چگونه گوشتان را تمیز کنید که به آن آسیبی نرسد؟

تبيان

بروزرسانی 1399/05/19 - 14:33

چگونه گوشتان را تمیز کنید که به آن آسیبی نرسد؟

تبيان/ در اينترنت مطالب و توصيه‌هاي زيادي در مورد شستن پاها و صورت يا مرتباً دوش گرفتن مي‌بينيم؛ اما در مورد چگونه تميز کردن گوش انگار توصيه‌هاي چنداني وجود ندارد.
گوش يک دستگاه پيچيده است و همه‌ي ما اطلاعات ضدونقيضي در مورد استفاده از گوش پاک‌کن شنيده‌ايم. در اين مطلب مي‌خواهيم برايتان واضح توضيح بدهيم چه زماني و چگونه بايد گوش‌هايتان را خودتان تميز کنيد، چه کارهايي نبايد انجام دهيد و چه زماني بايد براي جرم‌گيري گوشتان به پزشک مراجعه کنيد.

آيا اصلاً لازم است گوش‌هايتان را تميز کنيد؟
گوش‌هاي شما فراتر از اندامي براي شنيدن است. وقتي به گوش‌هايتان فکر مي‌کنيد احتمالاً ظاهر بيروني گوش در نظرتان مجسم مي‌شود که شامل لاله يا نرمه‌ي گوش که ساختار بيروني بوده و به راحتي به چشم مي‌آيد و کانال شنيداري بيروني که شروع کانال گوش است خواهد بود؛ اما گوش شما يک بخش مياني هم دارد که از سه استخوان تشکيل شده و امواج صوتي را انتقال مي‌دهند، و گوش داخلي که شامل عصب‌ها و کانال‌ها بوده و به شما کمک مي‌کند بشنويد و تعادلتان را حفظ کنيد. گوش‌هاي شما داراي غشاي طبل مانندي نيز هست که به آن پرده‌ي گوش مي‌گويند و جداکننده‌ي قسمت بيروني گوش از بخش مياني آن است.
و حالا از جرم گوش بگوييم که دليل اصلي اشتياق شما براي تميز کردن گوش‌هايتان است! غددي که در پوست گوش‌هاي شما قرار دارند، واکس يا موم توليد مي‌کنند که نيمه‌ي بيروني کانال گوشتان را پوشش مي‌دهد. شايد باورش برايتان سخت باشد اما اين جرم، دوست شماست و با همکاري موهاي بسيار ريزي که در گوش‌هايتان داريد، از گوش داخلي‌تان در برابر آلودگي و گردوغبار و ساير عوامل خارجي محافظت مي‌کند. به‌عبارتي ‌ديگر، کانال گوش شما، مجهز به سيستمي خودتميزکننده است.

وقتي بدن شما موم يا جرم جديد توليد مي‌کند، جرم‌هاي قبلي و قديمي‌تر از داخل گوش به سمت بيرون رانده شده و به طور طبيعي خارج مي‌شوند. شما خودتان هم بدون اين که بدانيد و متوجه شويد، گوش‌هايتان را تميز مي‌کنيد. وقتي دهانتان را براي غذا خوردن يا حرف زدن باز و بسته مي‌کنيد، کانال‌هاي گوش‌هايتان نيز حرکت مي‌کنند و مقداري از جرمشان را به سمت بيرون مي‌فرستند. بنابراين حرف زدن و غذا خوردن شما به طور طبيعي و خودبه‌خود به پاکسازي گوش‌هايتان کمک مي‌کند.
با همه‌ي اين حرف‌ها شايد هنوز هم مشتاق باشيد بدانيد چگونه مي‌توانيد گوش‌هايتان را تميز کنيد بدون اين که آسيبي به آن‌ها بزنيد.

چگونه خودتان گوش‌هايتان را تميز کنيد؟
شما مي‌توانيد هنگام دوش گرفتن، با استفاده از يک صابون ملايم و آب و يک ليف نرم، وقتي موهايتان را مي‌شوييد، گوش‌هايتان را هم تميز کنيد.
شما مي‌توانيد لاله‌ي گوشتان را که از چين‌خوردگي‌ها و نرمه‌ي گوش تشکيل شده تميز کنيد. پشت گوش‌هايتان را نبايد فراموش کنيد؛ اما کانال بيروني گوش، قسمتي نيست که شما آن را تميز کنيد. شايد به نظرتان اشکالي نداشته باشد انگشت کوچکتان را وارد کانال گوشتان کنيد و کمي از جرم را که در ابتداي اين کانال است تميز کنيد، اما واقعاً نبايد اين کار را بکنيد. چرا؟
چون اين‌گونه تميز کردن گوش مي‌تواند عوارض زيادي داشته باشد. ممکن است جرم گوشتان را به سمت داخل هُل دهيد و در نتيجه، انسداد ايجاد شود. اين اتفاق زماني روي مي‌دهد که ماده‌ي جرم سفت و سخت شده و بدنتان نمي‌تواند به طور طبيعي آن را به بيرون براند. ضمناً ممکن است به طور تصادفي، لايه‌ي بافتي را که از پرده‌ي گوش محافظت مي‌کند، پاره يا سوراخ کنيد. هر دوي اين اتفاق‌ها مي‌توانند در شنوايي‌تان اشکال ايجاد کنند.
پس به توصيه‌ي پزشکان گوش دهيد و فقط زمان حمام کردن، بخش بيروني گوش‌هايتان را تميز کنيد. بعد از تميز کردن گوش‌ها، با حوله آن‌ها را خشک کنيد. به طور کل توصيه مي‌شود با کانال گوش‌هايتان کاري نداشته باشيد. انگشت خود را در حوله کنيد و فقط جلوي گوش را خشک کنيد تا فقط جرم و آلودگي که جلوي گوش است و ديده مي‌شود، پاک شود و وارد کانال گوش نشويد و در پروسه‌ي طبيعي پاکسازي گوش دخالت نکنيد.

براي تميز کردن گوش‌هايتان، اين نکات را به خاطر بسپاريد
برخي از افراد نسبت به بقيه، بيشتر جرم گوش توليد مي‌کنند
درست مثل اين که بعضي از افراد بيشتر از بقيه عرق مي‌کنند. بدن بعضي از افراد، همچنان خودبه‌خود جرم گوش مي‌سازد و ممکن است در کانال گوش اين افراد، جرم بسيار زيادي جمع شود. اين مسئله اشکالي ايجاد نمي‌کند، مگر اينکه فرد احساس کند به دليل تجمع زياد جرم در گوش و انسداد آن، به‌سختي صداها را مي‌شنود.

هندزفري‌تان مي‌تواند به تشخيص مشکل جرم گوشتان کمک کند
اگر عادت داريد مدام هندزفري به گوشتان باشد، اين مسئله مي‌تواند کمکتان کند بفهميد چه زماني گوش‌هايتان نياز به بررسي دارند. اگر متوجه شديد هر بار که هندزفري‌تان را در مي‌آوريد، جرم زيادي به آن چسبيده است، يعني به احتمال زياد جرم گوشتان زياد شده است. اگر روي هندزفري جرم گوش مي‌بينيد و ضمناً احساس مي‌کنيد نياز داريد آن را با ماکسيمم صدا استفاده کنيد، مي‌تواند علامت اين باشد که جرم، انسدادي در گوشتان ايجاد کرده و بايد به پزشک مراجعه کنيد.

اگر سعي کنيد خودتان جرم گوشتان را خارج کنيد، ممکن است وضعيت بدتر شده و انسداد ايجاد کنيد
قبل از اين که تصميم بگيريد خودتان جرم گوشتان را تميز کنيد، يادتان باشد که پزشک، بهترين کسي است که مي‌تواند گوش‌هايتان را به‌خوبي و به طور کامل از جرم پاکسازي کند. در واقع زماني که تمام تلاشتان را مي‌کنيد تا جرم گوشتان را خارج کنيد، احتمال انسداد گوش با جرم را بيشتر مي‌کنيد.

باور کنيد جرم گوش، طبيعي و دوست شماست
قبلاً گفته‌ايم و باز هم مي‌گوييم: جرم گوش، دشمن شما نيست، بلکه دوست شماست. زيرا از گوش‌هايتان در برابر گرد و غبارها و آلودگي‌ها محافظت مي‌کند و در واقع عامل ضد آب است. بنابراين وقتي آب داخل گوشتان مي‌شود، جرم يا همان واکس گوش از پوست در برابر رطوبت محافظت مي‌کند. در نتيجه گوش دچار عفونت نمي‌شود. شما به مقداري جرم در گوش‌هايتان نياز داريد تا آن‌ها را سالم نگه داريد. پس وقتي سعي مي‌کنيد جرم گوش‌هايتان را کاملاً خارج کنيد، اين نکته را به ياد داشته باشيد.

چند نکته‌ي مهم که هنگام تميز کردن گوش بايد به آن‌ها توجه داشته باشيد
توصيه‌ي اصلي براي تميز کردن گوش اين است که به جز قسمت‌هاي بيروني گوش که بايد به‌آرامي و بااحتياط تميز کنيد، به قسمت‌هاي ديگر گوشتان کاري نبايد داشته باشيد؛ اما نکات ديگري هم وجود دارند که بايد آن‌ها را مدنظر قرار دهيد:

از گوش پاک‌کن و سنجاق‌سر و ... استفاده نکنيد
گوش پاک‌کن با وجود اين که اسمش گوش پاک کُن است اما نبايد براي گوش استفاده شود! استفاده از گوش پاک‌کن براي پاک کردن جرم در واقع جرم گوش را به داخل گوش هُل مي‌دهد. ضمناً گوش پاک‌کن يا سنجاق سر مي‌تواند سبب خراش‌هاي بسيار ريزي در گوش‌هايتان شوند که احتمال عفونت را افزايش مي‌دهند.
پس گوش پاک‌کن چه کاربردي براي گوش‌هايمان دارد؟! شما مي‌توانيد از گوش پاک‌کن براي تميز کردن لابه‌لاي قسمت بيروني گوش‌هايتان استفاده کنيد. گوش پاک‌کن در ميکاپ يا تميز کردن قسمت‌هاي ديگر صورت نيز کاربرد دارد. به طور کل کارشناسان مي‌گويند هر چيزي که کوچک‌تر از آرنجتان است نبايد وارد گوشتان شود! بله درست خوانديد: آرنج!

به شمع‌هاي پاک‌کننده‌ي گوش حتي فکر هم نکنيد
شمع پاکسازي گوش، وسيله يا تکنيکي است که شامل استفاده از يک شمع قيفي شکل براي پاک کردن جرم گوش مي‌شود. گرماي شمع قرار است جرم گوش را ساکشن کند؛ جوري که جرم به شمع بچسبد. اصلاً شواهدي هم مبني بر مفيد و مؤثر بودن اين شيوه وجود ندارد، و در واقع بسيار هم خطرناک است. همين که شعله‌اي نزديک به موهايتان روشن مي‌شود خودش به اندازه کافي خطرناک است! ضمناً در بيشتر موارد، جرم گرم و ذوب شده و به سمت پرده‌ي گوش مي‌لغزد.

از محصولات نرم‌کننده‌ي جرم گوش استفاده نکنيد
در داروخانه‌ها محصولات متنوعي براي نرم کردن جرم گوش وجود دارد؛ اما نبايد از آن‌ها استفاده کنيد. اين نرم‌کننده‌ها معمولاً از روغن‌هاي معدني يا گليسيرين ساخته شده‌اند و جرم را نرم مي‌کنند؛ اما اين احتمال را نيز افزايش مي‌دهند که جرم به‌جاي اين که بيرون بيايد به سمت داخل‌تر برود و دوباره سفت و سخت شود و در نتيجه انسدادي ايجاد کند که قبلاً نداشتيد. خلاصه از اين محصولات خودسرانه استفاده نکنيد و حتماً از پزشکتان اجازه بگيريد.

تميز کردن گوش به روش نادرست مي‌تواند سبب عوارض جدي شود
گفتيم که استفاده از وسايل براي تميز کردن جرم گوش چقدر خطرناک است و مي‌تواند انسداد ايجاد کند. انسداد گوش خودش به اندازه کافي آزاردهنده است، اما عارضه‌ي جدي‌تري که حاصل نادرست تميز کردن گوش است، آسيب به پرده‌ي گوش يا حتي پاره کردن آن است. توضيح داديم که سوراخ يا پاره شدن پرده‌ي گوش زماني روي مي‌دهد که شما غشاي مخاطي را سوراخ يا پاره مي‌کنيد؛ يعني همان لايه‌ي نازکي که گوش مياني را از پرده‌ي گوش جدا مي‌کند.
پرده‌ي گوش معمولاً خودش مي‌تواند ترميم شود؛ اما گاهي ممکن است نياز به عمل جراحي براي رفع پارگي باشد. پس بهترين کار اين است که هيچ چيزي را وارد گوشتان نکنيد. استفاده از گوش پاک‌کن و خارج کردن جرم گوش مي‌تواند خوشايند باشد اما به تبعات احتمالي آن فکر کنيد.

