به بهانه روز عقبماندگی ذهنی؛ پیشگیری از عقبماندگی ذهنی با غربالگری
ني ني سايت/ تولد فرزند شيرينترين اتفاقي است که براي مادر و پدر رخ ميدهد و همه زوجها دوست دارند نوزادي بينقص و سالم به دنيا بياورند. سالم بودن نوزاد اولين و مهمترين آرزوي پدر و مادرهاست و شايد اولين سوالي که بعد از تولد فرزند توسط والدين و فاميل از پزشک پرسيده ميشود اين است که آيا نوزاد سالم است؟ متاسفانه با وجود پيشرفت علم پزشکي هنوز هم نوزاداني با بيماريهاي مادرزادي و نقصهاي جسمي و ذهني متولد ميشود. به بهانه روز عقبماندگي ذهني سراغ «دکتر شيرين نيرومنش متخصص زنان و زايمان، فلوشيپ پريناتالوژي(بارداري هاي پرخطر) و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران» رفته و در اين مورد با ايشان گفتگو داشتهايم که در ادامه ميخوانيد. عوامل ريسک عقب ماندگي ذهني دکتر نيرومنش در جواب به اين سوال که چه دلايلي ريسک به دنيا آوردن نوزاد مبتلا به عقبماندگي ذهني را بالا ميبرد، ميگويد: «عقبافتادگي ذهني جنين علل مختلفي دارد. برخي نوزادان به خاطر علتهاي ژنتيکي که بيشتر در ازدواج هاي فاميلي ديده ميشود، دچار اين بيماري ميشود. نقايص آنومالي مادرزادي در مغز و ساختمان جمجمه جنين مانند کوچک بودن، بزرگ بودن و نقص ساختماني در جمجمه نيز ميتوانند ريسک ابتلا به اين بيماري را بالا ببرند. اين مشکل همچنين گاهي در نوزاداني که خيلي زود و پيش از 30 هفتگي متولد ميشوند و بسيار کم وزن هستند، ديده ميشود.» دکتر نيرومنش در ادامه ميگويد:« اولين ارگان حياتي که در جنين شکل ميگيرد ساختمان مغز و نخاع است. در يک جنين با سن شش هفته که شايد قدش کمتر از يک سانتيمتر باشد سر جنين کاملا مشخص است. از آنجا که مغز عضوي بسيار حياتي و مهم است و در هفتههاي ابتدايي بخش قابل ملاحظهاي از جنين را تشکيل ميدهد، به دقت مورد برسي قرار ميگيرد. بيماريهاي ژنتيکي و يک سري اختلالات در رشد جنين در اين زمان ميتواند منجر به عقب ماندگي ذهني شود.» افزايش احتمال تولد نوزاد مبتلا به سندرم داون در مادران بالاي چهل سال استاد دانشگاه پزشکي دانشگاه تهران ميگويد: « سن مادر در سلامت جنين بسيار موثر است. بهترين سن براي بارداري سنين حدود 20 تا 35 سالگي است. در اين سنين شاهد کمترين عارضه بارداري براي مادران و تولد سالمترين نوزادان هستيم. بعد از 35 سالگي عوارض بارداري و جنيني و اختلالات کروموزومي بيشتر ميشوند. در اين سنين بيماريهايي مانند فشارخون و ديابت بارداري بيشتر ديده ميشوند که ميتوانند بر سلامت جنين و تکامل مغزي تاثيرمنفي بگذارند.» تست غربالگري در پيشگيري از عقب ماندگي مهم است دکتر نيرومنش با تاکيد بر انجام تست غربالگري در دوران بارداري ميگويد:« آنچه امروزه به عنوان غربالگري به مادران پيشنهاد ميشود، غربالگري سندرم داون و بيماريهاي اختلال کروموزومي شايع در جنين است. در اين اختلال کروموزومهاي ۲۱،۱۸ و ۱۳ و همچنين کروموزمهاي جنسي بررسي ميشوند و هدف اصلي پيدا کردن جنينهايي است که مبتلا به سندرم داون يا تريزومي کروموزوم۲۱ هستند. به اين معنا که هر کرموزوم در انسان بايد جفت باشند اما در اين کودکان کروموزوم ۲۱ جفت نبوده و سه تا است که شايعترين اختلال کروموزومي در انسان است. در اين اختلال جنين زنده متولد ميشود اما دچار عقبماندگي ذهني با درجات مختلف و بيماريهاي مادرزادي قلبي و کليوي است. با غربالگري ميتوان اين مشکل را پيش از تولد تشخيص داده و از به دنيا آمدن چنين جنينهايي جلوگيري کرد. به تمام مادران توصيه ميشود حتما تست غربالگري را انجام دهند. به خصوص خانمهايي که ازدواج فاميلي داشتهاند يا سنشان از ۱۸ سال کمتر يا از 40 سال بيشتر است. البته شيوع اين بيماري در مادران کم سن کمتر از مادران بالاي 40 سال است. در خانمهاي بالاي 45 سال از هر 50 بارداري يکي از آنها داراي جنين سندرم داون است.» غربالگري براي عقب ماندگي چگونه است؟ دکتر نيرومنش ميگويد: «غربالگري نوعي سونوگرافي است که بين هفته يازده تا سيزده هفته و شش روزگي بارداري انجام ميشود و طي آن تمام اعضاي جنين، جفت و مايع درون رحم برسي ميشود. مهمترين نکته در اين سونوگرافي اندازهگيري ان تي يعني ضخامت پشت گردن جنين است. اگر ضخامت اين بخش از بدن جنين زياد باشد و غيرطبيعي به نظر برسد ميتواند يکي از علايم ابتلا به سندرم داون باشد. پس از انجام غربالگري مادران بايد آزمايش خون بدهند. پس از انجام آزمايش خون نتيجه آن، نتيجه سونوگرافي و سن مادر در يک برنامه کامپيوتري ثبت و آناليز ميشوند. اين برنامه به پزشک درصد ريسک ابتلاي جنين به بيماري سندرم داون را داده و مشخص ميکند جنين جزو گروه پرخطر يا کمخطر است. جنينهايي که داراي ضخامت پشت گردن هستند به جز احتمال ابتلا به سندرم داون احتمال بيماريهاي قلبي نيز دارند.» سقط جنين عقب مانده فقط کمتر از 18 هفته دکتر نيرومنش در جواب اين پرسش که آيا به لحاظ قانوني ميتوان جنينهاي مبتلا به سندروم داون را سقط کرد يا نه؟ ميگويد: «اگر تست غربالگري مثبت باشد، مادر بايد به پزشک مراجعه کرده تا پزشک مقداري از مايع دور جنين را کشيده و به آزمايشگاه بفرستند. در طي اين آزمايش سلولهاي جنيني کشت داده ميشوند و اگر اختلال کروموزومي در آنها ديده شده و 100 درصد ثابت شود جنين داراي سندرم داون است ميتوانند اقدام به سقط جنين کنند. البته مشروط بر اينکه سن جنين کمتر از 18 هفته باشد.» الکل و دخانيات سندرم داون ايجاد نميکنند اما... دکتر نيرومنش در جواب اين پرسش که آيا مصرف الکل و دخانيات در دوران بارداري ميتواند ريسک ابتلاي جنين به سندرم داون را افزايش دهد يا نه ميگويد: «الکل و دخانيات تاثيري در ايجاد سندرم داون و عقبماندگي ذهني ندارند اما مصرف الکل در زمان بارداري ميتواند جنين را دچار نواقص جسماني و ذهني کند. استعمال دخانيات نيز ميتواند منجر به تولد نوزادان نارس و کم وزن شود.» زردي نوزاد و خطر مشکلات ذهني دکتر نيرومنش در پاسخ به اين سوال که آيا زردي نوزادان ميتواند منجر به عقب ماندگي ذهني آنها شود؟ ميگويد:« زردي نوزادان نميتواند به ابتلاي آنها به عقبماندگي از نوع سندرم داون منجر شود اما نوزاداني که پس از تولد دچار زردي ميشوند حتما بايد تحت نظر پزشک اطفال باشند. درصورتي که زردي بالا رفته و به موقع تشخيص داده و درمان نشود ماده بيليروبين ميتواند در مغز نوزاد رسوب کرده و منجر به عقب افتادگي نوزاد شود.» همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar