سرماخوردگی را در همان ساعات اول سرکوب کنید

تبيان/ يک روز حالتان خوب است و روز بعد با آبريزي بيني و گلو درد از خواب بيدار مي‌شويد، انگار يک تکه شيشه قورت داده‌ايد! در زماني از سال به سر مي‌بريم که سرماخوردگي بيشترين شيوع را دارد. بيشتر ما هر سال يک تا سه بار دچار سرماخوردگي مي‌شويم که معمولا در پاييز يا زمستان و ناشي از يک يا چند ويروس در ميان ۲۰۰ ويروس متفاوت سرماخوردگي است. وقتي دچار سرماخوردگي شديد ديگر کار چنداني نمي‌توانيد انجام دهيد، چون درمان سرماخوردگي معمولي همچنان يکي از معما‌هاي علم پزشکي است، اما اگر نحوه‌ي انتشار اين ويروس‌ها را بدانيم براي درمان و تسکين علائم سرماخوردگي کار‌هاي زيادي مي‌توانيم انجام دهيم. چيزي که تاکنون در موردش اطمينان داريم اين است که ۲۴ ساعت اول شروع عفونت و علائم آن، بسيار اهميت دارد. طي دقايق اول ابتلا به سرماخوردگي ترکيبي از چند عامل به طور همزمان است؛ مثلا نه تنها بايد با ويروس تماس پيدا کنيد (مثلا از طريق عطسه) بلکه اين ويروس بايد بر سيستم دفاعي بدن‌تان نيز غلبه کند تا مبتلا به سرماخوردگي شويد. يک عطسه به تنهايي حاوي صد‌ها ميليون ذرات ويروس است که به آن‌ها ويريون مي‌گويند و هر کدام‌شان مي‌توانند موجب سرماخوردگي شوند. بسته به فاصله‌اي که تا عطسه داريد، ممکن است ده هزار ذره از ويروس را تنفس کنيد، اما تنها چند صدتا از آن‌ها روي سلول‌هاي اپي تليال بيني (بافت پوششي)، حلق و راه‌هاي هوايي فرود خواهند آمد. اين سلول‌هاي ويروسي اگر فرصت پيدا کنند، تغيير پيدا مي‌کنند تا به سلول‌هاي اپي تليال حمله ور شوند. اولين سختي که ويروس‌هاي مهاجم با آن روبرو مي‌شوند، عبور از حفاظ مو‌هاي ميکروسکوپي (سيليا) است که در سراسر حفره‌ي بيني پراکنده‌اند و به طور منظم حرکت مي‌کنند تا موکوس و ويروس‌ها و ذرات بد را گير بيندازند. ميليون‌ها ذره از ويروس نيز در بزاق گير افتاده و بلعيده و دفع مي‌شوند. حتي آن ويروس‌هايي که به سيستم تنفسي فوقاني يعني بيني و دهان و حلق و حنجره مي‌رسند نيز با مانع تقريبا غيرقابل عبور ديگري مواجه مي‌شوند. سلول‌هاي اپي تليال که دهان و حلق را پوشش مي‌دهند، آنقدر سفت به هم چسبيده‌اند که سدي غيرقابل نفوذ تشکيل داده و از عفونت پيشگيري مي‌کنند. اين سلول‌ها سنسور‌هايي روي سطح خود نيز دارند که حضور ويروس‌هاي مهاجم را تشخيص داده و فورا به سلول‌هاي مربوطه پيام مي‌دهند تا سيتوکين ترشح کنند. سيتوکين‌ها، پيام رسان‌هاي شيميايي هستند که از گلبول‌هاي سفيد کمک مي‌طلبند و خودشان نيز مي‌توانند ويروس‌ها را نابود کنند. با پيام سيتوکين‌ها، حرکت گلبول‌هاي سفيد خون به ناحيه‌ي عفونت افزايش مي‌يابد، اما وقتي خيلي خسته‌ايم يا سيستم ايمني‌مان ضعيف‌تر از حد نرمال است، ويروس‌هاي سرماخوردگي مي‌توانند جاي پاي خود را محکم کنند. چه بايد بکنيد مرتبا دست‌هاي‌تان را با آب و صابون بشوييد. چشم‌هاي‌تان را با دست نماليد، چون عفونت منتقل خواهد شد. طي يک تا دو ساعت اول حالا اولين علائم سرماخوردگي يعني خشکي و تحريک و خارش بيني در حال شروع شدن هستند، زيرا لايه‌هاي اپي تليال شروع به تخريب شدن کرده‌اند. ويروس‌هاي سرماخوردگي، با