بیماری های گوارشی شایع در سالمندی چیست؟
زندگي آنلاين/ تنوع تغذيه و مزاج انسان ها در دوران سالمندي تا حدود زيادي عوض مي شود. همچنين در اثر عوامل زيادي هضم و جذب غذا در دستگاه گوارش اين افراد دچار مشکلاتي مي گردد و بيماري هاي گوارشي زيادي را بوجود مي آورد. مي خواهيم در اين مقاله به بررسي اين بيماري هاي شايع بپردازيم. به علت کاهش آنزيم لاکتاز، عدم تحمل لاکتوز (قند شير) به وجود ميآيد و رودهها شير را تحمل نميکنند که مصرف نکردن شير، عامل خطري براي پوکي استخوان است. ترشح اسيد معده کم ميشود که هيپوکلريدريا (hypochlorhydria) ناميده ميشود. اين امر باعث ميشود تا رشد باکتريها در روده زياد شده و جذب مواد غذايي کم شود به ويژه جذب ويتامين۱۲ B که منجر به کمخوني ميشود. ترش کردن و نفخ در سالمندان شايع است. جذب کلسيم از روده باريک کاهش مييابد و جذب ويتامين D هم از طريق پوست کم ميگردد. بيماريهاي گوارشي که سالمندان در معرض ابتلا به آنها قرار ميگيرند به شرح زير ميباشند. الف) ريفلاکس برگشت غذا از معده به مري از بيماريهاي شايع است و با بالا رفتن سن افزايش مييابد. مطالعات نشان داده که بين اضافه وزن و ريفلاکس ارتباطي وجود دارد. در صورت ابتلا، رعايت نکات تغذيهاي به فرد کمک ميکند تا آن را بهتر تحمل کند. اين نکات عبارتاند از، دريافت نکردن غذاي زياد و پرچرب به خصوص ۲-۳ ساعت قبل از استراحت، نکشيدن سيگار، مصرف نکردن الکل، مصرف نکردن شکلات و نوشيدنيهاي داراي کافئين، اجتناب از فعاليت شديد و خم شدن پس از صرف غذا، کاهش وزن، اجتناب از مصرف غذاهاي داراي ادويه در صورت داشتن التهاب و بالا گذاشتن سر موقع خواب. با رعايت اين نکات شخص ميتواند از اين بيماري تا حدي در امان باشد. مشکلات سالمندي مشکلات سالمندان مشکلات دوران سالمندي مشکلات افراد سالمند سندروم روده تحريکپذير زخم روده بزرگ ديورتيکوليت دستگاه گوارش سالمندان تغذيه سالمندي تغذيه سالمندان تغذيه افراد سالمند بيماري گوارشي سالمندان مشکلات سالمندي مشکلات سالمندان مشکلات دوران سالمندي مشکلات افراد سالمند سندروم روده تحريکپذير زخم روده بزرگ ديورتيکوليت دستگاه گوارش سالمندان تغذيه سالمندي تغذيه سالمندان تغذيه افراد سالمند بيماري گوارشي سالمندان ب) ديورتيکوليت در اثر يبوست مزمن و استفاده از غذاهاي کم فيبر، در ديواره روده بزرگ کيسههاي کوچکي ايجاد ميشود. وقتي اين کيسهها دچار التهاب شوند، بيماري ديورتيکوليت ناميده ميشود. التهاب وقتي رخ ميدهد که باکتريها يا مواد تحريک کننده و غذاها در اين حفرهها تجمع پيدا کنند. در اثر التهاب، نفخ، تهوع، استفراغ، يبوست يا اسهال، خونريزي از مقعد و تبولرز به وجود ميآيد. ابتلاي به ديورتيکول با افزايش سن افزايش مييابد. نيمي از افراد بالاي ۷۰ سال به اين بيماري مبتلا ميشوند. اين بيماري شانس ابتلا به سرطان روده را افزايش ميدهد. در اثر ابتلاي طولاني مدت، سطح آلبومين سرم و سطح هماتوکريت و هموگلوبين پائين ميآيد. درمان تغذيهاي آن اين است که بايد ابتدا با مايعات شروع شود، سپس غذاهاي نرم و بدون ادويه و بدون فيبر داده شود. با کاهش التهاب، مصرف فيبر (۳۰ گرم در روز) مجاز شناخته ميشود. غذاهاي کم چرب، پروتئين بهاندازه کافي و آهن با توجه به ميزان کمخوني داده ميشود. فعاليت بدني و ورزش علاوه بر اينکه به درمان کمک ميکند، در کاهش ابتلا نيز مؤثر است. ج) زخم معده بالا رفتن سن نيز از عوامل کاهش دهنده اسيد معده است. ۸۰ درصد افراد ۸۰-۹۰ ساله کاهش ترشح اسيد معده دارند. زخمهاي معده و روده و خونريزي ناشي از آنها در سالمندان شايع است. يکي از رايجترين بيماريهاي گوارشي، ورم و يا زخم معده ميباشد که در اثر عوامل شيميايي، عفوني و عصبي به وجود ميآيد. شايعترين علت آن عفونت ناشي از هليکوباکتر پيلوري ميباشد. ۶۰-۷۰ درصد موارد ابتلاي به زخم معده را به هليکوباکتر نسبت دادهاند. اين عفونت باعث ايجاد التهابهاي مزمن مخاط معده، زخم معده، زخم روده و حتي سرطان ميشود. مصرف غذاهاي شور، اثر هليکوباکتر را روي مخاط معده تشديد ميکند و اين آسيب جذب ويتامين ۱۲ B را کاهش ميدهد و باعث ايجاد نوعي کمخوني به نام آنمي پرنيشز ميگردد. در اين صورت سالمندان به مکمل ويتامين ۱۲ B نياز دارند. علاوه بر مصرف نمک، وجود نيتراتها در غذا، مصرف کم سبزي و ميوه، کم مصرف کردن آنتي اکسيدانها، به ويژه ويتامين C به رشد هليکو باکتر کمک ميکند. کلم بروکلي به علت داشتن مادهاي به اسم Sulforaphane از عفونت ناشي از هليکوباکتر و از به وجود آمدن تومور جلوگيري ميکند. پروبيوتيکها نيز با بالا بردن غلظت بيفيدو باکتريها، از بيماري زايي باکتريها و ايجاد تومور جلوگيري ميکنند. استفاده طولاني مدت از آسپيرين و برخي داروهاي ديگر، استفاده از الکل، حتي آبجو و مصرف سيگار سيستم مخاطي را ضعيف ميکند. تغذيه نامناسب و بهداشت عمومي ناکافي نيز در بروز و شدت علائم بيماري نقش دارد و بهبودي را به تأخير مياندازد. مصرف زياد ادويهجات به خصوص فلفل قرمز و سياه، سبب فرسودگي و التهاب لايه پوششي مخاطي و تحريک پذيري آن ميشود. اسيدهاي چرب امگا ۳ که در ماهيها و ساير مواد غذايي دريايي يافت ميشوند، عامل حفاظتکننده در مقابل آسيب ديدگيهاي مخاطي بر اثر دارو يا هليکوباکتر ميباشند. مصرف سبزي، ميوه و فيبر عوارض هليکوباکتر را کاهش خواهد داد. بهتر است قهوه، غذاهاي سرخ شده و سس مصرف نشود. بيماران بايد غذا را با حجم کم و به دفعات بيشتر مصرف کنند. د) سندروم روده تحريکپذير (IBS) اين بيماري که بسيار رايج است، اکثراً در سنين پائين اتفاق ميافتد ولي در سالمندان نيز مشاهده ميشود. در افراد بالاي ۶۰ سال شيوع کمتري دارد. زنان بيشتر مبتلا ميشوند. در اين بيماري اعصاب و عضلات روده بيش از حد حساس هستند و پس از صرف غذا، بيش از حد منقبض ميشوند و اين مسئله باعث ايجاد اسهال پس از مدت کوتاهي بعد از غذا خوردن ميشود. ممکن است که اعصاب بيش از اندازه به کشش روده حساس باشند که نتيجه آن ايجاد درد است. بيماري داراي يکي از علائم سه گانه اسهال، يبوست و شکم درد ميباشد. در اين بيماران اتساع شکم، تجمع گاز و حرکات غير طبيعي روده ديده ميشود. غذاهايي که باعث ميشوند اين عارضه ظاهر شود، لبنيات، شکلات، الکل، کافئين، غذاهاي چرب و نوشابههاي گازدار ميباشند. قهوه، کلم، نخود، لوبيا، بادمجان، غذاهاي چرب، پنير و بستني از عواملي هستند که بيماري را تشديد ميکنند. شخص بايد از مصرف بيش از اندازه مواد فيبري پرهيز کند و خود را دور از استرسهاي رواني نگه دارد. بيماري با استرسهاي عاطفي تشديد ميشود. افراد مبتلا اکثراً حساس و زودرنج هستند و اضطراب و افسردگي در آنها شايع است. ه) زخم روده بزرگ زخم روده بزرگ نيز از بيماريهاي شايع گوارشي است. شخص مبتلا دچار خونريزي روده ميشود و احتمال تبديل شدن آن به سرطان در طولاني مدت وجود دارد. غذاي بيمار بايد مايع باشد. غذاي دريافتي بايد داراي فيبر کم، بدون کافئين بوده و موادقندي محدود باشند. در اين بيماران سوءتغذيه، موجب تضعيف اعمال هضم و جذب ميشود. براي آنها بايد پروتئين، مکملهاي ويتاميني و مواد معدني تجويز کرد. اسيدهاي چرب امگا ۳ موجود در ماهيها و ساير موادغذايي دريايي، آنتياکسيدانها، فيبرهاي قابل تخمير (پروبيوتيکها) از راههاي درماني ميباشند. و) يبوست اين عارضه که به معني تخليه روده کمتر از سه بار در هفته ميباشد، از بيماريهاي شايع گوارشي در اين دوران است که در اثر کم تحرکي، کمي مصرف آب و کم مصرف کردن فيبرهاي غذايي به ويژه فيبرهاي محلول، به وجود ميآيد که بايد با مصرف سبزيها، ميوهها، به خصوص کيوي و در حد اعتدال مصرف غلات سبوسدار و همچنين مصرف آب کافي از آن جلوگيري کرد. از علل ديگر يبوست در سالمندان ميتواند دريافت کم غذا نيز باشد. وقتي سالمند به يبوست مبتلا شود، بهتر است عوامل باعث شونده را از بين برد تا از مسهل براي رفع آن کمک گرفت. بعضي از داروها نيز باعث يبوست ميشوند. اختلالات غدد درون ريز، افسردگي، زوال عقل نيز در ايجاد يبوست دخالت دارند. يکي از راههاي مبارزه با يبوست، افزايش بيفيدو باکتريها و لاکتوباسيلها در روده است که با مصرف ماستهاي داراي پروبيوتيکها و شيرهاي تخمير شده، اين باکتريها تأمين ميشود. ز) اسهال در دوران سالمندي اکثراً اسهال در اثر عفونت و يا مصرف مسهل يا ديورتيک پيش ميآيد. در اثر اختلال در الکتروليتها (سديم، پتاسيم، کلر، بيکربنات) نيز اسهال به وجود ميآيد. همچنين اين عارضه در اثر تغييرات در عادات غذايي به وجود ميآيد. اسهالهاي حاد نتيجه عفونت و اسهالهاي طولاني مدت نتيجه التهابات، مثل زخم روده بزرگ و بيماري کرون است. بيماري سلياک که عبارت از حساسيت به گلوتن موجود در گندم و جو است و در اطفال و نوجوانان شايع است، در سالمندان نيز گزارش شده است. علاوه بر موارد ذکر شده، بيماريهاي گوارشي ديگري نيز اين افراد را تهديد ميکند. در زير به شرح تعدادي از آنها پرداخته ميشود. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد