چگونگی رفتار با کودک سوگوار
بيتوته/ هرگز از جواب دادن به سوال هاي کودک سوگوار و داغ ديده طفره نرويد. توضيح مرگ به کودکان و کنار آمدن با اين موضوع در يک دوره 6 ماهه تا 2 ساله طول مي کشد در اين صورت بايد آرام کردن کودک به مرور و با صبر و حوصله باشد و تمام رفتار ها و ناهنجاري هاي کودک درک شود.
از جمله موضوعاتي که درک و پذيرش آن براي کودک سخت خواهد بود مرگ است. هر چند کودکان در بازي ها، داستان ها، شنيده ها و در بعضي موارد تجربه هايي مانند مرگ حيوانات و حشرات، تا حدودي با مسئله مرگ رو به رو شده اند، ولي درک عميق مرگ بعنوان موضوعي دائمي که براي همه اتفاق مي افتد براي آنها به خصوص کودکان زير ۵ سال امري دشوار خواهد بود.
عکس العمل هاي احتمالي کودکان در در برابر سوگ
عکس العمل بچه ها به دور شدن و از دست دادن عزيزان به تناسب سن و توانمندي هاي شناختي و کلامي و ويژگي هاي سرشتي آنان، همچنين ارتباطي که با اطرافيان خويش دارند مي تواند گوناگون و گاه غيرعادي باشد.
بلوغ عاطفي و رواني بچه ها سرعت يکساني ندارد. کودکانِ زير سه سال درکي از مرگ ندارند، گرچه به عواطف اطرافيان خويش عکس العمل نشان ميدهند. امکان دارد کودک متوجه ناراحتيِ ابراز شده به وسيله والدينش باشد بدون آنکه دقيقاً دليل آنرا بفهمد. اين که بچه هاي کم سن و سال در دوره ي سوگواري بزرگسالان، حس راحتي و امنيت کنند، اهميت دارد.
احساس ترس در کودکان يک واکنش طبيعي به سوگ مي باشد
در زير چند نمونه از واکنش کودکان در برابر مرگ عزيزانشان ذکر شده است:
√ ناراحتي و حس تنهائي
√ حس ترس
√ مشکلات تحصيلي
√ احساس بي همدلي و بي ياور ماندن
√ احساس خشم
يک عکس العمل طبيعي به سوگ مي باشد. لازم است که خشم در مسير مناسب ابراز شود. گاهي خشم به شخصي که از بين رفته بر مي گردد؛ او به چه دليل مرد؟ يا به ديگران راننده پدرم را کشت يا به خداوند يا خود او.
√ حس نگراني و اضطراب
نگراني از اين که امکان دارد ديگر نزديکانش را هم از دست بدهد.
√ احساس گناه
بچه ها در سنين پايين ياد مي گيرند که چيزهاي بد زماني رخ مي دهد که او شيطنت کند. برخي بچه ها امکان دارد فکر کنند که آن ها سبب مرگ فرد محبوب خود شده اند زيرا شيطنت يا بدرفتاري کرده بودند. بايد به آن ها اطمينان داد که مقصر نبوده اند.
نحوه رفتار با کودک سوگوار
- بگذاريد کودک گريه کند
هرگز از جواب دادن به سوال هاي کودک سوگوار و داغ ديده طفره نرويد و يا از گريه ي وي جلوگيري نکنيد؛ به دليل آنکه برون ريزي احساسات نقش عمده اي در آرام کردن وي خواهد داشت. احساسات خودتان را هم پنهان نکنيد اگر چه نبايد با عزاداري هاي شديد سبب بروز شوک در وي شويد. در مورد مسئله پيش آمده صادقانه، ساده و کامل با بچه صحبت کنيد. کودکان تغييرات روحي، رواني و رفتاري شما را کاملاً مي فهمند و در صورتي که با يک سؤال بدون پاسخ در ذهن خود روبرو شوند دچار به هم ريختگي مي شوند.
احساس تنهايي و بي ياور ماندن يکي از واکنشهاي کودکان در برابر سوگ مي باشد
- از پرداخت به جزئيات پرهيز کنيد
در جواب به پرسش هاي کودک به اين نکته توجه کنيد که جواب پرسش ها را تا حد امکان ساده و کوتاه داده و از پرداختن به جزئيات پرهيز کنيد. از جملاتي مثل فلاني پيش خدا رفته، به آسمان يا مسافرت رفته خودداري کنيد؛ به دليل آن که مشاهده شده کودکان به دليل علاقه اي که به فرد فوت شده دارند امکان دارد دست به اعمال خطرناکي بزنند تا در جوار او قرار بگيرند. بهتر است بگوييد آدم ها همان طور که به دنيا مي آيند، غذا مي خورند، بزرگ ميشوند روزي هم ميرسد که مي ميرند و نمي توانند حرکت کنند، ببينند، بخورند، صحبت کنند يا هر کاري را انجام بدهند. ما در نبود آنها اندوهگين مي شويم و حتي دلمان کمي برايشان تنگ مي شود، ولي سرانجام فراموش مي کنيم و به زندگي خودمان ادامه مي دهيم.
- درباره علت مرگ توضيح دهيد
برخي کودکان نسبت به ساير کودکان در مورد اتفاقي که براي بدن مي افتد کنجکاوتر هستند. درک آنان از اين مسأله باز هم به سن و ميزان بلوغ آن ها بستگي دارد. بر مبناي واقعيات حرف بزنيد ، به روشني توضيح دهيد که چه چيزي باعث مرگ شده است مثلا:" قلب مادر بزرگ از تپيدن ايستاد" يا" پدربزرگ بيمار شد و دکترها نتونستن خوبش کنن". توضيح دهيد که چنين اتفاقي رايج نيست و الزاما براي کودک روي نخواهد داد. او ممکن است خيال کند درصورتي که بيمار شود، مي ميرد، همان طور که پدر بزرگ مرد.
- در فقدان ها، کودک را به فردي آگاه بسپاريد
لازم است شخصي آگاه در اين وضعيت از کودک مراقبت کند. اين فرد بايد مسئول نگهداري از کودک باشد و وي را تنها نگذارد. همچنين کودک نيز با اين فرد بزرگ سال رابطه نزديک و مناسبي داشته باشد. همچنين ايجاد شرايطي که کودک بتواند احساسات خويش را آشکارا بيان کند، دومين توصيه است.
ترس از گفت و گو و نبود اگاهي کافي از نحوه رفتار با کودکان مهمترين عاملي است که در اکثر موارد سبب مي شود با بچه ها رابطه مناسبي نداشته باشيم.
- از روانشناس کمک بگيريد
براي درک مفهوم مرگ و کمتر شدن آسيب هاي احتمالي از يک روانشناس کمک بگيريد.