها نيست. يک پيشنهاد: به نظر ميرسد که متوليان امر مانند کانون پرورش فکري کودک و نوجوان و نشرهايي که در زمينه کودک کار ميکنند بايد در اين حوزه نشستهاي مشترکي را با جامعه علمي برگزار نمايند تا به يک دستاورد مشترک برسند. يک کتاب براي کودک بايد پر از تصاوير با رنگهاي شاد و براق باشد و نوشتههاي کمي داشته باشد، محتواي خلاقانه و آموزشي داشته باشد و مفاهيم را در اين قالب به کودک بياموزد، همچنين هيجانانگيز و جالب باشد و در نهايت کتاب بايد پايان خوشي داشته باشد. چطور آموزش بدهيم موضوع مهم که بسياري از والدين ميپرسند اين است که از چه سني آموزش بدهيم؟ چطور مفاهيم و مهارتها را به فرزندمان آموزش بدهيم؟ در ادامه ميخواهيم به اين موضوع پاسخ بدهيم. 0تا2سال: برخي از والدين تصور ميکنند که بچهها بعد از 5سال که وارد مهدکودک ميشوند آموزشپذير هستند، اما اين تصور اشتباهي است. از همان بدو تولد کودک ميشنود؛ به همين دليل در دينمان تأکيد شده که در گوش کودک اذان و اقامه گفته شود، اين امر نشان ميدهد که نوزاد ميشنود. مهارت زندگي براي کودکان بسيار مهم است. در اين بازه سني آموزش والدين بايد از طريق گفتار و ديدار باشد. هرچه کودک بيشتر ببيند و بشنود، کودک باهوشتري در آينده خواهند داشت. بنابراين در اين سن نوزاد و کودک به محرکهاي ديداري و شنيداري نياز دارد تا تجربه بهدست بياورد. پيشنهاد: به والدين پيشنهاد ميکنيم که در اين سن براي فرزندانتان وسايلي را تهيه کنيد که آنها را به دنبال خود بکشند تا تحرک داشته باشند. 2تا7سال: اين بازه سني بسيار حساس و مهم است، زيرا آموزشها از اين سن شروع شده و نهادينه ميشود. در اين سن کودک هر چيز را از طريق تجربه و امتحان کردن متوجه خواهد شد، از اين رو بايد زمينه تجربه کردن را براي او فراهم کنيم. مثال معروفي در اين زمينه ميگويد: «آنچه را بشنوم فراموش ميکنم، آنچه را ببينم به ذهن ميسپارم، آنچه را عمل کنم فراموش نميکنم.» پيشنهاد: زمينهاي براي تجربه کردن فراهم کنيد. اگر ميخواهيد نکتهاي را به کودکتان آموزش بدهيد آن را در رفتار و گفتارتان به طور عملي نشان بدهيد. اگر ميخواهيد او منظم باشد، دروغ نگويد، حقوق ديگران را رعايت کند، به ديگران سلام کند و... اين موارد را در رفتارتان نشان بدهيد تا او از شما تقليد کند. تأثيرگذاري مربيها علاوه بر کتابها و تربيت والدين که نقش مؤثري در يادگيري مهارتها براي ورود به اجتماع دارد، مربيهاي مهدکودک که در ارتباط مستقيمتري با کودک هستند هم نقش پررنگي در اين رابطه دارند. مهدکودکها نميتوانند خلأ آموزشي را پر کنند و حتي گاه به شيوه آموزش آنها نيز ايرادهايي وارد است، اما بايد در اين زمينه فعالتر شوند و تغييرهايي را در خود ايجاد کنند. پيشنهاد: با آنکه برخي از مهدکودکها در طول سال براي والدين کلاسهاي مشاوره ميگذارند و از روانشناسان حوزه کودک ميخواهند براي آنها آموزش داشته باشند، اما اين آموزشهاي يک روز در ماه کافي نيست و بايد اين آموزشها در هفته مداوم باشد. علاوه بر آن آموزش بهروز مربيها نيز بسيار مهم است. در پايان به ياد داشته باشيد تربيت و آموزش کودکان يک فن و مهارت است که اگر اين مهم به خوبي انجام شود در جامعه شاهد افراد بزهکار و مجرم نخواهيم بود. دکتر حسين کدخدا روانشناس کودک و نوجوان