دوغ و کفیر برای دندان مضر است؟
بهداشت نيوز/ پژوهشگران دانشگاهي در تحقيقي نشان دادهاند که حتي مصرف نوشيدنيهاي بهظاهر سالمي نظير دوغ و کفير نيز در صورت عدم توجه و رسيدگي مناسب پس از مصرف، ميتواند موجبات تخريب و پوسيدگي ميناي دندانها را به دنبال داشته باشد. پديده "اروژن" يا فساد تدريجي دندانها، فرآيندي غيرقابلبرگشت است که طي آن ساختمان دندان در اثر مواد شيميايي که عمدتاً به علت اسيد موجود در مواد غذايي و نوشيدنيهايي مثل آبميوه ايجاد ميشوند، دچار پوسيدگي شده و برخلاف پوسيدگيهاي دنداني، اين خوردگي ناشي از باکتريها نيست. در دهههاي اخير، متعاقب کاهش شيوع و شدت پوسيدگيهاي دنداني در کودکان خصوصاً در کشورهاي توسعهيافته، افزايش قابلملاحظهاي در ساير اختلالات مانند اروژن دنداني مشاهده شده است. به اعتقاد متخصصين، يکي از دلايل مهم ايجاد اروژن، افزايش ناگهاني مصرف نوشابههاي بدون الکل، نوشابههاي رژيمي و آبميوهها است. اين مواد، ميناي دندان را حل ميکنند و همگام با عوامل مستعدکنندهاي نظير ريخت دندانها و خواص بزاق ممکن است استعداد فرد را به اروژن تغيير دهند. وقتي مينا حل ميشود، يکي از دو نوع ضايعه پوسيدگي يا اروژن ايجاد ميشود. علت ضايعه پوسيدگي، اسيد ناشي از تجزيه کربوهيدراتها توسط باکتريها است. درحاليکه اروژن از عوامل ديگر ناشي ميشود. با توجه به اين مطالب، لازم است نقش مواد و نوشيدنيهاي ديگري نيز که کمتر مورد بررسي قرار گرفتهاند، ارزيابي شود. در اين خصوص، محققيني از علوم پزشکي مشهد و دانشگاه علوم پزشکي کرمانشاه، پژوهشي را انجام دادهاند که در آن، به بررسي و مقايسه اثر کفير، دوغ و شيرسويا بر سختي ميناي دندانهاي دائمي پرداخته شده است. محبوبيت نوشيدنيهاي لبني مانند دوغ و کفير در دنيا بهخصوص منطقه خاورميانه به خاطر نوع ذائقه مردم اين منطقه باعث مصرف روزانه آنها شده است. نهتنها مزه دلپذير اين نوشيدنيها بلکه خواص مغذيشان که تأمينکننده کلسيم بدن و حتي باکتريهاي مفيدي مثل استرپتوکوکوس در دوغ و کفير، اثرات بسيار مفيدي در دستگاه گوارش دارند و مانع رشد ارگانيسمهاي مضر ميشوند. شير سويا نيز غذاي اصلي و شناختهشده در کشورهاي آسيايي است که هماکنون در سرتاسر جهان مصرف ميشود. محققان در اين مطالعه تجربي آزمايشگاهي، ۳۰ دندان دائمي کشيده شده بدون سايش و پوسيدگي را انتخاب کرده و تحت تأثير نوشيدنيهاي فوق قرار دادند تا وضعيت مقاومت و سختي ميناي آنها را بررسي کنند. يافتههاي اين پژوهش نشان ميدهد که ميزان ريزسختي ميناي دندان بعد از غوطهوري در کفير، دوغ و شيرسويا کاهش مييابد! اين موضوع حاکي از آن است که اين مواد، تأثير منفي بر ميزان سختي ميناي دندان دارند، بهطوريکه باعث کاهش ريزسختي ميناي دندان ميشوند. طبق اين نتايج، نوشيدني کفير، بيشترين اثر را بر کاهش ريزسختي ميناي دندان نسبت به دو ماده ديگر يعني دوغ و شيرسويا دارد. دکتر سيده فاطمه نامدار، استاديار دندانپزشکي ترميمي و زيبايي دانشگاه علوم پزشکي مشهد و دو همکار ديگرش در اين پژوهش، در تبيين اثرگذاري نوشيدني کفير بر کاهش ريزسختي ميناي دندان ميگويند: «کفير يکي از انواع محصولات لبني پروبيوتيک است که از طريق تخمير شير با دانههاي کفير تهيه ميشود. دانههاي سفيدرنگ کفير با ظاهري شبيه به گلکلم حاوي مجموعهاي از باکتريها شامل لاکتوباسيلها و لاکتوکوکسيها و مخمرهاست. دانههاي کفير برعليه انواع گوناگون باکتريها و برخي از قارچها مؤثرند و باعث تغيير در اسيديته محيط دهاني ميگردند». اين محققان ادامه ميدهند: «همچنين کفير باعث ايجاد تغييرات رنگدانه بر روي دندان ميشود که در بلندمدت باعث سايش و خوردگي ميناي دندان ميشود. اثرگذاري کفير بر کاهش ريزسختي ميتواند ناشي از اثرات فيزيکي کفير نيز باشد چراکه کفير شامل دانههاي ريزي است که ميتوانند باعث سايش ميناي دندان شوند و در نتيجة آن، ريزسختي ميناي دندان کاهش مييابد». بر اساس نتايج، کمترين اثر منفي را بر ريزسختي ميناي دندان در ميان اين سه نوشيدني، شيرسويا داشت. طبق نظر اين پژوهشگران علوم دندانپزشکي، تفاوت بين شير سويا با دوغ ميتواند ناشي از تفاوت در اسيديته آنها باشد. آنها دراينباره ميگويند: «اين دو ماده با داشتن pH يا همان اسيديته متفاوت، اختلاف معناداري را در ريزسختي ميناي دندان نشان دادند. دوغ موجب افزايش pH اسيدي محيط دهاني ميشود که با تغيير فلور محيط دهاني سبب سايش ميناي دندان در بلندمدت خواهد شد. با مقايسه pH هاي سه ماده مورد آزمايش، ميتوان فهميد که چرا کفير بيشترين اثر را روي ريزسختي ميناي دندان داشته است». محققين فوق، در انتهاي مقاله علمي پژوهشي برگرفته از تحقيق خود که در مجله «تحقيق در علوم دندانپزشکي» منتشر شده است، ضمن توصيه براي انجام تحقيقات بيشتر براي درک فرآيند اثرگذاري شير سويا، دوغ و کفير بر ريزسختي ميناي دندان، پيشنهاد دادهاند که در مطالعات مشابهي، تأثيرات مواد خوراکي و نوشيدني ديگري نيز که مصرف روزانه بيشتري دارند، بر ريزسختي ميناي دندانها بررسي شود مجله «تحقيق در علوم دندانپزشکي» از سال ۱۳۸۳ توسط واحد دندانپزشکي دانشگاه آزاد اسلامي و در قالب فصلنامه منتشر ميشود.