توليد مواد شيميايي، پيوند محکم ميان سلول‌هاي پوششي را باز کرده‌اند و اين سد دفاعي نفوذ ناپذير را بهم ريخته‌اند، در نتيجه به لايه‌هاي عميق‌تر راه‌هاي هوايي نفوذ مي‌کنند. اينکه ويروس‌ها کجا اقامت مي‌کنند بستگي به نوع ويروسي دارد که دچارش شده‌ايد. برخي از ويروس‌ها محيط گرم‌تر ِ بالاي ريه‌ها را ترجيح مي‌دهند که دمايي حدود ۳۷ درجه سانتيگراد دارد. بعضي ديگر از ويروس‌ها نيز بيني و حلق را مي‌پسندند که تا حدودي به اين دليل است که دماي کمتر از ۳۲ درجه سانتيگراد را ترجيح مي‌دهند. به همين علت است که برخي از سرماخوردگي‌ها علائم بيشتري در بيني ايجاد مي‌کنند. چه بايد بکنيد برخي از دارو‌هاي روي پيشخوان داروخانه‌ها مي‌توانند به بدن کمک کنند سرماخوردگي را در همان مرحله‌ي اول متوقف کند. مثلا پماد ويکس (ترموراب) اگر با مشاهده‌ي اولين علائم فورا مصرف شود (يا اسپري بيني ويکس در صورتي که موجود باشد) مي‌تواند تا ۵۰ درصد جلوي تکميل سرماخوردگي را بگيرد و شدت علائم را تا ۴۰ درصد کاهش بدهد. ويکس، اين ژل چسبناک با گير انداختن ويروس‌ها در بيني و کمک به بدن در دفع آن، اثر خود را مي‌گذارد. شواهد علمي که اين ادعا را ثابت کنند هر چند کاملا قطعي نيستند، اما تا حدودي تائيد کننده‌اند، بنابراين ارزش امتحان کردن را دارد. طي ۲ تا ۹ ساعت ويروس‌هايي که موفق شده‌اند دفاع طبيعي بدن را شکست بدهند، شروع به رد شدن از سلول‌هاي اپي تليال کرده و تکثير مي‌شوند. سرعت تکثير اين ويروس‌ها، حيرت انگيز است. يک سلول ويروسي تبديل به کارخانه‌ي توليدي بزرگي مي‌شود که مي‌تواند در عرض ده ساعت، ميليون‌ها ويروس توليد کند. در اين زمان، احساس خستگي مي‌کنيد، زيرا بدن‌تان در تقلا براي مبارزه با عفونت است، بنابراين بهتر است استراحت کنيد. طي ۱۰ ساعت تا اين زمان، ويروس‌ها توانسته اند سلول‌هاي بيشتر و بيشتري را عفوني کنند و براي همين علائم‌تان به طور جدي شروع مي‌شوند. با هجوم ويروس‌ها به سلول‌هاي بيني، بدن با توليد يک سري مواد شيميايي از جمله هيستامين و لوکوترين‌ها که بخشي از سيستم طبيعي ايمني است پاسخ مي‌دهد. اين مواد شيميايي در عرض چند ساعت، مخاط بيني را تحريک و ملتهب مي‌کنند و سبب عطسه (در تلاش براي بيرون راندن ويروس) مي‌شوند. بقيه‌ي سيستم ايمني نيز براي دفاع از شما وارد عمل مي‌شوند؛ گلبول‌هاي سفيد که سرباز‌هاي بدن هستند و به مهاجمان حمله مي‌کنند، شروع به لشکر کشي به تمام بدن مي‌کنند و غدد لنفاوي در زير بغل و گردن، توليد گلبول‌هاي سفيد را افزايش مي‌دهند، براي همين وقتي لمس‌شان مي‌کنيد متورم و دردناک‌اند. چه بايد کرد استفاده از کمپرس گرم مي‌تواند تسکين دهنده باشد. حوله‌اي را به آب گرم آغشته کرده و بچلانيد و روي نقاط دردناک‌تان بگذاريد. از داروي مسکن مانند ايبوپروفن نيز مي‌توانيد استفاده کنيد. طي ۱۱ ساعت ويروس‌هاي سرماخوردگي هم اکنون در سطوح عميق‌تر سلول‌هاي اپي تليال جا گرفته‌اند و در حال حرکت در جريان خون هستند تا در نحوه‌ي عملکرد سلول‌ها اختلال ايجاد کرده و علائمي مانند بدن درد ايجاد کنند. ويروس‌ها بويژه بر ژن‌هايي اثر مي‌گذارند که سلول‌هاي داخل بيني و راه‌هاي هوايي فوقاني