شهرآرا آنلاين/ اگر از يک زن بپرسيد: در خانواده اوضاعت چطور است؟ غالبا با جوابهاي متعددي روبه رو ميشويد: «در خانواده ما زنان نقش اول را دارند. در خانواده ما زنان هيچ جايگاهي ندارند. من تب کنم مادرم ميميرد. مادرم اصلا من را آدم حساب نميکند. اوضاع خاصي ندارم، همانطور که بايد باشد. کسي ارزش من را نميداند، اما من اهميت نميدهم. خيلي هواي مرا دارند و هميشه حواسشان به من هست. خانواده روي انگشت من ميچرخد. نباشم کار و بار زندگيشان لنگ ميماند! به من اهميتي نميدهند. من هم به آنها اهميتي نميدهم. ميگذرد ديگر. چه تفاوتي دارد که اوضاع من چطور است؟»
اينها تعاريف متعددي هستند که زنان در پاسخ به سؤال بيان ميکنند. شما چه پاسخهاي ديگري دريافت کردهايد يا خودتان چه پاسخي به اين سؤال ميدهيد؟ زن بودن از خانواده آغاز ميشود. خانواده به يک زن ميآموزد که کيست و چگونه بايد رفتار کند. در مسير زن شدن و زن بودن را زندگي کردن، پايه اوليه در خانواده شکل ميگيرد و بعد توسط نظام آموزشي يا همان مدرسه و دانشگاه قوام مييابد و در تعامل با ديگران صيقل داده ميشود. خشت اول را مادر بنا مينهد.
مادر اولين و اصليترين مربي، تکيهگاه، مشاور و همراه است. نقش پدران اگرچه بسيار مهم است، در مواردي هماهنگ و در کنار نقش مادر و در مواردي در سايه نقش مادر قرار ميگيرد. اگر به تجربه خود از تعاملهاي ابتداي کودکي تاکنون در خانواده نگاهي بيندازيد يا زندگي ديگراني را که از نزديک ميشناسيد و از احوالاتشان باخبريد واکاوي کنيد، رد پاي نقش مادر را خواهيد ديد، نقش مؤثر و مفيد يا نقش منفي و آسيبرسان. هويت يک زن را يک زن بنا ميگذارد. هويت يک مرد را نيز يک زن بنا ميگذارد. مادر اولين الگو و مرجع در مسير اجتماعي شدن و هويتيابي است. غالبا خانوادهها و سياستگذاران اجتماعي و فرهنگي، مرجعسازي و الگوپروري مطابق با هنجارهاي جامعه را امري اساسي تلقي ميکنند تا با پيشنهاد دادن يک الگوي مناسب، تسهيلگر همنواسازي افراد با آرمانهاي خود باشند. در مسير اين دغدغهمندي، آنچه بسيار مورد توجه قرار ميگيرد تلاش براي يافتن يک الگوي بيروني است کسي که بتواند کاريزماي عموم شود و جامعه را در مسير مشخصي هدايت کند. الگوسازي براي جهتدهي به هويت زنان بهمراتب هميشه بيشتر از الگوسازي براي جهتدهي هويت مردان مورد توجه قرار گرفته است و آنچه در اين امر مهم مغفول مانده است، اهميت توجه به آموزش دادن اولين الگوي جامعهپذيري يعني مادر است.
به سؤال اول بازگرديم: اوضاع شما در خانواده آنگونه است که مادر خانواده ساخته است. شما برساخت مادرتان، مادرتان برساخت مادرش و فرزند شما برساخت شماست. خشت اول شخصيتيابي شما را مادر ميگذارد و اين هويتي که شما در ۶ سال اول زندگي تجربه ميکنيد و در نوجواني قوام ميدهيد و در جواني آن را صيقل ميزنيد، بر اساس ايده و برنامهاي است که مادر خانواده در بدو تولد فرزند طرحريزي کرده است.
آيا ما در جامعهاي زندگي ميکنيم که به مادران آموزش داده ميشود چگونه در مسير هويتيابي فرزندان خود الگوي شايستهاي باشند؟ آيا با توجه به زيست شتابزده در دنياي بهسرعت متغير امروز، سياستگذاران اجتماعي برنامهاي براي هويت اجتماعي زنان به عنوان اولين الگوهاي هر نسل انديشيدهاند؟ هويت اجتماعي شما به عنوان يک زن چيست؟
علينژاد جامعه شناس
بازار