واریس؛ بیماری دردناکی که به جان پاهایتان میافتد
باشگاه خبرنگاران/ زماني که سياهرگي در بدن گشاد شود، فرد مبتلا به واريس شده ؛ واريس، شايعترين بيماري عروقي انسان است که زنان را بيشتر از مردان درگير ميکند؛ ايستادنهاي طولاني، عدم تحرک و ورزش نکردن، مصرف غذاهاي حاوي روغن اشباع و غيره از عوامل بسيار موثر بر ايجاد واريس هستند. زماني که خون در سياهرگها جمع شوند، بيماري واريس تشديد ميشود؛ اين تجمع باعث ميشود ديواره سست عروق، منبسط شود و به هم بپيچد و مانع جريان خون شود؛ يکي از علائم اين بيماري ورم کردن پاها در قسمت زير زانو است، همچنين محل لخته ممکن است قرمز و دردناک باشد اما اين علائم هميشگي نيست. علي ارغواني متخصص داخلي اظهار کرد: از نظر تقسيم بندي سه نوع رگ در بدن انسان وجود دارد، سرخرگها يا شريانها که خون پراکسيژن را از قلب به اندامها ميرسانند، سياهرگها يا وريدها که خون را از اندامها به سوي قلب باز ميگردانند و عروق لنفاوي که سلولهاي ايمني و دفاعي بدن را جا به جا ميکنند. اين متخصص داخلي بيان کرد: واريس بيماري سياهرگها، يا وريدهاي اندام تحتاني است که در سرتاسر ديواره آنها دريچههاي ۲ لَتي موجود است که به صورت يک طرفه عمل ميکند و جريان خون وريدي را از اندامها به سمت قلب ميفرستد؛ وريدهاي اندام تحتاني به طور کلي به وريدهاي سطحي و عمقي تقسيم ميشوند. ارغواني ادامه داد: در اندام تحتاني دستگاه وريدي شامل وريدهاي سافن، بزرگ، کوچک و شاخههاي آنها هستند؛ وريدهاي نفوذي و به عمق رونده (per Forating) در چندين محل سيستم وريدهاي سطحي و عمقي را به يکديگر متصل ميکنند، وريدهاي واريس وريدهاي سطحي و پرپيچ و خمي هستند که به دليل ساختمان و عملکرد معيوب دريچههاي وريدهاي سافن، ضعف دروني ديواره وريد، بالا بودن فشار داخل وريد يا بندرت فيستولهاي شرياني – وريدي به وجود ميآيند. وي با اشاره به اينکه وريدهاي واريسي را ميتوان به اوليه يا ثانويه تقسيم بندي کرد، گفت: وريدهاي واريسي اوليه از دستگاه سطحي منشاء گرفتهاند و در زنان ۲ تا سه برابر شايعتر از مردان است؛ تقريباً نيمي از بيماران داراي سابقه فاميلي وريدهاي واريسي هستند، وريدهاي واريسي ثانويه به دليل نارسايي وريدهاي عمقي و عدم کفايت وريدهاي نفوذ کننده، يا به دليل انسداد وريدهاي عمقي بوجود ميآيد. علل بروز واريس چيست؟ اين متخصص داخلي درباره علت ايحاد واريس، گفت: يکي از علل ايجاد بيماري واريس، سابقه خانوادگي است که البته در کنار کم تحرکي و ايستادن براي مدتي طولاني ميتواند زمينه را براي بروز واريس مساعد کند؛ جنسيت يکي ديگر از دلايل ايجاد واريس است، زنان بيشتر از مردان مستعد ابتلا به واريس هستند و علت آن، بارداري و ترشح هورمون است. وي ادامه داد: در دوره بارداري حجم خون و فشار شکمي افزايش مييابد و هورمونها سبب گشادي عروق ميشوند؛ در اين حالت احتمال بروز واريس بيشتر ميشود، استفاده از قرصهاي هورموني (استروژن و پروژسترون)، بروز بارداري و پوشيدن لباسهاي خيلي تنگ هم ميتوانند از ديگر دلايل ايجاد واريس در پاها باشند. اين متخصص داخلي تشريح کرد: کساني که به علت شغل خود، براي مدتي طولاني سرپا ميايستند، بيشتر در معرض بروز واريس هستند؛ نشستن طولاني مدت هم ميتواند سبب واريس شود، خطر واريس با افزايش سن بيشتر ميشود، رگهاي خوني و عضلات پشت پا، با افزايش سن، ضعيفتر و احتمال ايجاد واريس در آنها بيشتر ميشود، اضافه وزن، به خصوص در اطراف شکم، فشار بيشتري به وريدهاي ساق پا تحميل ميکند. علائم واريس چيست؟ سلما مجيدي متخصص داخلي اظهار کرد: بيماران مبتلا به واريس وريدي به دليل از بين رفتن زيبايي پاهايشان به پزشک مراجعه ميکنند؛ درد مبهم با احساس فشار در پاها پس از ايستادن طولاني از علائم واريس است که با بالا گرفتن پاها برطرف ميشود، در واريس وريدي پاها سنگين به نظر ميرسند و گاهي تورم ملايمي در مچ پا بوجود ميآيد. اين متخصص داخي ادامه داد: واريس وريدي وسيع ممکن است باعث ايجاد زخم در پوست نزديک پا شود، ايجاد لخته در وريدهاي سطحي ممکن است يک مشکل تکرار شونده باشد و به ندرت واريسها پاره ميشوند و خونريزي ميکنند، در اين حالت به دليل بازگشت خون از قسمت عمقي به سطح، اختلالات پوستي ايجاد و پاها متورم ميشوند و با فشار دادن انگشت روي قسمت متورم فشار انگشت فرد در بافت ايجاد فرورفتگي ميکند. مجيدي افزود: علائم بعدي، درگيري پوستي و ايجاد رنگدانههاي قهوهاي است؛ نهايتاً در اثر به هم پيوستن رنگدانهها لکههايي در قسمت مبتلا مشاهده ميشود سپس پوسته پوسته ايجاد ميشود و فرد احساس خارش ميکند، در اثر تحريک و خارش زخمهايي روي پا پديد ميآيد، اين زخمها به خصوص در اطراف قوزک پا ايجاد ميشود. راهکارهاي عملي براي پيشگيري از بروز واريس وي درباره راههاي پيشگيري از واريس، گفت: هرگز به مدت طولاني يکجا روي پا نايستيد و مرتب قدم بزنيد؛ قدم زدن آهسته يا تند فرقي نميکند مهم اين است که با ايجاد انقباض و انبساط در عضلات ساق پا، به جريان راحت خون کمک شود؛ استفاده از زيرپايي شيب دار هنگام نشستن يکي ديگر از راههاي پيشگيري از واريس است. اين متخصص داخلي ادامه داد: شيب زيرپايي بايد ۴۵ درجه باشد، اين کار کمک ميکند فشار روي پا کاهش يابد و سپس باعث ايجاد انقباض عضلات ساق پا شود؛ توجه داشته باشيد استفاده از زيرپايي به تنهايي کفايت نميکند بلکه ضرورت دارد هر نيم ساعت الي يک ساعت بعد از نشستن چند دقيقه قدم بزنيم. مجيدي گفت: افرادي که به مدت طولاني سر پا ميايستند، هر ۱۵ دقيقه يکبار چند بار روي پنجه پا بلند شده و به حالت اوليه برگردند؛ بهداشت پا را مثل بهداشت دست جدي بگيريد، بهتر است روزانه ۲ بار پاها را بخصوص لاي انگشتان پا را با آب ولرم و صابون بشوييم، رعايت اين نکته در مبتلايان به واريس ثانويه بسيار اهميت دارد. استفاده از جورابهاي واريس در چه مواردي توصيه ميشود؟ وي ادامه داد: پوشيدن جورابهاي واريس يکي ديگر از راههاي پيشگيري از واريس است؛ اين جورابها به نام جورابهاي ساپورت در بازار موجود است و اگر اندازه آنها تا زير زانو باشد بسيار موثر است، استفاده از اين نوع جورابها در شروع علائم واريس ضرورت دارد، افرادي که از درد پا شکايت دارند بهتر است قبل از مشاهده رگها از اين نوع جورابها استفاده کنند. اين متخصص داخلي با بيان اينکه استفاده از جورابهاي واريس مانع از ايجاد لخته ميشود، تشريح کرد: جورابهاي واريس سن خاص ندارد، اما بايد توجه داشت در مواردي که در جوانان ۱۴-۱۵ ساله پاها دردناک باشند براي بررسي بيماريهاي عروق حتما بايد به پزشک مراجعه کرد. آيا واريس قابل درمان است؟ وي با بيان اينکه درمان واريس بر ۲ نوع نگهدارنده و جراحي است، گفت: درمانهاي نگهدارنده با تشخيص پزشک و رعايت مواردي انجام ميشود؛ ورزش منظم و پرهيز از ايستادن يا نشستن طولاني روي صندلي اولين توصيه به بيماران مبتلا به واريس است. اين متخصص داخلي ادامه داد: پيادهروي با انقباض مرتب عضلات ساق باعث کاهش فشار وريدهاي ساق ميشود؛ بهتر است در طول روز در چند نوبت بيمار پاهاي خود را در سطحي بالاتر از قلب قرار دهد، دوش آب سرد نيز يکي از راههاي درمان و کاهش درد در اين بيماران است.