دکتر سلام/ عارضه «لنفادنوپاتی» چیست؟
بي باک/ لنفادنوپاتي يا بزرگ شدن آسيب شناسانه غدد لنفاوي يکي از نشانههاي مهم باطيف تشخيصي گسترده در پزشکي ميباشد که از اينرو چالشهاي تشخيصي عمدهاي رابويژه در کودکان در پي دارد. بنا به تعريف افزايش تعداد و اندازه غدد لنفاوي، تغيير در قوام غدد لنفاوي، و يا ظهور غدد لنفاوي جديد در جايگاههايي که قبلا وجود نداشته است، لنفادنوپاتي يا غده لنفاوي بيمار، ناميده ميشود ولي بر اساس اندازه، جايگاه و قوام غده لنفاوي، علائم باليني همراه، سن و شرح حال، ميتوان مواردي را که نياز به بررسي تکميلي و پيگيري و نظارت باليني دارد، شناسايي کرد. 3 نوع طبقهبندي براي لنفادنوپاتيها در مراجع علمي بيان شده است. طبقهبندي پاتولوژيک؛ پاتوفيزيولوژيک؛ و جايگاهي . کاربرديترين تقسيم بندي لنفادنوپاتي ها، تقسيمبندي بر اساس جايگاه و محل آنها ميباشد. در اين نوع طبقهبندي لنفادنوپاتيها به 2 دسته ژنراليزه (درگيري ≤ 2 گروه غيرمجاور) و لوکاليزه (درگيري يک گروه غدد لنفاوي که درناژ مشابهي دارند) تقسيم ميشوند. ـ لنفادنوپاتي ژنراليزه نشانه يک بيماري سيستميک است. دانستن نقشه در ناژ لنفاتيک در شناخت لنفادنوپاتيهاي لوکال اهميت وافري دارد. همواره و به ويژه در تودههاي سر و گردن ومدياستن بايد ساير علل بجز لنفادنوپاتي را مدنظر داشت. در شرايطي که معاينه، سايز، قوام، سيربروز، علائم همراه و بخصوص جايگاه غده لنفاوي مشکوک به بدخيمي باشد بايد بيوپسي در اولين فرصت انجام شود، بخصوص اگر ساير تستهاي کمتر تهاجمي (از جمله آسپيراسيون مغز استخوان) به نتيجه نرسد. موارد زير در تشخيص لنفادنوپاتي پاتولوژيک (مواردي که نياز به بررسي تکميلي و پيگيري و نظارت باليني دارد) کمککننده ميباشد: در دوره نوزادي و ابتداي شيرخوارگي معمولا غدد لنفاوي cm < 5/0 مشاهده نميشود . در طيف سني کودکان (از 2 تا 8 لغايت 12 سالگي) غدد لنفاوي زنجيره قدامي گردن تا سايز cm 2 ، آگزيلر cm 1 ، و اينگوينال cm 5/1 نرمال تلقي ميشود. در کودکان معمولا غدد لنفاوي بزرگتر از cm 3 بدخيم ميباشند. وجود هرگونه غدد لنفاوي سوپراکلاويکولر يا اپي تروکلئر (حتي با سايز cm > 5/0) معمولا ناشي از بدخيمي ها ميباشند. هر چند غدد خوشخيم هم ميتوانند سفت باشند ولي معمولا غدد سفت، با سطح نامنظم، غير تندر، بهم چسبيده و نيز متصل به بافتهاي مجاور، بدخيم هستند. غدد دردناک، همراه با التهاب و گرما معمولا ناشي از عفونت مستقيم غدد لنفاوي يا لنفادنيت هستند و گاه قوام ميعاني در حالت آبسه پيدا ميکنند. لنفادنوپاتي ژنراليزه به بزرگ شدن ≤ 2 گروه از زنجيرههاي لنفاوي غيرمجاور گفته ميشود و نشانه يک بيماري سيستميک است. درگيري يک گروه زنجيره لنفاوي به همراه اسپلنومگالي نيز همين معنا را خواهد داشت. عدم وجود شکايت يا نشانه التهاب يا عفونت موضعي همراه (از جمله گلو درد، زخم پوستي، درماتيت)؛ کوچک نشدن غده لنفاوي تا حد نرمال در طي 4 تا 6 هفته و يا بزرگ شدن آن در طي 2 هفته عليرغم درمان عفونت و التهاب موضعي ؛ و وجود نشانههاي سيستميک همراه (مانند تب بيش از يک هفته، کاهش وزن، تعريق و دردهاي استخواني) نشانه يک لنفادنوپاتي با پاتولوژي عمده سيستميک ميباشد. بيوپسي غده لنفاوي را چگونه و در چه شرايطي انجام ميدهيم؟ در شرايطي که معاينه، سايز، قوام، سيربروز، علائم همراه و بخصوص جايگاه غده لنفاوي مشکوک به بدخيمي باشد، بايد بيوپسي در اولين فرصت انجام شود، بخصوص اگر ساير تستهاي کمتر تهاجمي (از جمله آسپيراسيون مغز استخوان) به نتيجه نرسد. در بيوپسي بايد غده مناسب انتخاب شود. مثلا در گردن غدد زنجيره قدامي تحتاني به فوقاني ارجح است. همچنين آکزيلر بر زنجيره قدامي ارجح است. بزرگترين و يا سفتترين غده، بايد بيوپسي شود حتي اگر کمتر در دسترس باشد. غده لنفاوي بايد کامل و با کپسول خارج شود، خشک نشود، در حرارت و در نور باقي نماند. بيوپسي کامل Excisional روش ايدهآل ميباشد.آسپيراسيون و بيوپسي سوزني به ويژه در طيف کودکان، نمونه کافي و مناسب به دست نميدهد. لذا صرفا در موارد مشکوک به عفونت يا درگيري سارکوماتوز در غدد با دسترسي مشکل، کاربرد دارد. تهيه Imprint ياTouch prep بر روي لام شيشه اي هرگاه به بدخيمي مشکوک باشيم جهت ارزيابي مرفولوژيک سلولها و برنامهريزي سريعتر تشخيصي و درماني بعدي ضرورت دارد (جدول 5) مشاهده انواع هيپرپلازي واکنشي يا گرانولوم غيراختصاصي، ردکننده لنفوما و به ويژه بيماري هوچکين نيست و لذا جاي تعجب نيست اگر بيوپسي اول يک بيمار هوچکيني، نرمال گزارش شده باشد. از اينرو اقدامات تشخيصي تکميلي بر روي نمونههاي بافتي با مشخصات اوليه باليني مشکوک و اسميرهاي آسپيره گوناگون، پيشنهاد شده است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد