علت لبخند کودکان در خواب چیست؟

نيک صالحي/ خنده براي يک نوزاد، به جز برقراري ارتباط، بهترين راه‌حلي است که او آن را به کار مي‌گيرد تا والدين را مجذوب خود کند. خنده به او کمک مي‌کند دوست‌داشتني‌تر باشد. از همان هفته اول تولد، بيش‌تر مادران حس مي‌کنند نوزادشان لبخند مي‌زند، اما حقيقت آن است که او تلاش مي‌کند تا اين کار را انجام دهد. لبخند نوزاد يک‌هفته‌اي، لبخند متقارني نيست. به گوشه‌اي از لب محدود شده و همراه با آن، چشم‌ها و گونه‌ها حرکتي انجام نمي‌دهند و به عبارت ديگر، هنوز ماهيچه‌ها براي لبخند زدن توانا نيستند! لبخند نوزاد در اين سن، تنها در خواب‌آلودگي يا هنگام خواب ديده مي‌شود. به اين لبخند در اصطلاح، «لبخند دائمي» مي‌گويند، چون در جواب يک نوازش يا يک حس نيست و ارتباطي به دنياي خارج ندارد. حتي گاهي پيش مي‌آيد که تا شکم نوزاد را نوازش مي‌کنيد، حس مي‌کنيد او دارد لبخند مي‌زند، اما متأسفانه بايد بگوييم در اين سن، هنوز نوزادان نمي‌توانند تشخيص دهند چه حالت‌هايي مربوط به درون بدن و چه حالت‌هايي مربوط به خارج از بدنشان است. او حس لطيف نوازش را درک مي‌کند، اما نمي‌داند چه چيزي مسبب آن است. ساده‌تر بگوييم؛ لبخند گوشه لب او، واکنش هوشيارانه به اتفاق‌هاي دور و برش نيست! چشمان او به خلأ نگاه مي‌کند، چون قدرت بينايي و سيستم عصبي او هنوز کامل نيست. لبخندش نيز نشانه احساسات و شادي‌اش نيست! سه تا هشت هفتگي بين يک تا دو ماهگي، لبخند نوزاد کامل مي‌شود. او مي‌آموزد با هر دو گوشه لب بخندد و در چشمانش که حالا حالت گرفته، برق شادي مي‌درخشد. در اين سن، او مي‌تواند منشأ صداها و تصويرهايي که او را به خنده مي‌اندازد، تشخيص دهد و واکنش او، به طور مستقيم، به محيط و اتفاق‌هايي که در آن مي‌افتد، بازمي‌گردد! اگر بخواهيم رخدادهاي اين چند هفته را به طور دقيق مرور کنيم، بايد بگوييم تا هفته چهارم، نوزاد نسبت به صداهاي انسان به ويژه صداي تيز زنانه، واکنش نشان مي‌دهد و اين به آن علت است که سيستم شنوايي، سريع‌تر از بينايي کامل مي‌شود. از چهار هفتگي به بعد، نوزاد به واکنش و حالت‌هاي صورت اطرافيان توجه مي‌کند و مي‌خندد. به خنده او در اين سن، «خنده اجتماعي غيرانتخابي» مي‌گويند، چون او به شکل غريزي، به حالت‌هايي که افراد به چشم‌ها، پيشاني، بالاي بيني و… مي‌دهند، مي‌‌خندد. هر وسيله متحرک مانند جغجغه‌ هم او را مي‌خندانند و اين خنده از سر خوش‌حالي شناسايي حالت‌هاي جديد است! شش تا هشت ماهگي در اين سن، کودک شما مي‌تواند تصميم بگيرد که به چه چيز بخندد و نسبت به چه چيزي بي‌محلي کند. به عبارت ديگر، از اين سن به بعد، او آگاهانه مي‌خندد. حالا او صورت آشنا را از غريبه به خوبي تشخيص مي‌دهد و تنها به حالت‌هاي تغيير يافته صورت‌هاي آشنا لبخند مي‌زند و با ديدن يک صورت غريبه، يا چشم‌هايش را پايين مي‌اندازد يا گريه مي‌کند. روان‌شناسان به اين حالت، «نگراني ماه هشتم» مي‌گويند! خنده از اين به بعد، کانال ارتباطي کودک با افرادي است که آن‌ها را مي‌شناسد و علامت رضايت او از يک وضعيت است. براي آن‌که از اين سن به بعد، والدين به کودکشان کمک کنند تا احساساتش را جلوه دهد، لبخند زدن به او بهترين کار است. اين تبادل لبخند، به کودک کمک مي‌کند که بتواند کم‌کم يک ارتباط واقعي برقرار کند و اعتماد به نفس بيابد. چهار ماهگي خنده نوزاد از چهار ماهگي به بعد، مثل آدم‌بزرگ‌هاست. برقراري ارتباطات لمسي، بيش از هر چيز، در اين سن براي او لذت‌بخش بوده و باعث خنده مي‌شود. به عنوان مثال، بوسه سفت و صدادار از شکمش يا پاهايش برايش جذاب است. صداي والدين نيز هنگامي که با او بازي مي‌کنند، او را به خنده مي‌اندازد. خنديدن در اين سن، نشانه رشد و پيشرفت اوست. او حالا شکل اشيا و منشأ صداها و تصويرها را مي‌شناسد و مي‌داند چه حوادث و اتفاق‌هايي مي‌تواند برايش خوشايند باشد. از آن‌جا که بسياري از حالت‌ها براي او شناخته شده‌اند، پس مثلا از حرکت پدرش، اگر به شکلي غيرمتعارف راه برود يا حرف بزند، خنده‌اش مي‌گيرد، اما اگر تغييرها بسيار زياد باشند، ممکن است احساس ترس کرده و به گريه بيفتد. در اين سن، تنها تغييرهايي او را به خنده مي‌اندازد که حالت‌هاي پيش از آن را شناخته باشد و بتواند آن تغيير را با حالت‌هاي قبلي مقايسه کند. خنديدن براي سلامتي خوب است اين موضوع که خنديدن براي سلامتي روح و جسم، بسيار مفيد است، سال‌هاست به اثبات رسيده است. تحقيقات فراواني نشان داده است که خنده سبب افزايش ميزان ترشح آندروفين شده، حس درد را کاهش داده و با تأثيري که بر سيستم ايمني مي‌گذارد، سبب قوي‌تر شدن انسان و افزايش تحمل در مقابله با شرايط سخت مي‌شود. خنده نيز مانند ساير فعاليت‌هاي بدني، ضربان قلب، تنفس و گردش خون را افزايش داده و سبب سلامتي مي‌شود. چند سال است که در کشورهاي پيشرفته، از خنده‌درماني در بيمارستان‌هاي اطفال کمک گرفته مي‌شود، زيرا خنده، استرس را کاهش داده و در نتيجه، ميزان نياز فرد به دارو کم شده و درمان سريع‌تر انجام مي‌شود. راهي براي جلب توجه خنديدن و گريه کردن، هر دو واکنش‌هايي غيراکتسابي است، يعني ما آن‌ها را از ديگران نمي‌آموزيم. هر دوي آن‌ها به ما کمک مي‌کنند بتوانيم با اطرافيانمان بهتر ارتباط برقرار کنيم، اما خنده براي يک نوزاد، به جز برقراري ارتباط، بهترين راه‌حلي است که او آن را به کار مي‌گيرد تا والدين را مجذوب خود کند. خنده به او کمک مي‌کند دوست‌داشتني‌تر باشد. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد