ايسنا/ پروبيوتيکها، باکتريهاي مفيدي هستند که سيستم گوارش را با کنترل و جلوگيري از رشد باکتريهاي مضر، سالم نگه ميدارند.
فلور روده انسان حاوي انواع مختلفي از باکتريها است؛ بسياري از اين باکتريها براي گوارش بهينه غذا مفيدند. دستهاي از اين باکتريها که به باکتريهاي پروبيوتيک معروف هستند علاوه بر کمک به گوارش، مولکولهاي پيچيده و ترکيباتي مانند ويتامينها و و آنتي بيوتيکهاي مختلف را توليد ميکنند که براي بدن مفيد هستند. منبع باکتريهاي پروبيوتيک، لبنيات و ميوهها هستند.
اداره غذا و کشاورزي سازمان ملل متحد (FAD) و سازمان بهداشت جهاني (WHO) پروبيوتيک را اينگونه معرفي ميکنند؛"پروبيوتيکها ميکروارگانيسمهاي زندهاي هستند که مصرف کافي آنها سبب نمايان شدن اثرات سلامت بخش در بدن ميزبان ميشود. بر اين اساس باکتريهاي پروبيوتيک موجود در محصولات خوراکي نه تنها بايد داراي مشخصههاي عملکردي و سودمند براي سلامتي انسان باشند، بلکه بايد از قابليت ماندگاري در دستگاه گوارش هم برخوردار باشند. اين ويژگيها شامل رشد و بقاي ارگانيسمها در روند توليد محصول نگهداري و پس از مصرف و حين انتقال از معده به روده است.
پروبيوتيکها بر تعادل باکتريهاي مفيد و مضر روده تاثير ميگذارند و اين تعادل را به نفع افزايش جمعيت باکتريهاي مفيد تغيير ميدهند. در حقيقت پروبيوتيکها از همين طريق اثرات سلامت بخش را در بدن انسان القا ميکنند. دوز پروبيوتيک مصرف شده عامل مهمي است که بر تراکم ميکروارگانيسمهاي موجود در بخشهاي مختلف دستگاه گوارش تاثير ميگذارد. پروبيوتيکها همچنين قادرند اختلالات روده پس از درمان آنتي بيوتيکي را به حداقل برسانند.
امروزه بررسيهاي مفصل و ثبت شدهاي در حال انجام است که تاثيرات ويژه پروبيوتيکها را مانند تخفيف بيماريهاي تورم مزمن روده، پيشگيري و درمان بيماريهاي اسهال و عفونتهاي دستگاه ادراري و تناسلي و گروهي از آلرژيها و سندروم روده تحريکپذير و التهاب مزمن رودهاي را شامل ميشود. پروبيوتيکها نه فقط در غذاي انسان که امروزه در غذاي طيور صنعتي نيز به فراواني مورد استفاده قرار ميگيرند.
پروبيوتيکها به دو صورت مصرف مي شوند؛ يکي به صورت مکملهاي غذايي به اشکال پودر، شربت يا قرص و ديگري به صورت مواد غذايي غني شده با پروبيوتيکها. براي مثال اگر در توليد هرگونه فرآورده لبني تخميري همچون ماست از باکتريهاي پروبيوتيک استفاده شود، محصول حاصل را پروبيوتيک مينامند.
چند نکته جالب از پروبيوتيکها:
وزن کل پروبيوتيکهاي بدن انسان از وزن مغز بيشتر است و تعداد پروبيوتيکهاي موجود در بدن در مقايسه با تعداد کل سلولهاي بدن بيشتر است.
پروبيوتيکها عليرغم تصورات عامه، فقط در رودهها حضور ندارند بلکه پروبيوتيکها در خيلي از نقاط و اعضاي بدن مانند گوش، بيني، ريهها و ... حضور دارند.
آپانديس نيز مرکز تجمع پروبيوتيکهاي مهم و مفيد است.
پروبيوتيکها با تومورها و سرطانها، سرماخوردگي و يبوست مبارزه ميکنند.
با زايمان طبيعي اولين دوز پروبيوتيکي وارد بدن ما ميشود. با عبور از کانال زايمان انواعي از سويههاي پروبيوتيکي به بدن ميرسد. بعد از زايمان، مصرف شير مادر مقدار زيادتري از پروبيوتيک را وارد بدن شيرخوار ميکند. در واقع آغوز حاوي ۴۰ درصد پروبيوتيک است.
منافع مصرف پروبيوتيکها:
کاهش مقاومت لاکتوز: چرا که (LAB) باعث تبديل لاکتوز به اسيد لاکتيک ميشود.
جلوگيري از سرطان کولون، روده باريک، کبد و پستان
کاهش کلسترول خون و ميزان جذب آن از روده (با تجزيه صفرا در روده)
کاهش فشار خون
بهبود و تقويت سيستم ايمني و جلوگيري از عفونتها، درمان و پيشگيري از اسهال حاد
کاهش التهاب رودهاي و کاهش آلرژي غذايي و يا اگزما در کودکان
بهبود جذب مواد معدني و ويتامينها و بهبود علايم نشانگان روده تحريکپذير و کوليت (ورم مخاط روده بزرگ)
بنابر اعلام معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، جلوگيري از رشد و تکثير باکتريهاي مضر و درمان و پيشگيري از عفونتهاي مخمري مهبل، اسهال مرتبط با مصرف آنتي بيوتيکها، آفت دهان، پوسيدگي دندانها و ورم مهبل (واژينيت)، عفونتهاي قارچي، برفک، بهبود عمل گوارش و جذب مواد غذايي و کمک به ساخت ويتامينهاي گروه B و K.
در حال حاضر فرآوردههاي پروبيوتيکي مختلفي در جهان توليد و عرضه ميشوند؛ انواع نوشيدنيهاي پروبيوتيک و شير، انواع پنير، دوغ و ماست نوشيدني، ماست سفت يا همزده، بستني، خامه ترش، شير بدون چربي و نوشيدنيهاي به دست آمده از دوغ و کره از جمله اين محصولات هستند.
ماست يکي از محصولاتي است که به عنوان يک فرآورده پروبيوتيک بالقوه توجه زيادي را به خود جلب کرده است. مکملهاي پروبيوتيک بر کارکرد سيستم ايمني، بهبود سرطان، اسهال ناشي از آنتي بيوتيک، اسهال مسافرتي، آلرژيها، عدم تحمل لاکتوز، بهبود فشار خون، کلسترول افزايش يافته خون و توليد ويتامين در بدن اثر مثبت ميگذارند.
پروبيوتيکها ميتوانند در درمان سندروم روده تحريک پذير مفيد باشند و مصرف روزانه حداقل ۱۰ ميليون تا ۱۰۰ ميليون باکتري براي دستيابي به نتايج بهتر توصيه شده است.
بازار