را که ترشح کننده‌ي موکوس هستند کنترل مي‌کنند. چه بايد بکنيد محکم فين نکنيد، زيرا اين کار مي‌تواند عفونت را وارد کانالي کند که بالاي حلق، حفره‌ي بيني و گوش‌ها را به هم ربط مي‌دهد. طي ۱۲ ساعت سرفه زماني اتفاق مي‌افتد که سلول‌هاي عصبي ريز موجود در مخاط مجراي تنفسي، در اثر ترشحات زياد، حساس مي‌شوند. اين سلول‌هاي عصبي از طريق عصب واگوس، پيامي به مغز ارسال مي‌کنند که به ديافراگم و عضلات ميان دنده‌اي دستور بدهد به شدت منقبض شده و سرفه‌هاي انفجاري ايجاد کنند. سرفه در واقع هدف مهمي دارد و شيوه‌ي بدن براي جلوگيري از ورود مواد ناخواسته به ريه‌هاست. نيروي سرفه به سرعت به لايه‌ي ظريف اپي تليال در مجراي تنفسي آسيب مي‌زند و باعث گلو درد مي‌شود. چه بايد بکنيد يک نوشيدني گرم مانند شربت عسل و آبليمو، گلو درد و سرفه را فورا تسکين مي‌دهد. غرغره آبنمک نيز با کاهش التهاب به تسکين گلو درد کمک مي‌کند. طي ۱۵ ساعت با تجمع موکوس و ترشحات، سرفه و عطسه بيشتر مي‌شود. موکوس يک محرک است، اما راه هوايي را نيز مسدود مي‌کند، بنابراين شما بايد سرفه کنيد تا بتوانيد نفس بکشيد. چه بايد بکنيد از داروي ضد سرفه‌اي استفاده کنيد که حاوي اکسپکتورانت است و مي‌تواند ترشحات اضافي را رقيق و دفع کند. براي تسکين فشار سينوس‌هاي‌تان از دارو‌هاي ضد احتقان و ايبوپروفن استفاده کنيد. طي ۱۸ ساعت دهيدراسيون ناشي از توليد موکوس و دماي بالاي بدن (وقتي بيمار هستيد، هيپوتالاموس مغز ممکن است دماي بدن را بالاتر ببرد تا به کشتن ويروس‌ها کمک کند)، مي‌تواند منجر به دورگه شدن صدا، خشکي لب‌ها و زبان شود. تجمع مواد شيميايي که براي کمک به بدن در مبارزه با عفونت توليد شده‌اند، مي‌توانند سر درد نيز ايجاد کنند. اين پروتئين‌هاي توليد شده از سد خوني مغز عبور کرده و تاثيري سمي دارند. چه بايد بکنيد سوپ مرغ صد‌ها سال است که درمان سرماخوردگي است. مطالعات نشان داده‌اند سوپ مرغ، حرکت نوتروفيل‌ها را که نوعي گلبول سفيد هستند کُند مي‌کند و در نتيجه ضد التهاب است. طي ۲۴ ساعت به بعد درصد کمي از افراد در اثر سرماخوردگي دچار علائم جدي‌تر مي‌شوند؛ تقريبا يک درصد افراد دچار عفونت باکتريايي ثانويه در ريه‌ها مي‌شوند که مي‌تواند سينه پهلو ايجاد کند. گرفتگي و تجمع موکوس در سينوس‌ها و شيپور استاش مي‌تواند در گوش مياني يا در سينوس‌ها نيز عفونت باکتريايي ايجاد نمايد. اما در بيشتر افراد، علائم سرماخوردگي در عرض سه روز رفع مي‌شود. بعد از اين سه روز، سيستم ايمني وضعيت را تغيير داده و ويروس‌ها را از بدن بيرون مي‌راند، اما اين ميان ميليون‌ها گلبول سفيد توسط ويروس‌ها از بين رفته‌اند که بدن بايد از آن‌ها نيز پاکسازي شود و به همين دليل است که موکوس و ترشحات در پايان سرماخوردگي، غليظ‌تر و تيره رنگ (سبز) مي‌شوند. معمولا در اين زمان شما کم کم حال‌تان بهتر مي‌شود. از خودتان مراقبت کنيد دست‌هاي‌تان را مکررا بشوييد، مخصوصا بعد از استفاده از وسايل نقليه عمومي. چشم‌ها را نماليد و به بيني و دهان‌تان دست نزنيد، زيرا عفونت مي‌تواند با تماس دست و حتي لمس سطح آلوده منتقل شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد