بیماریای که دنیا را برایتان خاکستری میکند
ايسنا/ مدير اداره پيشگيري از نابينايي وزارت بهداشت علل بروز و روشهاي تشخيص "بدرنگ بيني" را توضيح داد. دکتر فرزاد محمدي ضمن بيان اينکه اطلاق واژه کوررنگي به افراد درست نيست، گفت: بردن اين نام ميتواند معناي نابينايي يا کمبينايي را نيز به ذهن متبادر کند. بهترين بيان براي وصف اين مشکل، بدرنگ ديدن يا کاستي در ديدن رنگها است. وي با اشاره به اينکه اين اختلال در دو دسته مادرزادي و اکتسابي تقسيم بندي ميشود، افزود: البته نوع مادرزادي اختلال در ديدن رنگها شيوع بيشتري دارد، اما در مواردي گزارشهايي از ابتلاي اکتسابي به اين اختلال نيز وجود دارد. به طور معمول وقتي مادري باردار است، ژن اختلال در ديد رنگها را به جنين پسرش انتقال ميدهد. اين موضوع به شکلي شايع است که از هر ۱۵ پسر يک نفر دچار بدرنگ بيني و از هر ۲۰۰ زن يک نفر دچار بدرنگ بيني است. البته به طور کلي در مردان و زنان نرمال که مشکلي در ديد رنگ هم ندارند بازهم خانمها ديد رنگ بهتر و توانايي تمايز بهتري براي تشخيص رنگ نسبت به آقايان دارند. وي در خصوص نوع عملکرد اختلال ديدرنگ اظهار کرد: اين افراد در تمايز ميان رنگ سبز و قرمز دچار اختلال هستند که اين موضوع ناشي از يک اختلال ارثي در زمان تولد است که تا پايان عمر نيز به شکل ثابت و برابر در هر دو چشم وجود دارد. در شبکيه چشم، سه مدل سلول مخروطي و يک مدل سلول استوانهاي وجود دارد. سلول مخروطي نسبت به سه رنگ آبي، قرمز و سبز حساس بوده و همين موضوع سبب ميشود امکان ديد رنگ براي انسان فراهم شود؛ هنگامي که اين سلولها رنگدانه ندارند يا نسبت به برخي رنگها اندکي متفاوت حساسيت نشان ميدهند، طيف گستردهاي از بيماريهاي اختلال ديد رنگ ايجاد ميشود. محمدي با تاکيد بر اين نکته که در اختلال ديد رنگ، موضوع ژنتيک نقش اساسي دارد، تصريح کرد: انواعي از بيماري اختلال ديد رنگ وجود دارد که به طور اکتسابي به وجود ميآيد. اختلال اکتسابي در بد رنگ بيني، بيشتر در مورد تمايز ترکيب رنگ زرد و رنگ آبي است. بيماريهايي مانند بيماري شبکيه ناشي از بيماري قند، آلزايمر، بيماري اعصاب بينايي و مسموميت دارويي ميتوانند اختلال ديد بينايي اکتسابي ايجاد کند. وي با اشاره به اينکه در برخي موارد از اختلال ديد رنگ، اختلال حدت بيماري را نيز مشاهده ميکنيم، گفت: به طور معمول علائم ديگر اختلال بينايي مانند کاهش ديد براي بيمار از اهميت بيشتري برخوردار است و مقدم بر بد رنگ بيني شمرده ميشود؛ بنابراين ما در هر اختلالي که بتواند باعث افت حدت بينايي باشد، امکان مشاهده اختلال در ديد رنگ را نيز مشاهده ميکنيم. مدير اداره پيشگيري از نابينايي وزارت بهداشت، در توضيح حالتي نادر از بدرنگ بيني نيز گفت: يک حالتي از بيماري خاص ارثي کاستي ديد رنگ نيز وجود دارد که افراد مبتلا به آن هيچ ديد رنگي ندارند و دنيا را خاکستري ميبينند و هيچگونه ديد رنگي ندارند. البته معمولا اين افراد دچار اختلالات شديد حدت بينايي هستند که اين موضوع نسبت به بدرنگ بيني برايشان اهميت بيشتري دارد. وي در خصوص ميزان شيوع اختلال ديدرنگ در کشور و جهان ادامه داد: بر اساس مطالعات انجام شده، شيوع بدرنگ بيني در کشور ايران مشابه با دنيا يا حتي کمتر از آن است. بهطور معمول، در نژاد اروپايي و اروپاي شمالي شيوع بيشتري از اختلال در ديد رنگ وجود دارد. محمدي ادامه داد: به طور کلي تجربه اين افراد در ديدن رنگها از غناي کمتري برخوردار است و چندان توانايي تمايز رنگهاي قرمز، سبز و رنگهايي که ترکيبي از اين دو رنگ باشند مانند بنفش و قهوهاي را ندارند. اين افراد رنگ قرمز و سبز را به صورت دو مدل قهوهاي ميبينند. کودکان دچار اختلال در ديد رنگ در انتخاب مداد رنگي دچار مشکل هستند، حوصله کمتري براي نقاشي کشيدن دارند و آموزش رنگ برايشان دشوار است. اين اختلال داراي طيف گستردهاي است و از آنجاييکه در همه موارد به بينايي خللي وارد نميشود، شايد مشکل جدي برايشان پيش نيايد و با کد گذاري در طيفي از رنگ خاکستري ميتوانند کارشان را پيش برند. وي با اشاره با اينکه اختلال ديد رنگ در مورد آموزش کودکان بويژه کودکان استثنايي اهميت زيادي دارد، گفت: براي کودکان استثنايي که مجموعهاي از ناتوانيها را دارند، چالش ديد رنگ جديتر است و بايد مورد غربالگري قرار گيرند تا مشکلي افزون بر کاستي در ديد رنگ نداشته باشند. يک کودک سالم اختلال ديد رنگ برايش کمبود جدي ايجاد نميکند، تنها شايد با چالشهايي روبرو باشد؛ در صورتي که اين چالش براي کودک استثنايي ميتواند مشکلات بزرگتري ايجاد کند. مدير اداره پيشگيري از نابينايي وزارت بهداشت با اشاره به محدوديتهاي استخدامي در برخي مشاغل مانند دريانوردي و هوانوردي براي اين افراد، ادامه داد: بدرنگ بيني درمان ندارد؛ اما ميتوانيم با استفاده از لنزهاي تماسي يا برخي عينکهاي خاص که به شکل انتخابي رنگها را فيلتر ميکنند، تمايز بيشتري ميان رنگ قرمز و سبز براي بيمار ايجاد کنيم تا امکان شناسايي مناسبتري برايش به وجود آيد. البته فراهم شدن اين شرايط نياز به تست کردن دارد تا ميزان و درجه کوررنگي بيمار شناخته شود. وي در پايان در خصوص روشهاي شناسايي بدرنگ بيني افزود: مشهورترين طريقه شناسايي اختلال در ديد رنگ از طريق صفحاتي با تجمع نقاط رنگي است که الگوها و اعداد ميان آن وجود دارند و چشم نرمال ميتواند آن را تشخيص دهد. صفحات تحت عنوان «ايشيهارا» اختراع يک دانشمند ژاپني است که امروزه انواع مختلفي از آن وجود دارد که افراد ميتوانند با استفاده از آنها متوجه اين اختلال شوند؛ البته تستهاي بسيار حساستري وجود دارد که بايد توسط پزشک صورت گيرد تا ميزان دقيق اختلال در ديد را متوجه شويم.