آشنایی با انواع مختلف کیست در بدن
تبيان/ کيستها کپسولهاي بسته يا ساختارهاي کيسهمانندي هستند که به طور معمول با يک ماده مايع، نيمه جامد يا گازي پر ميشوند، دقيقاً شبيه تاول. اندازه کيستها از ميکروسکوپي تا خيلي بزرگ متفاوت است. کيستهاي بسيار بزرگ ميتوانند اندامهاي داخلي را جابجا کنند. اکثر آنها خوشخيم هستند، اما برخي کيستها ميتوانند سرطاني يا پيش سرطاني باشند.
کيست يک بخش طبيعي از بافتي که در آن جاي دارد، نيست. غشاي مشخصي دارد و از بافت مجاور جدا شده است. قسمت بيروني (کپسولي) کيست را ديواره کيست مينامند. اگر اين کيسه از چرک پر شود، کيست آلوده شده و به چيزي تبديل ميشود که به آن آبسه ميگويند. در اين مقاله انواع مختلف کيست، علل و علائم آنها و برخي گزينههاي درماني بررسي ميشود.
دلايل تشکيل کيست
کيستها شايع هستند و ميتوانند در هر نقطه از بدن ايجاد شوند. آنها اغلب در نتيجه عفونت، گرفتگي غدد سباسه يا ايجاد سوراخ، هستند.
برخي ديگر از دلايل شايع کيست عبارتاند از:
· تومورها
· مشکلات ژنتيکي
· نقص عضو از جنين در حال رشد
· نقص در سلولها
· شرايط التهابي مزمن
· انسداد مجاري در بدن که باعث تجمع مايعات ميشود
· انگل
· جراحتي که باعث پارگي رگ ميشود
در بيشتر موارد، ايجاد درد در کيست غيرمعمول است مگر اينکه پاره شود، عفونت کند يا ملتهب شود.
کيست خوشخيم و بدخيم
بيشتر کيستها خوشخيم هستند و به دليل انسداد در سيستمهاي طبيعي تخليه بدن ايجاد ميشوند.
با اين حال، برخي کيستها ممکن است تومورهايي باشند که در داخل تومورهاي ديگر ايجاد ميشوند. اينها ميتوانند بدخيم يا سرطاني باشند (کيستها همان تومورها نيستند).
علائم کيست
نشانهها بسته به نوع کيست متفاوتاند. در بسياري از موارد، فرد ابتدا از وجود يک توده غيرطبيعي مطلع ميشود، به ويژه هنگامي که کيست فقط در زير پوست قرار دارد.
بسياري از کيستهاي داخلي، مانند آنهايي که در کليه يا کبد ايجاد ميشوند، ممکن است هيچ علامتي نداشته باشند. ممکن است تا زماني که اسکن تصويربرداري، مانند MRI، سيتياسکن يا سونوگرافي، انجام نگيرد، مورد توجه قرار نگيرند.
اگر کيست در مغز ايجاد شود، ميتواند باعث سردرد و علائم ديگر شود. کيست در پستان هم ميتواند باعث درد شود.
انواع کيست
برخي از رايجترين انواع کيستها عبارتاند از:
· کيستهاي آکنه
آکنه کيستيک يا آکنه ندولوکيستيک، آکنه نوع شديد است که در آن منافذ پوست مسدود شده و منجر به عفونت و التهاب ميشود.
· کيستهاي عنکبوتيه يا آراکنوئيد
کيستهاي عنکبوتيه ممکن است نوزادان تازه متولد شده را تحت تأثير قرار دهند. غشاي عنکبوتيه مغز را ميپوشاند، در طي رشد جنين، دو برابر شده يا تقسيم ميشود و يک پاکت غيرطبيعي از مايع مغزي نخاعي تشکيل ميشود. در برخي موارد، ممکن است پزشک نياز به تخليه کيست داشته باشد.
· کيستهاي بيکر
کيستهاي بيکر کيست پوپليتئال نيز ناميده ميشوند. فرد مبتلا به کيست بيکر اغلب ورم و احساس گرفتگي در پشت زانو را تجربه ميکند. درد ممکن است هنگام کشيدن زانو يا در هنگام فعاليت بدني زياد شود. کيستهاي بيکر معمولاً به دليل مشکلي در مفصل زانو مانند آرتروز يا پارگي غضروف ايجاد ميگردد.
· کيست بارتولين
کيستهاي بارتولين ميتوانند در صورت مسدود شدن مجاري غده بارتولين که در داخل واژن قرار دارند، ايجاد شوند. پزشک ممکن است جراحي يا آنتيبيوتيک تجويزي را به عنوان درمان توصيه کند.
