چرا زنان متاهل جراحی زیبایی انجام میدهند؟
ايسنا/ يکي از عوامل اصلي که به عنوان انگيزه انجام عمل زيبايي در زنان متاهل مطرح ميشود، کسب رضايت همسر است. در مواردي همسران شان در مورد ظاهر آنها اظهار نظر کرده و در مواردي هم زنان احساس ميکردند که همسرانشان غيرمستقيم آنها را با زناني که از آنها زيباتر و بينقصتر بودند، مقايسه ميکردند. برخي از زنان تصور ميکنند که براي همسرشان، جذابيت اوليه را ندارند و به عبارتي تکراري شدهاند در نتيجه، به واسطه جراحي زيبايي، به دنبال جلب توجه همسرشان هستند
بر اساس يافتههاي به دست آمده از يک مطالعه؛ عوامل مختلف فردي، خانوادگي- زناشويي و فرهنگي- اجتماعي باعث ميشود که زنان متاهل، اقدام به انجام جراحيهاي زيبايي کنند.
جراحي زيبايي مسئلهاي است که ميتوان از جنبههاي مختلف آن را بررسي کرد. مطالعات نشان داده است که انجام جراحيهاي زيبايي طي سالهاي گذشته در ايران افزايش يافته و سالانه مبالغ زيادي براي انجام اين عملها صرف ميشود.
به همين دليل پژوهشگران دانشکده روانشناسي دانشگاههاي علامه طباطبايي، آزاد اسلامي تهران و فردوسي مشهد، در مطالعهاي به بررسي عوامل اجتماعي، فرهنگي، خانوادگي و فردي موثر در گرايش افراد به عملهاي زيبايي پرداختند.
جواد خدادادي سنگده، سولماز رنجي و محسن رضايي آهوانويي؛ پژوهشگراني بودند که در اين مطالعه همکاري داشتند.
پژوهشگران اين پژوهش را به صورت کيفي و از طريق مصاحبه انجام دادند. آنها تلاش کردند با بررسي صحبتهاي شرکتکنندگان در مصاحبه به تفسير مفاهيم موجود در صحبتهاي آنها بپردازند و دلايل اقداماتشان را بيابند.
اين پژوهش در بازه زماني سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ انجام شد و محققان با ۲۱ نفر از زنان متاهل شهر کرج که سابقه جراحي زيبايي انجام داشتند، مصاحبه عميق انجام دادند. معيارهاي انتخاب شرکتکنندگان در پژوهش اين موارد بود: حداقل يک سال از عمل جراحي زيباييشان گذشته باشد، جراحي آنها صرفا براي زيبايي انجام شده باشد و دلايل پزشکي و ترميمي نداشته باشد و براي شرکت در پژوهش رضايت داشته باشند.
مصاحبه عميق با افراد، با اين سوال شروع ميشد که «چه شد که تصميم گرفتيد عمل جراحي انجام دهيد؟» و در ادامه مصاحبهکننده با پرسيدن سوالات کاوشگرانه مثل «ميتوانيد بيشتر در اين مورد بگوييد؟» يا «منظورتان از اين مورد چه بود؟»، معاني، جزئيات و اطلاعات بيشتري فراهم ميکرد و ابهام را کاهش ميداد.
اين مصاحبهها به طور معمول در حدود ۲۰ تا ۴۰ دقيقه انجام ميگرفت و با کسب اجازه از افراد ضبط ميشدند. پس از پيادهسازي مصاحبهها، مفاهيم به دستآمده تحليل و طبقهبندي ميشدند.
جراحيهاي زيبايي مورد نظر اين مطالعه کليه جراحيهاي زيبايي بدون ضرورت پزشکي، مثل جراحي بيني، پلک، ابرو، گونه، پيشاني، گردن، پهلو، باسن و اشکال مختلف پيکرتراشي بودند.
افرادي که در اين مطالعه شرکت کردند بين ۲۳ تا ۵۸ ساله بودند و تحصيلات شش نفر از افراد ديپلم و پايينتر، چهار نفر فوقديپلم، ۹ نفر ليسانس و دو نفر فوقليسانس بودند. از نظر ميزان درآمد، هفت نفر عالي، هشت نفر خوب، چهار نفر متوسط و دو نفر ضعيف بودند. ۱۲ نفر در مسکن شخصي، هفت نفر در مسکن استيجاري و دو نفر در مسکن سازماني زندگي ميکردند. ۹ نفر از افراد خانهدار و ۱۱ نفر شاغل بودند.
يافتههاي بهدست آمده در پژوهشها در سه حوزه فردي، زناشويي-خانوادگي و فرهنگي- اجتماعي طبقهبندي شدند.
عوامل فردي
طبق نتايج بهدستآمده در اين پژوهش، عوامل فردي موثر بر انجام عملهاي زيبايي: خودپنداره منفي، انزواي اجتماعي، بدريخت انگاري، تجربه نشانگان روانرنجوري (افسردگي، اضطراب و تحريکپذيري)، گرايش به الگوي شخصيتي خودشيفته، نياز به تاييد و تنوعطلبي و ترس و اجتناب از نشانگان پيري، بودند. در تحقيقات گذشته مشخص شده بود که تنها زناني که اعتماد به نفس پاييني دارند اقدام به جراحي زيبايي ميکنند، ولي در اين مطالعه زنان با اعتماد به نفس بالا نيز تنها براي تنوع طلبي و ترس و اجتناب از نشانگان پيري جراحيهاي زيبايي انجام دادهاند.
به گفته پژوهشگران اين مطالعه؛ اين موضوع نشاندهنده آن است که نيازهاي امنيت، سلامت، حمايت و پذيرش در افراد اقدام کننده بهصورت قابل تأملي ارضاء نشده است؛ بنابراين وجود چنين مؤلفههايي نشانگر اين است که افراد اقدامکننده به جراحي زيبايي، توجه، محبت، گرمي و مصاحبت با ديگران را کمتر دريافت کردهاند، منابع حمايتي مناسبي نداشته و دنبال رسيدن به اين منبع حمايتي هستند.
عوامل خانوادگي-زناشويي
ادراک تکراري شدن براي همسر، جلب توجه همسر، سابقه اقدام به جراحي زيبايي در خانواده، رفتار تحقيرآميز همسر و ساير اعضاي خانواده، افزايش رضايت جنسي، کمرنگ شدن صميميت زناشويي و نگرش مثبت و تشويق همسر؛ عوامل خانوادگي- زناشويي بودند که در اقدام افراد به جراحي زيبايي نقش داشتند.
به گفته پژوهشگران؛ اين عوامل در سطح خانواده، از طريق فشار و الگوهاي رفتاري تحقيرآميز از سوي اعضاي خانواده و همسر براي انجام جراحي زيبايي ايجاد انگيزه ميکند. رفتارهاي تحقيرآميز، از دوران کودکي در خانوادهها بوده و تا دوران بزرگسالي نيز ادامه داشته است و زمينهساز نارضايتي فرد از بدنش را فراهم ميکند.
يکي ديگر از عوامل اصلي که به عنوان انگيزه انجام عمل زيبايي مطرح ميشود، کسب رضايت همسر است. در مواردي همسرانشان در مورد ظاهر آنها اظهار نظر کرده و در مواردي هم زنان احساس ميکردند که همسرانشان غيرمستقيم آنها را با زناني که از آنها زيباتر و بينقصتر بودند، مقايسه ميکردند. برخي از زنان تصور ميکنند که براي همسرشان، جذابيت اوليه را ندارند و به عبارتي تکراري شدهاند در نتيجه، به واسطه جراحي زيبايي، به دنبال جلب توجه همسرشان هستند.
يکي ديگر از عوامل تأثيرگذار در جراحي زيبايي، اطلاع از تجربه خوشايند ديگران است که باعث ميشود زنان با آسودگي خاطر و اطمينان بيشتري جراحي زيبايي را انتخاب کنند. زنان از طريق آشنايان و دوستان خود به طور مستقيم يا با واسطه در جريان چگونگي شرايط و مراحل جراحي زيبايي و نوع ارزيابي کساني که اين تجربه را داشتهاند قرار ميگيرند.
عوامل فرهنگي- اجتماعي
نقش همسالان و دوستان، دريافت تأييد اجتماعي، ارزش يافتن زيبايي و ريختپروري، نقش مدلهاي رسانهاي، تسهيل اقدام به جراحي و پيشرفت جراحي زيبايي و مد شدن اقدام به جراحي از عوامل فرهنگي- اجتماعي موثر در انجام جراحيهاي زيبايي هستند.
به گفته محققان اين مطالعه؛ هرچه فشار همسالان و دوستان، رسانهها و همچنين دريافت تأييد اجتماعي پررنگتر باشد، احتمال جراحي زيبايي بيشتر ميشود. زناني که در صحنه اجتماع زندگي ميکنند، از سوي رسانهها، زمينه اجتماعي و ديگران، تأثير ميپذيرند.
به گفته پژوهشگران اين مطالعه محدوديتهايي نيز دارد. با توجه به اينکه جامعه مورد مطالعه فقط شامل زنان متأهل شهر کرج است، نميتوان نتايج را تعميم داد. همچنين اقدام به جراحي زيبايي از عوامل و متغيرهاي اثرگذار ديگري نيز ممکن است ناشي شود که در اين مطالعه شناسايي نشده است. به علاوه؛ ممکن است با مطالعه جراحي زيبايي در زنان مجرد يافتههاي ديگري نيز بهدست آيد.
نتايج اين پژوهش به صورت مقاله علمي پژوهشي در فصلنامه «پوست و زيبايي» وابسته به مرکز آموزش و پژوهش بيماريهاي پوست و جذام دانشگاه علوم پزشکي تهران، منتشر شده است.