معرفی سوزندوزی؛ هنر زنان بلوچستانی




ايسنا/ سوزندوزي، هنر دستان پرتوان زنان بلوچستاني است. هنر کهني که علاوه بر زيبايي و نمود رنگهاي شاد و زنده، هزينه زندگي خانوادههاي زيادي را در استان سيستان و بلوچستان فراهم ميکند.
پيشينه سوزندوزي را نميتوان به زمان مشخصي نسبت داد؛ اما گفته ميشود که ريشه اين هنر به حدود ۱۰۰ يا ۲۰۰ سال پيش از ظهور اسلام برميگردد؛ اين درحالي است که خوشبختانه قدمت طولاني اين هنر باعث فراموش شدن آن در اين سالها نشده است و همچنان نيز سوزن دوزي بخش اصلي پوشش زنان استان سيستان و بلوچستان را تشکيل ميدهد. هنري که مدتهاست نه تنها از مرزهاي استاني بلکه از مرزهاي ملي نيز عبور کرده و به عنوان يکي از زيباترين هنرهاي سنتي ايران به جهان معرفي شده است.
سوزن دوزي (سوچندوزي) يا بلوچ دوزي تلفيقي است از رنگهاي خالص و طبيعي که به همت زنان و دختران بلوچ همچنان زنده است و البته نقش بسيار مهمي را در تامين مايحتاج خانوارهاي روستايي ايفا ميکند. به هر حال اغلب کساني که در اين هنر ايفاي نقش ميکنند زناني هستند که از سنين کودکي و در خانواده با اين هنر آشنا ميشوند.
شهين شهرکي، يکي از سوزندوزهاي استان سيستان و بلوچستان است که کارهايش مهر ملي ايران و خامهدوزيهايي که انجام ميدهد مهر اصالت يونسکو را دارد و از دو آکادمي انگلستان و دانمارک گواهي اصالت گرفته است.
اين هنرمند که از چهارم دبستان سوزن دوزي را ياد گرفته و حالا حدود ۴۶ سال است که اين کار را انجام ميدهد، درباره علت ماندگاري هنر سوزندوزي در استان سيستان و بلوچستان ميگويد: اين هنر خودآموز است و از سوي مادران به دختران و در خانواده آموزش داده ميشود. زمان ما اصلا آموزش تخصصي وجود نداشت و در خانوادههايمان اين هنر را ياد گرفتيم؛ اما اخيرا به منظور توسعه صنايعدستي آموزشهاي تخصصي و خارج از خانواده نيز افزايش يافته است. نسل جوان نيز به يادگيري هنر سوزن دوزي علاقهمند است، چراکه منبع درآمد خوبي براي آنها محسوب ميشود.
او ادامه ميدهد: در اين ميان طبيعتا قيمت اثري که يک هنرمند قديمي ارائه ميدهد، بايد با کاري که هنرمندان جوان توليد ميکند، متفاوت باشد. در همه شغلها و صنفها حقوق افراد باتجربه با جوانان متفاوت است، اما متاسفانه در عرصه صنايعدستي اين موضوع اصلا در نظر گرفته نميشود. به هر حال کيفيت و ظرافت اثري که يک هنرمند با ۳۰ سال سابقه کار توليد ميکند، با يک هنرمند تازهکار، بسيار متفاوت است؛ اما متاسفانه اين تفاوتها بهدرستي ارزشگذاري نميشوند.
اين هنرمند همچنين درباره ميزان استفاده مردم استان از هنر سوزندوزي، ميگويد: مردم استان ارزش اين هنر را بهخوبي ميدانند؛ البته بايد اين نکته را نيز در نظر داشت که اکثر مردم خودشان توليدکننده هستند و لباسهايي که ميپوشند توليد خودشان است و درصد کمي هستند که خريد ميکنند. هنر سوزندوزي سخت نيست، اما واقعا طاقتفرسا است و واقعا نياز به حوصله دارد. سوزندوزهاي ما واقعا حسابگرهاي خوبي هستند و اگر سواد داشتند مطمئن باشيد که حسابدارهاي بسيار خوبي ميشدند.
شهرکي با بيان اينکه «سوزن دوزي نه تنها در استان سيستان و بلوچستان بلکه در ساير استانها نيز طرفدار دارد»، اظهار ميکند: ما از استانهاي مختلف ايران هم سفارش داريم و هم اينکه براي توليد و فعاليت در اين حوزه آموزش ميبينند و فعاليت ميکنند.