شایع ترین علامت ابتلا به سل
مهر/ کارشناس مبارزه با بيماري هاي سل دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، گفت: شانس موفقيت درمان بيماران مبتلا به سل در کشور ۸۵ درصد است. سيمين دخت بيات، افزود: سل يک بيماري عفوني است که در اثر مجموعه مايکوباکتريوم هاي سلي يعني هر کدام از مايکوباکتريوم هاي توبرکلوزيس، بوويس و آفريکانوم ايجاد مي شود، بيماري که در اکثر موارد ناشي از مايکوباکتريوم توبرکلوزيس يعني نوع انساني است. به گفته وي، سل مي تواند تقريبا تمام اعضاي بدن را مبتلا سازد ولي شايع ترين شکل اين بيماري، سل ريوي است بيات با اشاره به راه هاي انتقال اين عفونت، اظهار کرد: اين ميکروب تقريبا هميشه از راه تنفس وارد بدن مي شود ولي ميکروب سل پس از ورود به ريه و ايجاد ضايعه اوليه مي تواند از طريق جريان خون، عروق لنفاوي برونش ها و يا در اثر مجاورت، مستقيما به ديگر قسمت هاي بدن منتشرشود. بيات با اشاره به تلاش هاي معاونت امور بهداشتي دانشگاه در راستاي بيماريابي و درمان بيماران مبتلا به سل در منطقه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي گفت: شاخص ميزان بروز بيماري سل ريوي اسمير مثبت کشوري ۵,۶ درصد، بروز کلي سل ۱۰.۷۵ درصد و موفقيت در درمان آن ۸۵.۵۱ درصد است. کارشناس مبارزه با بيماري هاي سل معاونت امور بهداشتي با اشاره به نحوه انتقال بيماري سل خاطرنشان کرد: ميکروب سل به صورت ذرات ريز وارد هوا شده وهمانند سرماخوردگي به فرد منتقل مي شود. وي افزود: اين ذرات توسط سرفه، عطسه، صحبت، خنده و يا فرياد بيمار، ايجاد و در هوا پخش مي شوند. بيات گفت: يک سرفه، عطسه و يا پنج دقيقه صحبت کردن مي تواند ۳۰۰۰ ذره ميکروبي را وارد هوا کند و چون ذرات ميکروبي بيماري سل بسيار کوچک هستند، هواي موجود در هر فضاي بسته براي مدت طولاني مي تواند به طور معلق باقي بماند. وي با بيان اينکه ميکروب سل در خلط کاملا خشک شده و يا در گرد و غبار معلق پس از ۸ تا ۱۰ روز از بين مي رود، خاطرنشان کرد: اين ميکروب در خاک سرد و سايه دار حداقل ۶ ماه زنده مانده و در خلط در حال پوسيدن و تجزيه، هفته ها و ماهها مقاومت دارد. بيات گفت: هواي اطاق آلوده شده به ميکروب سل، مي تواند حتي در زمان غيبت بيمار نيز موجب انتقال بيماري شود. کارشناس مبارزه با بيماري هاي سل معاونت امور بهداشتي توضيح داد: زماني که فرد سالم در هواي آلوده اين ذرات ميکروبي تنفس کند، ميکروب سل را وارد ريه خود کرده و اين ميکروب خود را در عرض ۴۸ ساعت به نقاط مختلف بدن مي رساند ولي بعد از آن بدن دفاع کرده و اجازه گسترش و فعاليت را به ميکروب سل نمي دهد. وي انتقال ميکروب سل از بيمار به اطرافيان را در گرو سه عامل اصلي؛ واگير بودن بيماري سل، محيطي که تماس در آن اين بيماري منتقل مي شود و مدت زمان تماس ذکر کرد و گفت: بهترين راه براي توقف انتقال، دوري بيمار از اطرافيان و شروع درمان دارويي است. بيات بر ضرورت شروع درمان هاي دارويي براي کاهش انتقال بيماري سل تاکيد کرد و گفت: دارو درماني به ميزان قابل توجه اي در روند پيشگيري از پيشرفت اين بيماري موثر است، به طوري که واگيردار بودن بيماري سل را سريعا بعد از دو هفته از شروع درمان حتي در صورت مثبت بودن آزمايش خلط کاهش مي دهد. کارشناس مبارزه با بيماري هاي سل معاونت امور بهداشتي يادآور شد: افرادي که به مدت طولاني در تماس نزديک با بيماران مبتلا به سل واگيردار هستند، بيشترين ميزان خطر ابتلاء به سل را دارند و تماس نزديک بيمار معمولا با اعضاي خانواده، هم اطاقي، دوستان و همکاران رخ مي دهد. وي با اشاره به اينکه افراد مبتلا، به دليل تماس با ميکروسکوب سل، در معرض خطر ابتلاء به عفونت سل هستند، اظهار کرد: مکان هاي پرازدحام، کوچک، سربسته، کم نور، بدون تهويه مناسب و مرطوب بهترين شرايط را براي تسهيل انتقال عفونت ايجاد مي کنند. بيات با بيان اينکه تابش مستقيم آفتاب در عرض ۵ دقيقه ميکروب سل که «باسيل سل» نام دارد را از بين مي برد، اظهار کرد: گسترش و سرايت اين بيماري بيشتر در خانه ها يا کلبههاي تاريک اتفاق مي افتد به همين دليل است که در کشورهاي گرمسير و آفتابي از تماس مستقيم اشعه آفتاب براي از بين بردن ميکروب سل استفاده مي کنند. وي افزود: اگرچه همه افراد استعداد ابتلا به سل را دارند اما کودکان کم سن، افراد سالمند، افراد مبتلا به بيماري ديابت (مرض قند)، مبتلايان به سوء تغذيه، سرطان ها، نارسايي مزمن کليه و ايدز و همچنين افرادي که داروهاي ضعيف کننده سيستم دفاعي بدن نظير کورتون و دارهاي ضدسرطان استفاده مي کنند بيش از سايرين در معرض خطر ابتلا به بيماري سل هستند. به گفته کارشناس مبارزه با بيماري هاي سل معاونت امور بهداشتي، آلودگي همزمان به ويروس ايدز خطر ابتلا به بيماري سل را بطور معنا داري افزايش مي دهد. پزشک هماهنگ کننده سل معاونت امور بهداشتي در ادامه، شايع ترين علامت ابتلا به بيمار سل ريوي را سرفه پايدار به مدت دو هفته يا بيشتر عنوان کرد و گفت: اين سرفه معمولا همراه خلط و گاهي خلط خوني همراه است و علائمي از جمله تنگي نفس و درد قفسه سينه نيز در مبتلايان وجود دارد. وي همچنين علايم عمومي و مشترک در بيماري سل را؛ تب، کاهش اشتها، کاهش وزن، بي حالي، تعريق شبانه، خستگي زودرس و ضعف عمومي عنوان کرد. بيات در ادامه گفت: تنها بيمار مبتلا به سل ريوي خلط مثبت مي توانند ميکروب را در هوا پخش کرده و بيماري را به اطرافيان منتقل کنند لذا در اکثر موارد سل ريوي خلط منفي و انواع سل خارج ريوي مسري نبوده و به ديگران منتقل نمي شوند. وي با اشاره به نحوه تشخيص بيماري سل ريوي گفت: بيش از دو هفته سرفه، خلط خوني و در نهايت سه نوبت آزمايش خلط از راه هاي تشخيص اين بيماري است. بيات با اشاره به اينکه خوشبختانه امروزه با داروهاي موجود بيماران سلي بهبودي کامل پيدا مي کنند، افزود: اکثر داروهاي ضد سل خوراکي بوده و نيازي به بستري شدن در بيمارستان ندارد. وي گفت: طول مدت درمان حداقل ۶ ماه و مصرف منظم و کامل دارو شرط اصلي موفقيت درمان سل است. پزشک هماهنگ کننده سل معاونت امور بهداشتي با تاکيد بر اينکه بيماران مبتلا به سل بايد داروهاي روزانه خود را با نظارت مستقيم کارمندان حوزه بهداشتي و يا فرد آموزش ديده مصرف کنند، توضيح داد: مبتلايان بايد توجه داشته باشند که هرگزاقدام به قطع خود سرانه دارو نکنند چرا که با اينکار زمينه مقاومت ميکروب سل را نسبت به دارو فراهم مي کنند و اگر چنانچه داروهاي ضدسل به صورت منظم استفاده نشود، فرد مبتلا، به بيماري سل مقاوم خواهد شد که اين بيماري کشنده و درمان آن بسيار سخت و پر هزينه است. بيات در پايان با اشاره به اينکه تمامي خدمات مبارزه با سل اعم از تشخيص، آزمايش خلط، راديوگرافي، ويزيت پزشک، دارو، پيگيري و کنترل اطرافيان بيمار در سراسر کشور از طريق واحدهاي بهداشتي به طور رايگان ارائـــــه مي شود، گفت: مراکز مبارزه با سل در محدوده تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي آماده ارائه خدمات و پاسخگويي به سئوالات و مشکلات در رابطه به بيماري سل هستند.