چه زماني براي مشکلات گوش بايد به پزشک مراجعه کنيم؟
اگر علائمي مانند گوش‌درد، احساس فشار يا پُري در يکي از گوش‌ها، شنيدن صداي زنگ‌مانند در گوش، احساس گيجي و منگي، سرفه و يا مشکلات شنوايي داريد، ممکن است دچار انسداد گوش شده باشيد. به جاي اين که سعي کنيد خودتان مشکل را رفع کنيد، به پزشک مراجعه نماييد. شايد نياز به جرم‌گيري داشته باشيد؛ اما پزشک مي‌تواند از جهت ساير عوارض و بيماري‌ها نيز وضعيت سلامت گوش‌هايتان را بررسي کند.
همچنين اگر دچار علائم سوراخ شدن پرده گوش هستيد بايد به پزشک مراجعه کنيد. اگر پرده گوشتان سوراخ شده باشد، احساس درد تند و تيزي داريد که فوراً ناپديد مي‌شود (انگار گوشتان را سوراخ کرده‌ايد). همچنين ممکن است متوجه شويد از گوشتان خون، چرک يا موکوس چرک‌آلود خارج مي‌شود، شايد صداي زنگ در گوشتان بشنويد و سرگيجه داشته باشيد (احتمالاً همراه با حالت تهوع و استفراغ). پرده گوشي که سوراخ شده مي‌تواند سبب از دست دادن شنوايي نيز بشود و گوش را بيشتر مستعد عفونت کند.

پزشک براي تميز کردن گوش‌هايتان چه مي‌کند؟
اگر فکر مي‌کنيد جرم گوش سبب انسداد گوشتان شده است، توصيه مي‌کنيم به متخصص گوش و حلق و بيني مراجعه کنيد.
وقتي به پزشک مراجعه مي‌کنيد، او با استفاده از گوش‌بين يا اوتوسکوپ، داخل گوشتان را معاينه مي‌کند. اگر پزشک تشخيص داد که دچار انسداد ناشي از جرم گوش شده‌ايد، با ابزاري به نام کرت (curette)، جرم را خارج مي‌کند، يا ممکن است ابتدا از يک نرم‌کننده‌ي جرم گوش استفاده کرده و سپس جرم را ساکشن کند. اين روش‌ها معمولاً نتيجه‌اي فوري و خوشايند دارند و شما خيلي زود از فشار و درد و ناراحتي رها مي‌شويد.
در بيشتر موارد، تمام مراحل پاکسازي گوش در عرض چند دقيقه انجام مي‌شود؛ اما بايد احتياط کنيد، چون اکنون که بيشتر جرم گوشتان خارج شده است، در واقع دفاع طبيعي گوشتان ضعيف شده است. تا چند روز مراقب باشيد آب وارد گوشتان نشود تا گوشتان فرصت توليد و تجمع جرم جديد را داشته باشد. ضمناً موسيقي، تلويزيون و ... با صداي بلند گوش ندهيد. خيلي از افراد براي جبران کم شنوايي ناشي از تجمع جرم گوش، صداي تلويزيون و ... را بلند مي‌کنند. حالا که گوش‌هايتان جرم‌گيري شده‌اند، با صداي تنظيم شده به موسيقي گوش دهيد و تلويزيون تماشا کنيد!
اگر مشکلتان اين است که گوش‌هايتان بيش از اندازه جرم توليد مي‌کنند و مکرراً دچار انسداد مي‌شويد، ممکن است پزشکتان دارويي تجويز کند به کنترل جرم گوش کمک کند. هر کاري که مي‌کنيد، جرم‌گيري گوش‌هايتان را به متخصص بسپاريد.