بسياري از کيستها در نتيجه يک بيماري مزمن يا زمينهاي ايجاد ميشوند، همانطور که ممکن است در مورد بيماري پستان فيبروکيستيک يا سندرم تخمدان پليکيستيک رخ دهد. در چنين موارد، تمرکز درمان بر روي خود بيماري خواهد بود، نه کيست
· کيست سينه
کيست سينه شايع است و ممکن است دردناک باشد، اما معمولاً نياز به هيچ درماني ندارد. در زنان، اين کيستها ميتوانند در طول چرخه قاعدگي ايجاد يا تغيير اندازه دهند و اغلب به خودي خود از بين ميروند. با اين حال، اگر مايعات باعث ايجاد ناراحتي شوند، پزشک ميتواند آن را تخليه کند.
طبق گفته انجمن سرطان، کيستهاي ساده خطر سرطان پستان را افزايش نميدهند. گفته ميشود، بسته به نتايج بيوپسي، احتمال کمي وجود دارد که کيستهاي پيچيده سرطاني باشند يا بعداً خطر ابتلا به سرطان را در فرد افزايش دهند.
· کيستهاي شالازيون
غدد پلکي بسيار کوچک که غدد ميبومين ناميده ميشوند، ماده روان کنندهاي توليد ميکنند که از دهانههاي ريز لبههاي پلکها خارج ميشود. در صورت مسدود شدن اين مجاري، ممکن است اين کيستها که به کيستهاي شالازيون معروف هستند، تشکيل شوند.
· کيستهاي کلوئيدي
کيستهاي کلوئيد در مغز ايجاد ميشوند و حاوي مواد ژلاتيني هستند. اغلب پزشکان حذف به روش جراحي را به عنوان درمان توصيه ميکنند.
· کيستهاي دنتيژروس
کيستهاي دنتيژروس تاج دندان رويش نيافته را احاطه ميکنند.
· کيست درموئيد
کيستهاي درموئيد در پوست بالغ، فوليکولهاي مو، غدد عرق داراي موهاي بلند و چربي، استخوان، غضروف و بافت تيروئيد ميتوانند تشکيل شوند.
· کيستهاي اپيديديمال
کيستهاي اپيديديمال يا اسپرماتوسل در عروق متصل به بيضهها ايجاد ميشوند. اين نوع کيست شايع است و معمولاً اختلالي در باروري ايجاد نميکند و نياز به درمان ندارد. اگر باعث ناراحتي شود، پزشک ممکن است جراحي را پيشنهاد کند.
· کيستهاي گانگليون
کيستهاي گانگليون کيستهاي کوچک و بيضرري هستند که روي مفصل يا پوشش تاندون يا نزديک آن ايجاد ميشوند. آنها معمولاً روي مچ دست ايجاد شده اما ميتوانند روي دست، پا، مچ پا يا زانو نيز ظاهر شوند.
· کيستهاي کليه
انواع مختلفي از کيست کليه يا کيست بخشهاي وابسته به کليه وجود دارد. کيستهاي منفرد حاوي مايعات هستند که گاهي اوقات شامل خون نيز ميشود. برخي از آنها در بدو تولد وجود دارند، در حالي که انسداد لولهاي باعث برخي کيستهاي ديگر ميشود.
افراد مبتلا به بيماريهاي عروقي کليه ممکن است کيست داشته باشند که به دليل اتساع عروق خوني تشکيل شده است.
· کيستهاي هيداتيد
کيستهاي هيداتيد (هيداتيک) به دليل کرم انگلي نسبتاً کوچکي ايجاد ميشوند. اين کيستها در ريهها يا کبد ايجاد ميشوند. گزينههاي درماني شامل جراحي و دارو است.
· کيستهاي تخمدان
کيست تخمدان در زناني که قاعدگي نامنظم دارند، شايع است. آنها در طي تخمکگذاري تشکيل ميشوند.
اکثر کيستهاي تخمدان خوشخيم هستند و علائمي ندارند. با اين حال، بعضي ميتوانند به قدري بزرگ شوند که موجب برآمدگي شکم شوند.
سندرم تخمدان پليکيستيک زماني رخ ميدهد که تخمدانها به بسياري از کيستهاي کوچک مبتلا شوند.
· کيستهاي پانکراس
بيشتر متخصصان بهداشت کيستهاي لوزالمعده را کيستهاي واقعي نميدانند. در عوض، از آنها به عنوان «شبه کيست» ياد ميکنند، زيرا حاوي انواع سلولهاي موجود در کيستهاي واقعي نيستند.
آنها ميتوانند شامل سلولهايي باشند که به طور معمول در اندامهاي ديگر مانند معده يا روده وجود دارند.
· کيستهاي پري اپيکال
کيستهاي پري اپيکال که به آن کيست راديکولار نيز گفته ميشود، متداولترين نوع کيست اُدونتوژنيک است که مربوط به تشکيل و تکامل دندان است. اين کيستها معمولاً به دليل التهاب پالپ، مرگ پالپ يا پوسيدگي دندان ايجاد ميشوند.
· کيستهاي پيلار
اين کيستها به کيستهاي تريکيلمال (trichilemmal) نيز معروفاند. آنها کيستهايي پر از مايعي هستند که از فوليکول مو تشکيل و معمولاً در پوست سر ايجاد ميشوند.
· کيستهاي پيلونيدال
کيستهاي پيلونيدال در پوست نزديک استخوان دنبالچه يا کمر ايجاد ميشوند و بعضي اوقات حاوي موهاي رشد يافته هستند. اين کيستها ميتوانند به صورت خوشهاي رشد کنند که باعث ايجاد سوراخ يا حفرهاي در پوست ميشود.
· کيستهاي غده پينهآل
اين کيستها خوشخيم هستند و در غده پينهآل مغز ايجاد ميشوند. کيستهاي غده پينهآل نسبتاً شايع هستند.
· کيست سباسه
مردم از اصطلاح «کيست سباسه» براي توصيف نوعي کيست استفاده ميکنند که روي پوست صورت، پشت، پوست سر يا کيسه بيضه ايجاد ميشود.
کيست هايي که در اين مکانها ايجاد ميشوند ممکن است کيستهاي اپيدرموئيد يا قطبي باشند، اگرچه متخصصان بهداشت فقط پس از برداشتن و تجزيه و تحليل کيست ميتوانند تفاوت را تشخيص دهند.
· کيستهاي تارلوف
کيستهاي تارلوف، که به آن کيستهاي ريشه عصب ساکرال، پرينورال يا پرينوريال نيز گفته ميشود، در قاعده ستون فقرات قرار دارند و از مايع مغزي نخاعي پر ميشوند.
· کيستهاي حنجره يا تار صوتي
دو نوع کيست حنجره وجود دارد: کيستهاي نگهدارنده مخاط و کيستهاي اپيدرموئيد.
کيستهاي صوتي ميتوانند با کيفيت گفتار فرد تداخل داشته باشند. گاهي اوقات باعث توليدات تارهاي صوتي ميشوند:
. چندين تُن به طور همزمان، به نام ديپلوفوني
. گرفتگي صدا يا ديسفوني
. خشونت صدا
شناخت کيستها
کيست ميتواند به صورت برجستگي بر روي پوست ظاهر شود و يا مانند يک تودهي کوچکي درست در زير پوست شما رشد کند.
برخي کيستها در اعماق بدن رشد ميکنند و بنابراين احساس نميشوند. با اين حال، ممکن است آنها علائمي مرتبط بروز دهند. به عنوان مثال، کيستهاي تخمدان، مانند آنهايي که در نتيجه سندرم تخمدان پلي کيستيک (PCOS) ايجاد ميشوند، ممکن است باعث اختلال در عملکرد تخمدان و توليدمثل شوند. بيماري کليه پلي کيستيک (PKD)، که باعث تشکيل کيست در کليه ميشود، ميتواند بر عملکرد کليه تأثير منفي بگذارد.
کيستها معمولاً به آرامي رشد ميکنند و سطح صافي دارند. ميتوانند ريز يا بسيار بزرگ باشند. بيشتر کيستها دردناک نيستند و معمولاً مشکلي ايجاد نميکنند مگر اينکه:
- عفوني شوند
- بسيار بزرگ شوند
- به يک عصب يا رگ خوني آسيب برسانند
- در حال رشد در يک منطقه حساس باشند
- بر عملکرد يک اندام تأثير بگذارند
درمان کيست
گزينههاي درماني کيست به عوامل مختلفي بستگي دارند، از جمله نوع کيست، محل آن، اندازه و ميزان ناراحتي که ايجاد ميکنند.
براي کيستهاي بسيار بزرگ که علائمي ايجاد ميکنند، ممکن است پزشک حذف با جراحي را توصيه کند.
گاهي اوقات، ممکن است با قرار دادن يک سوزن، کيست را تخليه يا آسپيراسيون کنند. اگر کيست به راحتي در دسترس نباشد، ممکن است از تصويربرداري راديولوژيک براي هدايت دقيق سوزن کمک بگيرند.
گاهي اوقات، ممکن است متخصص مايع خارج شده را زير ميکروسکوپ بررسي کند تا مشخص کند سلولهاي سرطاني وجود دارند يا نه. اگر آنها به سرطاني بودن کيست مشکوک باشند، ممکن است حذف با جراحي، تجويز بيوپسي ديواره کيست يا هر دو را پيشنهاد دهند.
بسياري از کيستها در نتيجه يک بيماري مزمن يا زمينهاي ايجاد ميشوند، همانطور که ممکن است در مورد بيماري پستان فيبروکيستيک يا سندرم تخمدان پليکيستيک رخ دهد. در چنين موارد، تمرکز درمان بر روي خود بيماري خواهد بود، نه کيست.