معرفی انواع نخ از نظر جنس

آکا ايران

بروزرسانی 1399/07/30 - 19:0

آکا ايران/ در هنر خياطي، شناخت انواع نخ هاي خياطي نقش مهمي در نتيجه کار خياط دارد. در واقع انتخاب نخ مناسب براي بخش هاي مختلف پارچه، نياز به مهارت و دانش خياطي دارد.
آنچه مسلّم است نخ‌هاي امروزي از تنوع و گستردگي رنگ بسياري برخوردارند. نخ‌هاي DMC، ابريشمي (تابيده و نتابيده) عمامه‌اي (ابريشمي و پنبه‌اي)، کتاني، کنفي، کاموايي، نايلوني، پوليستري، ريوني، لمه‌اي، نخ‌هاي کوبلن‌دوزي و مِز، همچنين نخ‌هاي صددرصد فلزي مانند نقده (زري) و نخ‌هاي کتاني و ابريشمي با روکش فلزي (گلابتون) هر کدام مصرف متفاوتي دارد که اگر درست به کار گرفته شود،‌ مي‌تواند آثار ماندگار و زيبايي را پديد آورد، يک دوزنده‌ي آگاه با سليقه و پر حوصله‌ مي‌تواند با انتخاب طرح، دوخت، نخ و پارچه‌اي متناسب، يک اثر زيبا خلق کند.

مهم‌ترين اصول در کيفيت نخ، استحکام، شفافيت رنگ، بدون گره، صاف و يکدست بودن و ثبات رنگ داشتن است؛ زيرا چنين نخي‌ مي‌تواند در پيشبرد دوختي زيبا بسيار مؤثر باشد. در ادامه اين مقاله از مجموعه مقالات آکا, ابتدا مطلب در مورد تاريخچه نخ تهيه کرده ايم سپس به انواع آن و موارد استفاده هر کدام ميپردازيم. اميدواريم از مطالعه اين مقاله لذت و استفاده ببريد. با ما همراه باشيد.
نخ يکي از کاربردي ترين محصولاتي است که تا کنون توسط بشر اختراع شده است. پيشرفت علم و تکنولوژي باعث شده که امروز با انواع نخ سر وکار داشته باشيم. از ضعيف ترين جنس ها تا باکيفيت ترين آن ها که معمولا جنس آن ها ابريشم خاص است. اين نخ ها هر کدام در صنعت خاصي مورد استفاده قرار مي گيرد.
به عنوان مثال نخي که در صنعت پوشاک مورد استفاده قرار مي گيرد با نخ صنعت فرش بسيار متفاوت است، زيرا هر کدام با هدف خاصي مورد استفاده قرار مي گيرد. در حال حاضر دنيايي از نخ ها با انواع رنگ ها و کيفيت ها وجود دارد. نخ متاليک يک نمونه از نخ هاي پلي استري مي باشد که کاربردي بسياري نيز دارد.
نخ هاي خياطي انواع مختلفي دارند. هر کدام از آن ها براي قسمت هاي مختلف پارچه استفاده مي شود. در انتخاب رنگ نخ، نکته مهمي را مد نظر داشته باشيد. يادتان باشد هميشه رنگ نخ خياطي را متناسب با پارچه و پر رنگ تر از رنگ پارچه انتخاب کنيد. براي مثال اگر پارچه شما به رنگ آبي کم رنگ است، نخ خياطي مناسب آن، آبي متوسط است.
يعني نخ خياطي انتخابي شما بايد پر رنگ تر از پارچه باشد. چرا که نخ ها بعد از باز شدن از قرقره، کمي کمرنگ تر از روي قرقره مي شوند.
مهمترين اصول در کيفيت نخ، استحکام، شفافيت رنگ، بدون گره، صاف و يکدست بودن و ثبات رنگ داشتن است؛ زيرا چنين نخي‌ مي تواند در پيشبرد دوختي زيبا بسيار مؤثر باشد.
حتماً شما نخ هاي دمسه ي ايراني، پاکستاني، فرانسوي، آلماني، روسي يا چيني را ديده ايد. مقايسه‌ي اين نخ ها با يکديگر به تشخيص شما در انتخاب نخ خوب بسيار کمک‌ مي کند. آنچه مسلّم است نخ خوب و با کيفيت، نخي است که با دارا بودن ويژگي هاي ذکر شده بتوان عمل دوختن را با آن به راحتي انجام داد.

جهت تشخيص ثبات رنگ نخ‌ مي توان قسمتي از نخ را مرطوب کرد و با فشار دست، روي يک پارچه ي سفيد کشيد؛ اگر اثري از رنگ روي پارچه باقي ماند، يعني نخ رنگ پس‌ مي دهد و بهتر است براي دوختن از آن استفاده نشود و اگر اثري از خود نگذاشت، نشان دهنده ي ثبات رنگ آن است که در آن صورت بدون دغدغه‌ مي توانيد از آن استفاده کنيد.
نکته ي مهم ديگر در انتخاب نخ، توجه داشتن به ضخامت پارچه است. پارچه هاي لطيف و نازک، سوزن ظريف و نخ ظريف مانند نخ هاي ابريشمي نازک، نخ پنبه اي نازک با روکش پلي استر و نخ پنبه اي نازک ساده هم براي پارچه هاي ظريف پيشنهاد مي شوند، و پارچه هاي ضخيم، نخ هاي کلفت تر و درشت تر مانند نخ ابريشم 50 يا نخ پنبه اي با روکش پلي استر و از نخ پنبه روکش پلي استر يا پنبه اي 40 تا 50 استفاده کنيد. نخ هاي ابريشمي 50 براي پارچه هاي ضخيم هم مي تواند کارآمد باشد.

ويژگي نخ خوب
براي اينکه بتوانيد نخ خوب انتخاب کنيد بايد به ويژگي هاي زير دقت کنيد. نخها بايد با کيفيت، شفاف، بدون گره، استحکام بالا، رنگ ثابت و…باشند تا بتوان آن هاي در دسته نخهاي خوب قرار داد.
کيفيت: نخهايي که انتخاب مي کنيد بايد از لحاظ جنس و نوع درست شدن شان از کيفيت بالايي بر خوردار باشند. يعني بايد به اين نکته توجه کنيد که از بهترين الياف هاي مصنوعي و طبيعي ساخته شده باشند. چرا که اگر نخي از کيفيت خوبي بر خوردار نباشد، نمي توان با آن محصولي خوب مانند فرش با کيفيت و يا لباس با کيفيت توليد کرد.
شفافيت: نخهايي که انتخاب مي کنيد بايد داراي رنگ هاي شفافي باشد، به گونه اي که بتوان تنها به ديدن نخها احساس زيبايي و طراوت و تازگي آن را احساس کرد،. اگر نخها از شفافيت نداشته باشند، جذابيت خود را از دست مي دهند و نمي توان جنسي با کيفيت از اين نخ توليد کرد.
رنگ ثابت: سعي کنيد نخهايي را انتخاب کنيد که رنگ ها ثابت باشد و پس از شست و شو کدر نشوند و رنگ خود را از دست ندهند. بنابراين در هنگام خريدن نخ حتما به اين نکته توجه کنيد.
براي اين که تشخيص دهيد چه نخي رنگ آن ثابت است مي تواند مقدار از نخ را در دست تان بگيريد و کمي آن را با آب خيس کنيد. اگر رنگ داد که مشخص مي شود که رنگ آن ثابت نيست ولي اگر رنگ نداد، نشان دهنده ثابت بودن رنگ نخ است.
استحکام: نخها بايد مقاوم باشند و حالت تو پر داشته باشند. نخهايي که به راحتي پاره مي شوند و حالت پوک به خود مي گيرند ارزشي ندارند و در هنگام استفاده بسيار مشکل ساز مي شوند.

نخ خياطي به چند دسته تقسيم مي شود؟
نخ هاي خياطي انواع مختلفي دارند که هر کدام از آن ها براي قسمت هاي مختلف لباس و پارچه هاي متفاوتي استفاده مي شود. يکي از نکات مهم در آموزش خياطي انتخاب نخ درست از نظر جنس و رنگ متناسب با پارچه است. يادتان باشد هميشه رنگ نخ خياطي را متناسب با پارچه يا کمي پر رنگ تر از رنگ پارچه انتخاب کنيد.
نخ ها از نظر جنس و کاربرد به انواع مختلفي تقسيم مي شوند که در ادامه با هر کدام بيشتر آشنا مي شويم.

انواع نخ از نظر جنس
نخ هاي طبيعي:
نخ طبيعي به نخي مي گويند که منشاء طبيعي دارد و از مواد شيميايي در توليد آن استفاده نشده است.

نخ هاي مصنوعي:
نخ مصنوعي به نخ هايي گفته مي شوند که ممکن است ريشه طبيعي داشته باشند اما با روش هاي مصنوعي تهيه مي شوند. نخ هاي ويسکوز و نخ هاي پلي استر جزء اين دسته به حساب مي آيند.

