افزایش سن ازدواج و گرایش جوانان به تک فرزندی
باشگاه خبرنگاران/ باتوجه به اينکه ايران نسبت به دهه گذشته با افزايش سن ازدواج همراه بوده بايد در نظر داشت که انواع بلوغها در جوانان به تأخير افتاده و به تبع آن تک فرزندآوري نيز بروز پيدا کرده است.
اين روزها شاهد هستيم که نسل جديد خانوادههاي ايراني به علت مشکلات اقتصادي به تک فرزندي روي آوردهاند.
تکفرزندان افرادي هستند که در مرکز توجه والدين قرار دارند لذا اين کودکان به دليل برآورده شدن نيازهايشان ناکامي را کمتر تجربه ميکنند و والدين آنها تکفرزندي خودمحوري و خودخواهي را براي فرزندشان معنا ميکنند.
باتوجه به اينکه ايران نسبت به دهه گذشته با افزايش سن ازدواج همراه بوده بنابراين بايد در نظر داشت که بلوغ فکري، اجتماعي و اقتصادي جوانان به تأخير افتاده و به تبع آن تک فرزندآوري نيز بروز پيدا کرده است. طبق آمارهاي مرکز آمار ايران زوجين بين سه تا چهار سال تمايل به فرزندآوري ندارند و بعد از اين فاصله زماني، اگر مشکلات پزشکي و نازايي در اين زمينه دخيل نباشد زوجين به مرحله فرزندآوري ميرسند.
استدلال بسياري از اين والدين با تکيه بر بعد مالي باعث شده است که اين پديده نوظهور به صورت امري منطقي در نظر گرفته شود، "ما يک فرزند را به درستي تربيت کنيم و انواع امکانات را برايش فراهم کنيم، بهتر از آن است که چند فرزند را به شکلي نامطلوب تربيت کنيم". اين گونه استدلالها با ناديده گرفتن ابعاد عاطفي، هيجاني و اجتماعي زندگي کودک، صدمات جبران ناپذيري را بر او وارد خواهد کرد.
مشکلات در انتخاب دوست بين تک فرزندان رايج است
سيد شهرام عليزاده روانشناس کودک و نوجوان در گفتوگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اينکه مشکلات فراواني در جامعه تک فرزندي رايج شده است، تصريح کرد: تک فرزندي باعث ميشود که فشار بسياري بر فرزندان وارد شود و در دوستيابي دچار مشکل شوند.
وي افزود: از جمله معايب تک فرزندي، وابستگي بيش از حد کودک به دليل حمايت بيش از حد والدين، فشار بيش از حد والدين به کودک جهت کسب موفقيت تحصيلي، عدم مهارت يابي اجتماعي کودک، عدم تجربه محروميت و زياده خواهي کودک و عدم يادگيري مهارت از برادر و خواهر کوچکتر و بزرگتر است.
اين روانشناس گفت: تا چند سال گذشته، داشتن خانوادههاي بزرگ رايج بود و يک مزيت محسوب ميشد، حمايت عاطفي و هيجاني برادر و خواهرها در اين خانوادهها بسيار چشمگير بود و کودکان از سنين کودکي با يادگيري نقشهاي جنسيتي راه مطلوبي را در کسب هويت طي ميکردند.
عليزاده تصريح کرد: اين کودکان در سنين پايين در امور مختلف به خانواده کمک ميکردند و اين مساله افزايش روزافزون اعتماد به نفس آنها را در پي داشت.
در اواخر دهه ۶۰ و اوايل دهه ۷۰ با موجي از گرايش به تک فرزندي رو به رو شديم که تک فرزندي را، راه حل مشکلات اقتصادي دانسته و تمايل به افزايش فرزند را به حداقل رساند. خانواده ايده آل که نسل قبل براي ما تفسير کرده است؛ خانواده ايست که تنها با يک فرزند توانسته سطح کيفي تربيت را افزايش دهد، متأسفانه اين نسل از معايب تک فرزندي چشم پوشي کرده اند.
وابستگي زياد تک فرزندان به والدين
امير لطفي حقيقت استاد دانشگاه و روان شناس در گفتوگو با خبرنگار با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره آسيبهاي تک فرزندي، بيان کرد: کودکاني که تک هستند به طور کامل مورد توجه والدين خود بوده و ارتباط محدودي با اطرافيان دارند. اين کودکان دچار خلاء ارتباطي شده و شخصيت خود مرکز بين آنها خودخواهي را برايشان به ارمغان ميآورد.
وي ادامه داد: در خانوادههاي تک فرزند، والدين به دليل توجه بيش از حد به کودک و مراقبتهاي بسيار از آن، دچار وسواسي فکري شده و اين ايجاد وابستگي شديد، پدر و مادرها را اذيت ميکند.
لطفي با اشاره به اينکه براي پايين آمدن آمار تک فرزندي نياز به حمايت تمام ارگانها است، اظهار کرد: با فرهنگ سازي و رفع مشکلات اقشار کم درآمد جامعه ميتوان با آسان کردن روند زندگيها و برقراري توازن خانوارها آمار تولد بيش از يک فرزند در خانواده را افزايش داد.
توقع زياد والدين از تک فرزندانشان
همچنين هانيه لواف روانشناس و مشاور خانواده در گفتوگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، در اين باره گفت: از آسيبهاي تک فرزندي ميتوان به وابستگي بيش از حد فرزندان به والدين اشاره کرد؛ کودکان همواره مرکز توجه والدين قرار دارند و توجه تقسيم شده را تجربه نميکنند بنابراين ممکن است افرادي پرتوقع، زودرنج و حساس شوند که هيچ گاه نميتوانند خواستههاي خود را به تعويق بيندازند.
لواف گفت: افرادي که خواهر و برادر ندارند و تجربه برقراري ارتباط با همسالان خود را نداشتهاند، اگر در محيط بيرون از خانه هم با گروههاي همسالان خود ارتباط نداشته باشند، ممکن است ضعف در روابط اجتماعي داشته باشند.
وي با بيان اينکه والدين براي موفقيت در زمينه تحصيلي، موسيقي، ورزش و... به فرزندان خود فشار ميآورند، ادامه داد: والدين ميخواهند آرزوهاي خود را در فرزندانشان جستجو کنند و توقع بيش از حد از فرزندنشان براي موفق شدن دارند.
اين روانشناس تصريح کرد: گاهي افراد مايل هستند درباره حل مسائل پيش آمده در زندگيشان با فردي به غير از پدر و مادر صحبت کند و در چنين شرايطي آن ها در مورد خواهر و برادر احساس خلاء ميکند.
لواف اضافه کرد: زماني ممکن است فرزند خانواده براي ادامه تحصيل خارج از کشور ميرود در چنين شرايطي والدين از لحاظ عاطفي تحت فشار قرار ميگيرند.