نحوه حذف نام همسر از شناسنامه بعد از طلاق
فرارو/ همان طور که ميدانيد خانواده يکي از نهادهاي مهم اجتماعي است که مورد توجه علماي مذهبي، صاحب نظران تعليم و تربيت، جامعه شناسان و روان شناسان قرار گرفته است. سنگ بناي تشکيل خانواده ازدواج است در واقع ازدواج ضامن پيدايش خانواده، حفظ و بقاي نسل بشر و ابزاري براي رسيدن به خوشبختي و سعادت افراد است، اما بعضاً افراد در انتخاب شريک زندگي دچار اشتباه ميشوند لذا مجبور به طلاق و انحلال ازدواج ميشوند. بعد از طلاق حذف نام همسر سابق از شناسنامه دغدغه بسياري از زنان و مردان است، زيرا نميخواهند از همسر سابق، نامي در شناسنامهشان باشد از همين رو قانونگذار همسو با اين اتفاقات و نيز به جهت حمايت روحي و رواني از زن و مرد مقرراتي را در خصوص حذف نام همسر از اسناد سجلي زن و مرد وضع کرده است. حذف نام همسر از شناسنامه باعث ميشود تا زوجين به آينده اميدوارتر بوده و بتوانند گذشته خود را راحتتر فراموش کنند. بعضاً استرس بودن نام همسر در شناسنامه ميتواند مانعي بر سر راه ازدواج مجدد باشد. توجه به اين نکته ضروري است که مقررات قانوني تحت شرايط خاصي به افراد اجازه ميدهد تا نام همسر سابق خود را از شناسنامه حذف کنند در واقع اگر حذف نام همسر سابق به راحتي امکان پذير باشد باب سوء استفاده در اين خصوص باز ميشود به عنوان مثال ممکن است افرادي براي گرفتن وام متوسل به ازدواج صوري شوند و بعد از طلاق هم نام فرد را از شناسنامه خود حذف کنند و مجدد اين کار را انجام دهند. يا اينکه در مواردي افراد موقع ازدواج مجدد با حذف نام همسر سابق از شناسنامه ازدواج سابق خود را پنهان ميکنند و زندگي جديد خود را با دروغ شروع ميکنند براي پيشگيري از اين اتفاقات قانون گذار شرايطي را براي حذف نام همسر سابق تعيين نموده است که در ادامه به بررسي اين شرايط ميپردازيم. حذف نام همسر از شناسنامه در صورت باکره بودن زوجه در حين طلاق همان طور که ميدانيد بعد از عقد نام طرفين در شناسنامههاي يکديگر ثبت ميشود حال اگر طلاق در اين دوران واقع شود و زن در زمان طلاق باکره باشد ثبت احوال با دريافت گواهي پزشکي قانوني مبني بر تاييد باکرگي نام طرفين را از شناسنامه يکديگر حذف ميکند. در واقع در قانون ثبت احوال پيش بيني شده است زوجهايي که رابطه جنسي با يکديگر نداشته اند بعد از طلاق ميتوانند نام همسر خود را از شناسنامه حذف کنند. البته اين در حالي است که تا مدتي قبل سازمان ثبت احوال با بخشنامهاي اين موضوع را فقط به خانمها محدود کرده بود به اين شکل که آنها با تائيديه پزشکي قانوني مبني بر باکره بودن ميتوانستند نام همسر سابق خود را از شناسنامه شان پاک کنند. اما ديوان عدالت اداري اين بخشنامه را باطل کرد و در نتيجه اين امکان براي آقايان نيز فراهم شد تا در صورتي که خانم باکره تشخيص داده شود، بتوانند نام همسر خود را از شناسنامه حذف کنند. حذف نام همسر از شناسنامه در صورت باکره نبودن زوجه در حين طلاق حال اگر زن باکره نباشد و از همسر اول خود جدا شده باشد تا قبل از ازدواج دوم، نام همسر اول در شناسنامه وي باقي خواهد ماند و تنها پس از ازدواج دوم ميتواند تقاضاي حذف نام همسر اول را از شناسنامه خود به ثبت احوال ارائه کند. در خصوص مرد هم حذف نام همسر اول از شناسنامه وي در صورتي که همسر اول باکره نباشد منوط به ازدواج مجدد و نيز ثبت رسمي ازدواج و ثبت نام همسر دوم در شناسنامه فرد است بنابراين به صرف انتخاب همسر و معرفي آن نميتوان از اين مقرره قانوني استفاده کرد؛ بنابراين حذف نام همسر اول از شناسنامه در اين مورد صرفاً پس از وقوع ازدواج دوم و ثبت آن صورت ميگيرد، لذا همسر دوم از ازدواج پيشين همسر خود مطلع خواهد شد. حذف نام زن يا مردي که فوت شده است از شناسنامه همسر اگر همسر فردي فوت کند در صورت ثبت شدن ازدواج، فرد ميتواند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به حذف نام همسر فوت شده از شناسنامه اش اقدام و نام همسر فوت شده را از شناسنامه اش حذف کند و نکته قابل توجه در اين بين اين است که؛ در اين قانون اشارهاي به فرزندان نشده است، چه اينکه مطابق اطلاق مقرره فوق حذف نام زن يا مرد از شناسنامه ديگري حتي در صورت وجود فرزند نيز امکان پذير خواهد بود هرچند که نام پدر يا مادر در شناسنامه فرزندان درج خواهد شد. لازم به ذکر است که در ازدواج موقت لزوماً مشخصات زن و مرد در شناسنامه يکديگر ثبت نميشود، ولي مشخصات فرزندان متولد و حاصل از اين ازدواج در شناسنامه پدر و مادر قيد ميشود و هيچ راهي براي عدم ثبت آن وجود ندارد. توجه به اين نکته ضروري است که اطلاعات ازدواج و طلاق هر فردي با هر تعداد که باشد در سامانه سازمان ثبت احوال موجود است و حتي با حذف آن از شناسنامه نيز از اين سامانه پاک نخواهد شد. مدارک لازم براي حذف نام همسر سابق از شناسنامه بر طبق ماده ۳۳ قانون ثبت احوال و قوانين مربوط به آن افرادي که به دنبال حذف واقعه ازدواج از شناسنامه خود هستند ميتوانند با ارائه مدارک لازم به اداره ثبت احوال نسبت به اين موضوع اقدام نمايند. براي اين کار متقاضي بايد اصل و يا کپي طلاق نامه و همچنين دادنامه طلاق غير مدخوله را به اداره ثبت احوال و يا دفاتر دولت تحويل دهند و در ادامه براي درخواست صدور شناسنامه جديد اقدام کنند سپس مراجع ذي ربط با صدور شناسنامه جديد بدون قيد ازدواج پيشين موافقت خواهند کرد. منظور از طلاق غير مدخوله اين است که در ايام ازدواج رابطه جنسي بين زوجين صورت نگرفته باشد و زن باکره باشد همچنين زوجه موظف خواهد شد تا به دستور دادگاه به پزشکي قانوني مراجعه نمايد تا در ادامه در صورت باکره بودن وي گواهي بکارت اخذ شود. در صورتي که طلاق پس از رابطه جنسي واقع شده باشد زوجين پس از ازدواج مجدد و ثبت آن در دفاتر رسمي ازدواج ميتوانند با ارائه مدارک ازدواج جديد و ثبت آن در شناسنامه به دفاتر ثبت احوال يا دفاتر خدمات دولتي مراجعه و درخواست حذف نام همسر سابق را بدهند.