لینک کوتاه در کلیبرد کپی شد!http://akhr.ir/6527445
۲.۴K
۱
شهرآرا آنلاين/ دوران قاجار سفرهاي ايرانيان به اروپا افزايش پيدا کرد. اين مسافرتها دستاوردهايي نيز داشت. تقريبا ورود سينما، احداث کارخانه ها، برق و ... نيز هرکدام داستان خاصي دارد. مولد برقي که براي اولين مرتبه به مشهد وارد شد مخصوص حرم مطهر امام رضا (ع) بود. حاجي محمدباقر ميلاني، معروف به رضايوف، اين دستگاه را در زمان مظفرالدين شاه قاجار خريداري و تقديم آستان قدس رضوي کرد. اين مولد را در محله بالاخيابان، نزديک بست عليا، در کوچه چراغ برق، نصب کردندکه علاوه بر روشن کردن حرم مطهر حضرت رضا (ع) و ساير عمارات و ابنيه متبرک، قسمتي از بالاخيابان را نيز روشنايي ميبخشيد. در سال ۱۲۴۹ خورشيدي موتور برق ديگري را که حاج امير رضوي معروف به چراغ برق به قدرت ۲۵ اسب بخار خريداري کرده بود، در کنار اين مولد نصب کردند. اين ۲ مولد حدود ۳۰ سال تنها تأمين کنندههاي نيروي برق شهر بودند.
نکته قابل توجه بر اساس اسناد به جامانده از اين مسئله حکايت از اين دارد صرفا عده خاصي به خصوص متمولين از چراغ برق استفاده ميکردند و عموم مردم براي تأمين هزينهها مشکل داشتند و ولتاژ برق جواب گوي همه خانوادهها نبود. البته تعدادي از درخواستهاي نصب کنتور در شرکت برق براي خانوادههايي است که مادر يا پدر آنها مبتلا به امراضي، چون سل شده بودند.
به مرور زمان، چون اين مولدها ديگر جواب گوي برق رواقهاي حرم مطهر و صحنها و مسجد گوهرشاد نبودند، يک دستگاه موتور برق به همراه لوازم برق رساني اعم از انواع و اقسام چراغها براي حرم مطهر توسط يکي از بانوان واقف هندي خريداري و فردي به نام جعفرزاده، از پيش کسوتان برق خراسان، آن را به مشهد منتقل کرد. يکي از زائراني که در سال ۱۳۰۵ خورشيدي از بمبئي به مشهد آمده بود در اين باره مينويسد: «روشنايي روضه مبارکه در شب با يک ژنراتور برق انجام ميگيرد که مادر آقاخان آن را اهدا کرده است.» مادر آقاخان محلاتي به نام بي بي شمس الملوک زني متدين و ساکن هندوستان بود. دستگاه مولد بلاکستون که ۲۴ اسب بخار قدرت داشت و جريان مستقيم برق را توليد ميکرد، در خيابان طبرسي نصب شد.
اسناد و مکاتبات درباره اين موتور برق وجود دارد که بي بي شمس الملوک در تاريخ ۲۱ جمادي الثاني ۱۳۰۰ خورشيدي
ضمن مکاتبهاي با اسعدالتوليه در جريان اين مولد برق نوشته است:
«در يک هفته قبل، آقاي جعفرزاده روانه بودند. به او زحمت افزا شدم، چون مشاراليه خيال عتبات عرش درجات را دارند و همين هفته عازم هستند. لازم دانسته که مجددا اطلاع بدهم به جناب عالي يک دستگاه ماشين معه متعلقات آن از دينامو و سيم و چراغ و ... آنچه را که خود مشاراليه دستور داده و پسند نمودند خريداري شده و کليه اشيا را تسليم ايشان نموده، رسيد دريافت نموديم و مخارج تماما داده شده. تمام اسباب چراغ و ماشين در جوف همين کاغذ است. به دقت ملاحظه نموده... اميدوارم به همت جناب عالي و نظر اجداد طاهرين، سالما وارد شود و خداوند عالم هم نصيب من بفرمايد که دفعه ديگر به آستان بوسي حضرت ثامن الائمه مشرف شوم و از ديدن چراغها و روشنايي شان کمال مسرت را حاصل نمايم. متوقعم رسيد ماشين و چراغها را تلگراف نماييد آگاه شوم.»
تقريبا يک سال پس از اين نامه خبر نصب موتور برق جديد به بي بي شمس الملوک رسيده است. او ضمن خوشحالي، در تاريخ ۱۸ ربيع الثاني ۱۲۵۹ قمري نوشته است: «۳ هفته قبل تلگراف رسيد که چراغ الکتريک تقديمي آستان ملک پاسبان وارد شد. نهايت مشعوف شدم. اميدوارم تا به حال چراغها را در حرم مطهر نصب نموده ايد.»