نخ هاي مخلوط :
نخ مخلوط از ترکيب نخ مصنوعي و طبيعي تهيه مي شود.
نخ هاي امروزي از تنوع و گستردگي رنگ بسياري برخوردارند. نخ هاي DMC، ابريشمي (تابيده و نتابيده) عمامه اي (ابريشمي و پنبه اي)، کتاني، کنفي، کاموايي، نايلوني، پوليستري، ريوني، لمه اي، نخ هاي کوبلن دوزي و مِز، همچنين نخ هاي صددرصد فلزي مانند نقده (زري) و نخ هاي کتاني و ابريشمي با روکش فلزي (گلابتون) هر کدام مصرف متفاوتي دارد که اگر درست به کار گرفته شود،‌ مي تواند آثار ماندگار و زيبايي را پديد آورد.

انواع نخ در بازار
نخ پنبه:
نخ پنبه يکي از انواع نخ ها است که بيشترين استفاده را در خياطي دارد. نخ پنبه در بازار بسيار ديده مي شود. از اين نخ ها جهت کوک زدن و رويه دوزي استفاده مي شود. امروزه الياف پنبه پرکاربردترين الياف به کار رفته در صنعت پوشاک است.
نخ پنبه پرکاربردترين و مهم ترين نخ در صنعت نساجي است. الياف پنبه از جذب رطوبت بالايي برخوردار است، پوشيدن لباس هايي که از نخ پنبه درست شده اند بسيار راحت است.

نخ ابريشم:
اين نخ ها در حقيقت طي مراحل شيميايي از ماده شيميايي سلولز تهيه مي شوند و چون داراي ظاهري براق و يکنواخت مانند ابريشم طبيعي هستند در صنعت و تجارت بنام ابريشم مصنوعي و يا ويسکوزريون معروف هستند اين نخ ها بصورت عمامه يا بوبين با تاب زياد تهيه مي شوند و براي انواع حاشيه دوزي و ساير موارد بسته به طرح از آنها استفاده مي شود.
نخ هاي ابريشمي که امروزه در کار گلدوزي ارائه مي شوند بصورت ابريشم خام براي گلدوزي هاي دستي که بصورت کلاف و قرقره ارايه مي شودو ابريشم هاي تابيده براي گدوزي ماشيني هستند دسته اي از آنها تاب خيلي زياد دارند که به اسم زنجيره اي معروفند اين نوع نخ ها استحکام کمي دارند.

نخ فاستوني يا پشمي:
نخ هاي پشمي جزئي از نخ هايي با الياف هاي طبيعي حيواني هستند. نخ‌ پشمي داراي ضخامتي بيش از حد معمول هستند و براي تهيه آن ها از موادي مانند پشم، کرک و مخلوط پشم و پلي استر استفاده مي شود.
نخ فاستوني يا پشمي براي برجسته ‌دوزي بر روي پارچه‌ هاي پشمي و هر نوع پارچه ضخيم ديگر به کار مي رود. هنگام کار با نخ هاي ضخيم فاستوني بايد مراقب باشيد تا باعث کشيدگي و جمع شدگي پارچه نشود.

نخ هاي فلزي:
گروه ديگري از نخ هاي تزييني وجود دارد که معمولا براي تزيينات لباس و گلدوزي از آن ها استفاده مي شود. اين نخ ها به دليل ظاهر بسيار براق و مواد اوليه آن که از فلز هاي نقره اي و طلايي است به نخ نقره، گلابتون، بلورسنت يا فلز معروف هستند. عمده استفاده از نخ فلز براي کارهاي دست است.

نخ سر کيسه دوزي:
يکي از نخ هايي که بصورت تخصصي مورد استفاده قرار مي گيرد نخ هاي سرکيسه دوزي است. همانطور که از نام آن پيداست، از اين نخ ها براي دوخت سرکيسه ها استفاده مي شود. معمولا در کارخانه هاي توليد برنج، گندم، گچ، سيمان و ... از دستگاه سرکيسه دوزي استفاده مي کنند که اين دستگاه ها براي دوخت نياز به نخ سرکيسه دوزي دارند. نخ سرکيسه دوزي در دو نوع جنس پلي پروپلين يا پپه و همچنين پلي استر موجود است.
نمره نخ: منظور از نمره نخ ظرافت آن مي باشد که معمولا روي بسته نخ ذکر مي شود. نمره نخ بر حسب وزن در واحد طول آن و يا طول در واحد وزن آن اندازه گيري مي شود و با اعداد 60 ـ 40 ـ 30 ـ 20 و ... بيان مي شود هنگام خريد نخ بسته به نوع کار بايد به نمره آن توجه داشته و نخ ظريف يا ضخيم مناسب با کار تهيه نماييد
در واحد هاي توليدي نخ ها را با نام هاي دِنييِر (معادل هر 9000 متر با وزن 9 گرم )، تتکس ( هر 1000 متر با وزن 1 گرم ) و متريک ( اندازه متر بر اساس وزن ) مي شناسند.

موارد استفاده و کاربردهاي انواع نخ :
کاربرد نخ هاي طبيعي
يکي از انواع نخ طبيعي همانطور که گفتيم ابريشم است. ابريشم در بسياري از صنايع مانند بافت قالي و قاليچه، پارچه هاي گران قيمت، بافت فرش و گليم مورد استفاده قرار مي گيرد. بافت اين محصولات با ابريشم باعث مي شود، قيمت آنها بالا رفته و طبقه خاصي از جامعه بتوانند از آن خريداري کنند.
پشم، پنبه و کتان هم در دوخت و بافت لباس و پارچه هاي مختلف و همچنين فرش، قالي و صنايع دستي مانند گليم و پته و بسياري ديگر مورد استفاده قرار مي گيرند. به نسبت ابريشم، کتان و پنبه و همينطور پشم قيمت کمتري داشته براي همين براي دوخت و بافت انواع محصولات از اين انواع نخ طبيعي به وفور استفاده مي شود.

کاربرد نخ ابريشم
نخ ابريشم به دو صورت ابريشم مصنوعي و ابريشم طبيعي دسته بندي مي شود. ابريشم طبيعي را از کرم ابريشم تهيه مي کنند و ابريشن مصنوعي را با نام ويسکوزين مي شناسند. اين نخ براي دوخت لباس نازک و ابريشمي و لباس هاي مجلسي استفاده مي شود. همچنين به دليل آن که نخ ابريشم داراي ظرافت خاصي است از آن براي دوخت موقت هم استفاده مي کنند، زيرا هيچ گونه اثري روي پارچه به جا نمي گذارد.

کاربرد نخ متاليک
نخ متاليک براي ايجاد جلوه هاي تزييني و انواع گلدوزي ها مورد استفاده قرار مي گيرد. نخ متاليک نياز به سوزن چرخ مخصوص دارد و جنس اين نخ صد در صد پلي استر مي باشد.

کاربرد نخ قيطان
اين نخ از جنس پنبه ضخيم و بعصورت کش نازک و بويين است که براي ايجاد انواع چين روي لباس کاربرد دارد.

کاربرد نخ ريون
اين نوع نخ در صنعت گلدوزي بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد.

نخ پشمي، مناسب براي لباس گرم زمستاني
نخ هاي پشمي از استحکام بالايي بر خوردارند و جز نخ هاي ضخيم شناخته مي شوند و از آن ها براي دوخت پارچه هاي کلفت استفاده مي شود. نخ هاي پشمي براي پارچه هاي نازک و گلدوزي مناسب نيستند. نخ هاي پشمي به دليل خاصيتي که دارند از هم گسسته مي شوند پس براي گلدوزي، نازک دوزي، دوخت پارچه هاي نازک اصلا پيشنهاد نمي شود.
نخ هاي پشمي ظرافت و لطافت ندارند، به دليل ضخيم بودن نخ پشمي مي تواند هوا و گرما را در خود نگه دارد. دليل اصلي که روستاييان و عشاير از پشم حيوانات نخ ريسيده و لباس هاي گرم زمستاني درست مي کنند ضخيم بودن نخ پشمي است.
الياف پشم وزن زيادي دارد و به خاطر ويژگي هاي فوق داراي طرفداران زيادي در صنايع مختلف است.

کاربرد نخ نامرئي چيست ؟
نخ هاي نامرئي نوعي نخ نايلوني هستند که براي جواهردوزي هاي لباس بسيار کاربرد دارد. چنانچه قصد داريد بخش رويه کار خود را به نحوي بدوزيد که دوخت در آن مشخص نباشد مي ‌توانيد از انواع نخ نامرئي استفاده کنيد.
استفاده از نخ هاي ظريف نامرئي در دوخت لباس عروس و سنگ دوزي هاي روي آن بسيار رايج است.

کاربرد نخ قلاب بافي
نخ قلاب بافي براي انواع دوخت هاي دستي مانند قلاب بافي، گلدوزي، رودوزي، کاور دوزي، دوخت هاي تزئيني، رو دوزي کفش، ساخت دستبند و … به کار مي رود. اين نخ با نام هاي نخ ابريشم، نخ قلاب بافي، ابريشم نايلون، دوک، قلاب بافي، دوک نايلون، ابريشم قلاب بافي شناخته مي شود.