۷ مهارت اجتماعی مهم که باید به فرزندان خود بیاموزیم

برترين ها/ رشد مهارت‌هاي اجتماعي کودکان به آن‌ها اجازه مي‌دهد ارتباط لذت‌بخش‌تري با هم‌سن‌وسالان خود داشته باشند. اما مزاياي آموزش مهارت‌هاي اجتماعي به کودکان بيش از اين است. بچه‌هايي که مهارت اجتماعي بيشتري دارند احتمال موفقيت بيشتري هم در جامعه دارند. براي مثال، در تحقيقاتي که در سال ۲۰۱۹ انجام شد به اين نتيجه رسيدند که مهارت‌هاي بالا در روابط اجتماعي مي‌تواند استرس بچه‌هايي که در مهد کودک مي‌مانند را کاهش دهد. اهميت آموزش مهارت‌هاي اجتماعي به کودکان دور بودن از خانواده باعث ايجاد استرس در بچه‌ها مي‌شود و نداشتن مهارت‌هاي لازم جهت ارتباط برقرار کردن با ديگران، اين استرس را تشديد مي‌کند. محققين دريافته‌اند که با ياد گرفتن مهارت‌هاي اجتماعي جديد، ميزان هورمون کورتيزول بچه‌ها کاهش پيدا مي‌کند. علاوه بر اين، بچه‌هايي که با هم‌سن‌وسالان خود بهتر ارتباط برقرار مي‌کنند، راحت‌تر دوست پيدا مي‌کنند. بر اساس تحقيقاتي که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد دوستي‌هاي دوران کودکي براي سلامت ذهن بچه‌ها مفيد است. دوستي به بچه‌ها فرصتي براي تمرين مهارت‌هاي روابط اجتماعي پيشرفته، مانند حل مسأله و مناقشات مي‌دهد. روابط اجتماعي به بچه‌ها کمک مي‌کند تا آينده‌ي روشن تري داشته باشند. بر اساس تحقيقات ديگري که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، بررسي مهارت‌هاي روابط اجتماعي و احساسات يک کودک در مهدکودک، احتمالا بهترين راه براي پيش‌بيني موفقيت او در دوران بزرگسالي است. محققين دانشگاه‌هاي Penn State و Duke پي بردند، بچه‌هايي که در سن ۵ سالگي مهارت‌هاي «سهيم شدن»، «گوش کردن»، «همکاري کردن» و «پيروي از قواعد» را بهتر بلد هستند، در بزرگسالي شانس بيشتري براي رفتن به دانشگاه دارند. همچنين احتمال اين که آن‌ها در سن ۲۵ سالگي يک شغل تمام‌وقت داشته باشند بيشتر است. در سوي مقابل شانس درگير شدن با مشکلاتي مثل اعتياد، اختلاف در روابط و دعوا‌هاي حقوقي در بچه‌هايي که مهارت‌هاي اجتماعي و عاطفي خوبي ندارند، بيشتر است. اين بچه‌ها همچنين بيشتر از ديگران به کمک‌هاي عمومي اتکا مي‌کنند. خوشبختانه، مهارت‌هاي اجتماعي را مي‌توان آموخت. هيچ‌وقت براي آموزش مهارت‌هاي اجتماعي به کودکان و اين که به بچه‌ها نشان دهيم چطور با افراد ديگر کنار بيايند دير نيست. پس با خواندن ادامه‌ي اين مطلب مهارت‌هاي اجتماعي مورد نياز بچه‌ها را ياد بگيريد تا بتوانيد اين مهارت‌ها را به آن‌ها ياد بدهيد. ۱. سهيم شدن ميل به سهيم شدن يک خوراکي يا يک اسباب بازي با ديگر بچه‌ها مي‌تواند به آن‌ها در پيدا کردن و نگه داشتن دوست کمک کند. بر اساس تحقيقاتي که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد بچه‌ها از ۲ سالگي مي‌توانند تمايلشان به سهيم شدن با ديگران را بروز دهند؛ البته در صورتي که از آن چيز به مقدار زياد داشته باشند. البته بچه‌ها در سنين بين ۳ تا ۶ سالگي معمولا در سهيم شدن چيزي که براي آن‌ها هزينه داشته باشد خودخواه هستند. براي مثال کودکي که يک شيريني داشته باشد معمولا تمايلي براي سهيم شدن آن با دوست خود ندارد؛ چون اين کار براي او به اين معني است که شيريني کمتري براي لذت بردن خواهد داشت. اما ممکن است يک اسباب بازي را که ديگر علاقه‌اي به بازي با آن ندارد به‌راحتي با بچه‌ي ديگري سهيم شود. اکثر بچه‌ها در حدود سن ۷ يا ۸ سالگي، به عدالت بيشتر اهميت مي‌دهند و تمايل بيشتري براي سهيم شدن با ديگران دارند. تحقيقات نشان داده است که سهيم شدن و احساس رضايت از زندگي با هم در ارتباط هستند. تحقيقات نشان داده است بچه‌هايي که احساس خوبي نسبت به خودشان دارند، بيشتر تمايل دارند با ديگران سهيم شوند. همچنين سهيم شدن هم باعث مي‌شود که بچه‌ها حس خوبي به خودشان داشته باشند. پس تشويق کردن کودکان به سهيم شدن مي‌تواند عاملي کليدي براي تقويت اعتماد به نفس آن‌ها باشد. چطور تمرين کنيم با اين که بهتر است بچه‌ها را مجبور به سهيم شدن اسباب بازي‌ها با بچه‌هاي ديگر نکنيد، مي‌توانيد اشاره کردن به اين نکته در زمان‌هاي مناسب را به يک عادت تبديل کنيد. وقتي فرزندتان چيزي را با کسي سهيم مي‌شود او را تحسين کنيد و به او بگوييد که ديگران در مورد اين کار او چه حسي دارند. مي‌توانيد از جملاتي شبيه به اين استفاده کنيد: «تصميم گرفتي خوراکي خودت را با خواهرت تقسيم کني؛ مطمئنم با اين کار او را خوشحال کردي. کار قشنگي انجام دادي.» ۲. همکاري همکاري به معني مشارکت در کاري براي رسيدن به يک هدف مشترک است. بچه‌هايي که همکاري مي‌کنند، با ديگران خوش‌رفتارتر هستند و همچنين مشارکت و کمک بيشتري مي‌کنند. داشتن مهارت همکاري بالا، براي دوام آوردن در جامعه بسيار ضروري است. کودک شما به همان اندازه که در کلاس درس به مهارت همکاري نياز دارد، در زمين بازي هم نيازمند آن است. همکاري در بزرگسالي هم بسيار مهم است؛ اکثر محيط‌هاي کاري به واسطه توانايي افراد در کار با يکديگر در قالب کار گروهي پيشرفت مي‌کنند. همکاري همچنين کليد داشتن روابط عاشقانه‌ي موفق است. هنگامي که بچه‌ها در نيمه‌ي دوم سه سالگي هستند، مي‌توانند براي هدف‌هاي مشترک با هم‌سن‌وسالان خود شروع به تمرين کنند. همکاري براي کودکان مي‌تواند در هر کاري باشد؛ از خانه‌سازي و ساختن يک برج با بلوک تا بازي‌هاي گروهي ديگر. برخي از بچه‌ها نقش رهبر گروه را به عهده مي‌گيرند، در حالي که برخي ديگر ترجيح مي‌دهند از دستورات پيروي کنند. به هر حال، همکاري فرصت بسيار خوبي براي بچه‌هاست تا در مورد خودشان بيشتر ياد بگيرند. چطور تمرين کنيم با بچه‌ها در مورد اهميت کار گروهي و اين که وقتي همه با هم کار کنند چقدر کار‌ها بهتر پيش مي‌رود، صحبت کنيد. فرصت‌ها و شرايطي ايجاد کنيد که همه‌ي خانواده با هم کار کنند. مي‌توانيد هنگام تهيه‌ي غذا، هريک از اعضاي خانواده را مسؤول يک کار کنيد، يا هر يک از کار‌هاي روزمره‌ي خانواده را به عهده‌ي يک نفر بگذاريد. در هر حال مهم اين است که بر اهميت کار گروهي تأکيد کنيد. ۳. گوش دادن گوش کردن فقط به معني ساکت ماندن نيست؛ بلکه به معني دريافت کردن کامل چيزي است که فرد مقابل مي‌گويد. مهارت شنيدن براي برقرار کردن يک ارتباط مؤثر ضروري است. هر چه باشد ميزان يادگيري کودک در مدرسه به ميزان مهارت او در شنيدن حرف‌هاي معلم بستگي دارد. درک مفاهيم، نوت‌برداري و فکر کردن در مورد کلام معلم، با ورود کودک به مقاطع تحصيلي بالاتر پراهميت‌تر خواهد شد. بسيار مهم است که فرزند شما طوري بزرگ شود که بتواند در آينده حرف مدير، همسر و دوستان خود را درک کند. البته ممکن است ياد گرفتن اين مهارت در عصر دستگاه‌هاي ديجيتال بسيار سخت باشد؛ چرا که اکثر افراد تمايل دارند هنگام مکالمه با ديگران به موبايل خود خيره شوند. چطور تمرين کنيم هنگام خواندن کتاب براي بچه‌ها، هر از گاهي مکث و با آن‌ها در مورد آنچه تا کنون خوانده‌ايد، صحبت کنيد. براي مثال، مکث کنيد و بپرسيد: «تا اينجاي قصه در مورد داستان چه فهميدي؟» به او در تعريف کردن قسمت‌هايي از داستان که به ياد نمي‌آورد کمک و او را به گوش دادن به ادامه‌ي داستان تشويق کنيد. علاوه بر اين به فرزند خود اجازه ندهيد وسط حرف ديگران بپرد و حرف ديگران را قطع کنند. ۴. پيروي از دستورالعمل‌ها معمولاً بچه‌هايي که در پيروي از دستورالعمل‌ها مشکل دارند، با انواع مختلفي از مشکلات دست‌وپنجه نرم مي‌کنند. ازنياز به انجام دادن دوباره‌ي تکاليف مدرسه گرفته تا به دردسر افتادن به دليل رفتار نامناسب، پيروي نکردن از دستورالعمل‌ها مي‌تواند براي کودک تبديل به مشکلي بزرگ شود. چه از فرزند خود بخواهيد که اتاقش را تميز کند و چه تلاش کنيد مهارت‌هاي فوتبال بازي کردن را به او بياموزيد، بسيار مهم است که کودک بتواند از قواعد و دستورالعمل‌ها پيروي کند. فراموش نکنيد قبل از اين که از فرزند خود انتظار داشته باشيد از اصول و قواعد به‌خوبي پيروي کند، خودتان بايد مهارت راهنمايي کردن را داشته باشيد. براي مثال نبايد به بچه‌هاي کوچک در آن واحد بيش از يک کار گفت. به جاي اين که بگوييد «کفش‌هايت را بردار، کتاب‌هايت را جمع کن و دست‌هايت را بشور»، ابتدا صبر کنيد تا کفش‌هايش را بردارد و سپس فرمان بعدي را به او بدهيد. اشتباه ديگر اين است که درخواستتان را به شکل سؤال مطرح کنيد. براي مثال اگر بگوييد «لطف مي‌کني همين الان کفش‌هايت را برداري؟»، ممکن است کودک تصور کند مي‌تواند به درخواست شما نه بگويد. وقتي فرماني را به فرزندتان داديد، از او بخواهيد آنچه را گفتيد تکرار کند. از او بپرسيد «حالا بايد چه کاري انجام دهي؟» و صبر کنيد تا توضيح دهد چه چيزي از شما شنيده است. طبيعي است کودکان کوچک‌تر گيج شوند، تهاجمي برخورد کنند يا کاري که بايد انجام دهند را از ياد ببرند. به هر اشتباه او به چشم فرصتي بنگريد که اجازه مي‌دهد کمک کنيد مهارت‌هايش را شکل دهد. چطور تمرين کنيم هرگاه فرزندتان از فرمان شما پيروي کرد، با استفاده از جملاتي مانند «ممنون که در اولين باري که از تو خواستم تلوزيون را خاموش کردي»، او را تشويق کنيد. اگر فرزندتان در پيروي کردن از فرمان‌ها مشکل داشت، به او فرصت دهيد پيروي کردن از فرمان‌هاي ساده‌تري را تمرين کند. براي مثال از درخواست‌هاي ساده‌اي مانند «لطفا آن کتاب را به من بده» استفاده و بلافاصله او را براي پيروي از اين فرمان تشويق کنيد. ۵. احترام گذاشتن به فضاي شخصي برخي از بچه‌ها از فاصله خيلي نزديک با ديگران صحبت مي‌کنند. برخي ديگر هم بدون توجه به راحتي طرف مقابلشان، از سر و کول او بالا مي‌روند. مهم است که به بچه‌ها بياموزيم چطور بايد به فضاي شخصي افراد احترام بگذارند. قواعدي در خانه وضع کنيد که بچه‌ها را به احترام گذاشتن به فضاي شخصي ديگران تشويق کند. «در زدن هنگامي که در اتاقي بسته است» و «دست نزدن به چيزي که مال ما نيست» مي‌تواند نمونه‌هاي خوبي از اين قواعد باشد. اگر بچه‌ي شما چيز‌ها را از دست ديگران بيرون مي‌کشد يا وقتي بي‌تاب مي‌شود ديگران را حول مي‌دهد، براي اين کار او عواقبي تعريف کنيد. در صورتي که فرزند شما از سر و کول افراد ناآشنا بالا مي‌رود يا هنگام صحبت بيش از حد به ديگران نزديک مي‌شوند، اين لحظات را به چشم فرصتي براي آموزش ببينيد. او را به کناري ببريد و سعي کنيد براي درک بهتر مفهوم فضاي شخصي راهنمايي‌اش کنيد. چطور تمرين کنيم به فرزندتان ياد بدهيد هنگام صحبت به اندازه‌ي يک دست با ديگران فاصله بگيرد. هنگامي که در صف ايستاده است درباره‌ي اين صحبت کنيد که فاصله‌ي مناسب با فردي که جلوي او قرار دارد چقدر است و بايد دست‌هايش را نزديک به بدن خودش نگه دارد تا براي ديگران مزاحمتي ايجاد نکند. مي‌توانيد با نقش بازي کردن و شبيه‌سازي سناريو‌هاي مختلف به او کمک کنيد تا اهميت فضاي شخصي را متوجه شود. ۶. ايجاد ارتباط چشمي ارتباط چشمي مناسب بخش مهمي از ارتباط برقرار کردن است. برخي از بچه‌ها هنگام صحبت کردن، از نگاه کردن در چشم طرف مقابل طفره مي‌روند. چه فرزند شما خجالتي است و ترجيح مي‌دهد هنگام مکالمه به زمين خيره شود و چه به دليل اين سرش را بالا نمي‌آورد که جذب انجام کار ديگري شده است، بايد اهميت ايجاد ارتباط چشمي را به او يادآور شويد. اگر فرزند شما براي چشم در چشم شدن با ديگران مشکل دارد، يادآوري‌هاي سريع را در دستور کار خود قرار دهيد. او بپرسيد «وقتي کسي با تو صحبت مي‌کند به کجا نگاه مي‌کني؟» و يادتان باشد هر وقت هنگام صحبت با کسي به چشمان او نگاه کرد از او تعريف کنيد. چطور تمرين کنيم حتي مي‌توانيد به فرزندتان نشان دهيد حرف زدن با کسي که به چشمان شما نگاه نمي‌کند چه احساسي دارد. به او بگوييد براي شما داستاني تعريف کند و حين داستان به زمين خيره شويد، چشمانتان را ببنديد يا به هرجايي به جز او نگاه کنيد. سپس، از او بخواهيد که داستان ديگري تعريف کند و حين صحبت به چشمان او نگاه کنيد. در پايان با او در مورد حسي که در هر دو حالت داشته صحبت کنيد. ۷. با ادب بودن درخواست کردن محترمانه، تشکر کردن و رفتار مناسب حين غذا خوردن مي‌تواند به بچه‌ي شما در جلب توجه به شکل صحيح کمک کند. معلم‌ها، والدين ديگر و ساير بچه‌ها، به بچه‌اي که رفتار صحيحي دارد احترام مي‌گذارند. البته آموزش ادب و نزاکت مي‌تواند گاهي بسيار دشوار باشد. ممکن است رفتار‌هاي مختلفي از قبيل غذا خوردن با دهان باز تا قدرنشناسي، از همه‌ي بچه‌ها سر بزند. بسيار مهم است که بچه‌ها بدانند چطور مي‌توان با ادب و محترمانه رفتار کرد؛ خصوصا وقتي در منزل اشخاص ديگر يا مدرسه هستند. چطور تمرين کنيم الگوي خوبي از ادب و نزاکت براي فرزندان خود باشيد. يعني خوب است به طور مرتب به فرزند خود بگوييد «نه، متشکرم» و «بله، لطفاً». هنگام برخورد با ديگران با ادب و احترام رفتار کنيد. وقتي فرزندتان رفتار مناسب را فراموش کرد، به او يادآوري و وقتي رفتار مؤدبانه‌اي از او سر زد، تشويقش کنيد. کلام آخر مهارت‌هاي اجتماعي چيزي نيست که فرزند شما يا داشته باشد يا نداشته باشد. اين مهارت‌ها بايد به طور مرتب با رشد کودک پرورش داده شوند. به دنبال لحظات مناسبي براي آموزش باشيد تا بتوانيد در کسب مهارت‌هاي بيشتر به او کمک کنيد. برخي از مهارت‌هاي اجتماعي بسيار پيچيده هستند، مثل درک اين که چطور وقتي يک بچه‌ي ديگر به آن‌ها زور مي‌گويد، محکم باشند. با مهارت‌هاي اجتماعي اوليه و ساده شروع کنيد و سعي کنيد مهارت‌هاي فرزند خود را به مرور زمان افزايش دهيد. در صورتي که فرزند شما در يادگيري مهارت‌ها بيشتر از کودکان ديگر مشکل داشت، با متخصص اطفال صحبت کنيد. ممکن است او براي رسيدن به سطح مناسب تنها به تلاش بيشتر و افزايش سن نياز داشته باشد، ولي از سوي ديگر رشد نکردن مهارت‌هاي اجتماعي مي‌تواند نشانه‌ي مشکلات ديگري هم باشد. بچه‌هايي که مشکلات ذهني مانند اوتيسم يا بيش‌فعالي دارند، ممکن است در روابط اجتماعي ضعيف باشند. يک پزشک مناسب مي‌تواند با معاينه کردن فرزند شما تشخيص دهد که او براي کسب مهارت‌هاي اجتماعي نياز به درمان دارد يا خير. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد