از تأثیر ویتامین‌ها در پیشگیری از کرونا تا تخریب ریه در سیگاری‌ها

ميساء قيم، پزشک بيمارستان بوعلي و دانشجوي سال آخر دستيار تخصصي بيماري هاي داخلي است که از راه هاي پيشگيري از ابتلا به کرونا تا درمان و مراقبت هاي پس از بهبودي مي گويد و براساس تجربياتي که طي چندين ماه مقابله با ويروس کرونا به دست آورده و مطالعه مقالات علمي، توصيه هاي کاربردي براي سلامت جسم و روان در دوران شيوع کرونا دارد که در ادامه مي خوانيد.

دکتر ميساء قيم، با تأکيد بر اهميت پيشگيري از ابتلا به کرونا با رعايت پروتکل هاي بهداشتي همچون استفاده از ماسک، حفظ فاصله اجتماعي و شست و شوي منظم دست ها، اظهار کرد: حتي در صورتي که واکسن کرونا توليد و در بازار عرضه شود، محافظت صد در صد در برابر بيماري ايجاد نخواهد کرد، همانگونه که پيش از اين براي ويروس آنفلوآنزا نيز واکسن هايي داشتيم، اما حتي کادر درمان با وجود تزريق واکسن آنفلوآنزا، به اين بيماري مبتلا مي شدند.

بازگشت به زندگي قبل از کرونا سخت است

وي با اشاره به اينکه تاکنون جهش هاي ويروس کرونا خيلي کمتر از آنفلوآنزا بوده و اين يک نقطه اميد است، گفت: با اين وجود خيلي سخت است که بخواهيم به زندگي قبل از کرونا برگرديم، حداقل براي کادر درمان، اگرچه با توليد واکسن کرونا بار کادر درمان کمتر مي شود ولي باز هم فکر نمي کنم بتوانيم از اين ويروس راحت شويم و در بهترين حالت مثل آنفلوآنزا خواهد بود.

پزشک بيمارستان بوعلي با بيان اينکه در حال حاضر نگران هم پوشاني شيوع آنفلوآنزا و سرماخوردگي با ويروس کرونا هستيم که کار ما را بسيار دشوار مي کند، تصريح کرد: بيشتر راه هاي انتقال اين ويروس ها تنفسي است، راه اصلي انتقال ويروس نيز از طريق عطسه، سرفه و حتي آواز خواندن است، اگرچه افرادي که علائم گوارشي دارند نيز مي توانند ناقل فعال ويروس باشند.

وي به اهميت استفاده از ماسک اشاره کرد و افزود: در صورت تماس دست ها با سطوح به شرط شست و شوي سريع دست ها و استفاده از ماسک، حتي بدون دستکش، امکان انتقال آلودگي به چشم ها، بيني و دهان وجود ندارد و تا حد زيادي جلوي خطر انتقال ويروس گرفته مي شود. با رعايت همين توصيه ساده در ۷ ماه گذشته توانسته ام از خودم و خانواده ام محافظت کنم و خوشبختانه به کرونا مبتلا نشده ام. 

بايد ياد بگيريم با اين شرايط کنار بياييم

دانشجوي سال آخر دستيار تخصصي بيماري هاي داخلي، خاطرنشان کرد: در ماه هاي اول شيوع کرونا من و همکارانم از دستکش و الکل استفاده مي کرديم، اما به مرور متوجه شديم اگر دست مان به جايي برخورد نکند اتفاقي نمي افتد. بعد از معاينه بيمار نيز بلافاصله دست هايمان را مي شوييم يا ضدعفوني مي کنيم و يا مراقبيم که دست ها به صورت نزديک نشود. اين رويه بين همه همکاران شکل گرفته و در حال حاضر همه ماسک مي زنيم، ولي مثل روزهاي اول از دستکش و الکل زياد استفاده نمي کنيم و اين اتفاق خوبي است که به مرور ياد گرفتيم چطور با شرايط کنار بياييم.

قيم در مورد استفاده شيلد و عينک نيز توضيح داد: براساس يکي از مقالاتي که اخيرا منتشر شده افرادي که بيش از ۸ ساعت عينک مي زنند ممکن است کمتر به کرونا مبتلا شوند، با اين وجود ما در بيمارستان تنها زماني که مي خواهيم براي بيماري لوله گذاري، تزريق و معاينه انجام دهيم و يا بيمار زخم بازي دارد از عينک محافظ استفاده مي کنيم، البته کارکنان آي سي يو چون ارتباط نزديکي با بيمار دارند حتما عينک مي زنند.

توصيه هاي بهداشتي اصلي را رعايت کنيم؛ نه بيشتر و نه کمتر

وي گفت: در مقابل برخي افراد که هنوز با وجود آمار بالاي ابتلا و مرگ و مير، کرونا را جدي نمي گيرند، برخي افراد را مي بينيم که زندگي برايشان خيلي سخت شده و حتي وقتي خودشان به تنهايي در ماشين هستند شيلد، عينک و ماسک زده اند، درحالي که وسواس و اضطراب به افراد آسيب مي زند و زندگي آنها را مختل مي کند، پس بايد توصيه هاي اصلي را رعايت کنيم؛ نه بيشتر و نه کمتر.

اين پزشک، سفر در وضعيت کنوني شيوع کرونا را به هيچ عنوان تاييد نکرد و گفت: با اين وجود رفت و آمد با استفاده از ماسک در محيط باز مثل پارک ها و جايي که ازدحام و شلوغي نباشد مي تواند براي سلامت فرد مفيد باشد. بيماري دارم که مي گويد ۶ ماه است از منزل بيرون نيامده! اين کار سلامت روح و روان فرد را به خطر مي اندازد.

وي حفظ پروتکل هاي بهداشتي در ادارات و شرکت ها را سخت تر عنوان کرد و افزود: متاسفانه برخي افراد هنوز به پروتکل هاي بهداشتي پايبند نيستند و سلامت افرادي که پروتکل ها را رعايت مي کنند به خطر مي اندازند. اينکه افراد پروتکل هاي بهداشتي را رعايت کنند خوب است ولي بايد دو طرفه باشد تا حفاظتي بيش از ۹۰ درصدي ايجاد کند و به خاطر همين است بيماراني داريم که با وجود رعايت همه موارد بهداشتي درگير کرونا شده اند.

حفظ فاصله ۶ تا ۸ متري در محيط هاي بسته و بدون گردش هوا

پزشک بيمارستان بوعلي با تاکيد براينکه همه يک تيم هستيم و همه بايد کمک کنند زنجيره انتقال کرونا قطع شود، گفت: در مقالات متعددي تاکيد شده در محيط مترو و محيط هاي سربسته که تبادل جريان هوا صورت نمي گيرد فاصله ۶ تا ۸ متري لازم است، درحالي که در محيطي که حتي يک پنجره باز و هوا جريان داشته باشد، فاصله دو متر کافي است، در غير اين صورت مجبور به استفاده از عينک و شيلد براي محافظت بيشتر هستيم.

وي درخصوص تبادل جريان هوا در فصل سرما نيز گفت: حتي اگر هوا سرد شود لازم است تهويه و گردش هوا صورت گيرد، چون احتمال انتقال ويروس در جريان هوا کمتر است، بنابراين در پاييز و زمستان يک دريچه يا پنجره کوچک در منزل و محل کار بايد باز باشد و در ماشين هم شيشه ها کمي پايين بيايد، اگر لازم است لباس گرم تر بپوشيم اما بهتر است در محيط کاملا سربسته بدون تبادل جريان هوا قرار نگيريم.

دانشجوي سال آخر دستيار تخصصي بيماري هاي داخلي با اشاره به ورود به موج سوم کرونا، گفت: از روي تعداد مراجعات بيماران و افزايش دوباره آن پيش بيني مي کرديم که وارد موج بعدي شويم، به طوري که همزماني روزهاي پايان شهريور و بعد از آن بازگشايي مدارس تبعاتي داشت که الان شاهد موج سوم کرونا هستيم.

کودکان، ناقلان فعال ويروس کرونا در جامعه

وي درخصوص بازگشايي مدارس نيز گفت: اگر مطمئن بوديم که تمام پروتکل هاي بهداشتي در مدارس اجرا مي شود کمتر نگران بوديم، ولي متاسفانه محدوديت هايي مثل هزينه تامين ماسک يا کوچک بودن فضاي مدرسه باعث مي شود پروتکل ها اجرا نشود و اين امر مي تواند منجر به افزايش موارد بيماري شود. هرچند در کودکان موارد کمتري مي بينيم و تمام مقالات اعلام مي کند که کودکان عموما بدون علامت هستند، اما همين بدون علامت بودن اطمينان به نفس کاذب ايجاد مي کند و کودکان به عنوان ناقلان فعال در جامعه، عامل خطري براي بقيه محسوب مي شوند. بنابراين کساني که امکان آموزش غيرحضوري دارند بهتر است آموزش غيرحضوري را در اولويت قرار دهند.

شايع ترين اشتباهات در استفاده از ماسک

اين پزشک شايع ترين اشتباه مردم در رعايت پروتکل هاي بهداشتي را استفاده نادرست از ماسک برشمرد و افزود: برخي افراد ماسک را زير چانه خود قرار مي دهند و يا ماسک را تنها جلوي دهان قرار مي دهند و نمي دانند ماسک بايد روي بيني را هم بپوشاند، حتي امکان انتقال ويروس از راه بيني بيشتر است. همچنين برخي افراد فکر مي کنند حتما بايد ماسک سوپاپ دار استفاده کنند، درصورتي که ما فقط در بيمارستان که محيط آلوده است از ماسک سوپاپ دار استفاده مي کنيم ولي در محيط بيرون استفاده از يک ماسک ساده کافي است. ماسک سوپاپ دار هم هزينه اضافي است و هم اينکه سوپاپ اين ماسک ها، باعث انتشار قطرات تنفسي افراد ناقل در هوا مي شود و سلامت ديگران را به خطر مي اندازد.

قيم همچنين به برخي ديگر از اشتباهات رايج براي پيشگيري از کرونا اشاره و تصريح کرد: برخي افراد کارهاي عجيب و غريبي انجام مي دهند؛ مثلا بعد از هر بار بيرون رفتن از منزل تمام وسايل شان را مي شويند. پيشنهاد من اين است که حتي اگر به بيمارستان رفته ايد، لباس هايتان را چند ساعت در آفتاب قرار دهيد، چون انتقال ويروس از راه پوست ممکن نيست و اينکه گفته مي شود به دست ها الکل يا ژل ضدعفوني کننده بزنيد براي اين است که امکان دارد ويروس روي دست زنده بماند و دست را به چشم، هان و بيني بزنيم.

اطلاعات نادرستي که با سلامت و جان افراد بازي مي کند

پزشک بيمارستان بوعلي با بيان اينکه متاسفانه در دوران شيوع کرونا اطلاعات نادرست زيادي منتشر شد، يادآور شد: برخي افراد به ويژه از طريق فضاي مجازي، مواردي را تبليغ مي کردند مثل چاي يا اسپري درمان کرونا! درحالي که اگر چنين چيزي صحت داشت کل دنيا به سمت آن مي رفت و اين کار تنها سوءاستفاده و بازي با سلامت و جان افراد جامعه است.

وي به اهميت مصرف ويتامين دي براي پيشگيري از ابتلا به کرونا اشاره و تصريح کرد: تحقيقات نشان داده هرچقدر سطح ويتامين دي پايين تر باشد، ايمني بدن ضعيف تر و احتمال ابتلا به کرونا بيشتر است، به همين دليل مصرف ويتامين دي و ويتامين سي اهميت زيادي دارد.

اهميت مصرف مايعات و آب ميوه هاي تازه

قيم بر اهميت مصرف مايعات و آب ميوه هاي تازه تأکيد کرد و گفت: افراد مبتلا به کرونا معمولا تب مي کنند و آب بدن آنها کم و دماي بدن زياد مي شود. مصرف مايعات و آب ميوه معادل سرم تراپي است که در بيمارستان براي بيماران انجام مي دهيم و بسيار کمک کننده است، به خصوص اگر آب ميوه هاي طبيعي و تازه حاوي ويتامين و آنتي اکسيدان باشد.

دانشجوي سال آخر دستيار تخصصي بيماري هاي داخلي در مورد مصرف دمنوش ها نيز گفت: افراد مشکوک يا مبتلا به کرونا مي توانند همان دمنوشي که قبلا مصرف مي کردند را بخورند، ولي اينکه توصيه خاصي کنيم چه دمنوشي بهتر است اصلا علمي نيست.

تخريب شديدتر بافت ريه در افراد سيگاري و معتاد

وي در ادامه درباره ابتلاي افراد سيگاري و معتاد به کرونا گفت: جاي تعجب دارد که هنوز هم چنين تفکري وجود دارد، درحالي که تخريب بافت ريه در اين بيماري بسيار جدي است و به خصوص در مورد افراد سيگاري، بافت ريه تخريب شديدتري دارد و بيمار به اکسيژن و اسپري هاي تنفسي وابسته مي شود. در مصرف کنندگان مواد مخدر، به غير از تخريب ريه، مواد مخدر در مغز همه چيز را سرکوب مي کند و متاسفانه همزمان تنفس بيمار هم سرکوب مي شود؛ يعني ماهيچه هاي تنفسي نمي توانند مثل يک فرد سالم تنفس بدهند. اين ساده ترين شکل بيان تاثير مواد مخدر بر بدن است، ولي مکانيزم بسيار پيچيده تري دارد. پس اينکه اعتياد به مواد مخدر جلوي کرونا را مي گيرد، مثل همان باورهاي غلطي است که درباره تاثير نيش زنبور و يا مصرف الکل شايع شده بود و متاسفانه افراد زيادي را دچار آسيب کرد.

اين پزشک درباره تاثير غرغره کردن آب نمک هم گفت: غرغره کردن آب نمک براي سرماخوردگي خوب است و به صورت موضعي و بر روي ناحيه ملتهب تاثير مي گذارد، درحالي که کرونا به راحتي وارد سيستم تنفسي مي شود و سيستم ايمني بدن با اين ويروس مقابله مي کند، پس ويروس کرونا با آب نمک کنترل نمي شود.

قيم در بخش ديگري از سخنانش بر اهميت سلامت روان افراد در بحران کرونا تاکيد و اظهار کرد: اين موضوع در مورد بيماران هم اهميت زيادي دارد و بارها به چشم ديديم که بيماراني که روحيه خوبي نداشتند توان مقابله کمتري با بيماري داشتند. بيماري در آي سي يو داشتيم که سي تي اسکن و همه شرايط بيمار نشان مي داد وضعيت خوبي دارد و سن بالايي هم نداشت، ولي روحيه خودش را باخته بود و در حالت نيمه هوشيار، مرتب مانيتور و علائم قلب و تنفس خود را چک مي کرد تا جايي که مجبور بوديم به او آرام بخش بدهيم تا بتواند بخوابد و متاسفانه در نهايت فوت کرد، در کنار آن بيمار مسني داشتيم که شرايط بدتري داشت اما با روحيه مثبت بسيار بالايي که داشت بهبود يافت.

وي ادامه داد: هفته پيش بيمار ۲۲ ساله اي داشتم که روز اول استرس زيادي داشت، همان لحظه به او گفتم اگر استرس داشته باشي بدان همه چيز تمام شده، اما وضعيت ريه ات خوب است و خوب مي شوي، فقط نگران نباش و هر روز به او انرژي مي داديم تا اينکه خوشبختانه بهبود يافت و مرخص شد.

دانشجوي سال آخر دستيار تخصصي بيماري هاي داخلي ادامه داد: استرس باعث مي شود حتي برخي بيماران به مراکز درماني مراجعه نکنند و يا بيمار يک هفته تا ۱۰ روز ديرتر بيايد، درحالي که به خصوص اگر تب بيمار با علائم ديگر و يا به تنهايي پايدار بود حتما علامت خطر است و بايد جدي گرفته شود.

اقدامات ضروري بعد از اطلاع از ابتلا به کرونا

وي درخصوص اقداماتي که فرد پس از اطلاع از ابتلا به کرونا بايد انجام دهد، گفت: پيش از هر چيز فرد مبتلا بايد به هر کسي که در ارتباط بوده اطلاع دهد و بعد از آن تا زماني که از وضعيت سلامت خود مطمئن نشده خودش را قرنطينه کند. حداقل به صورت ميانگين طي ۴ روز علائم بيماري پديدار مي شود، اما گاهي مواقع بيماري بدون علامت است.

وي اضافه کرد: تست پي سي آر تنها تست معتبر براي تشخيص کرونا است، ولي همه افراد با نمي توانند تست بدهند، در اين شرايط بهترين کار اين است که قرنطينه را رعايت کنند و دوره اي که مشکوک هستند در منزل باشند. البته اگر فرد پرخطري در سن بالا يا بيمار زمينه اي است توصيه مي کنيم حتما تست پي سي آر بدهد تا اگر مبتلا شده بدانيم چه اقداماتي بايد انجام شود و جلوي اتفاقات ناگوار بعدي را بگيريم.

علائم هشدار دهنده و خطر مراجعه ديرهنگام به مراکز درماني

قيم با يادآوري اينکه هم اکنون داروي خاصي براي درمان بيماران کوويد وجود ندارد و تنها تلاش مي کنيم بيماري را کنترل کنيم تا عوارض بعدي ايجاد نشود، گفت: متاسفانه برخي افراد زماني مراجعه مي کنند که عوارض ايجاد شده و نجات جانشان سخت است. مردم بايد بدانند اگر تب دارند حتما به مراکز درماني مراجعه کنند، نه اينکه به خاطر کرونا از مراجعه به بيمارستان خودداري کنند.

اين پزشک با اشاره به اينکه در حال حاضر گفته مي شود هر علامت مشکوکي را کرونا درنظر بگيريد، توضيح داد: حجم زيادي از بيماران ما واقعا علائمي حتي کمتر از سرماخوردگي دارند، پس مردم فقط نبايد بيماران بدحال را ببينند درحالي که تعداد بيماران سرپايي خيلي بيشتر است، به ويژه در زنان جوان، خيلي کم بيماري ديدم که نياز به بستري داشته باشد و معمولا علائم بيمار به صورت کاهش حس بويايي، چشايي، سرماخوردگي و گلودرد است، درحالي که مردان در هر سني ممکن است بدحال شوند.

چه زماني خطر برطرف شده است؟

وي با بيان اينکه در بسياري از موارد بيماري کوويد مثل سرماخوردگي است و بيمار با استراحت، مصرف مسکن، تغذيه مناسب و مصرف مايعات بهبود مي يابد، افزود: علائم خطر را گوشزد مي کنيم که اگر به ويژه در هفته اول که منتظر وقايع بد هستيم، بيمار با اين علائم روبرو شد منتظر نماند و به بيمارستان مراجعه کند.

قيم ادامه داد: اگر در يک هفته اول عوارض بيماري در همين حد باقي بماند، خطر برطرف شده ولي حداقل ۱۰ تا ۱۴ روز آن هم به شرطي که ۲ تا ۳ روز آخر تب نداشته باشد بايد قرنطينه را رعايت کند. قرنطينه هم از ابتلاي ديگران پيشگيري مي کند و هم با استراحت، باعث بهبود وضعيت جسمي و کاهش عوارض بعدي بيماري در فرد مي شود.

بازگشت بيمار بهبود يافته به زندگي عادي

پزشک بيمارستان بوعلي با يادآوري اينکه بعد از دوره قرنطينه کمي طول مي کشد تا بيمار به زندگي عادي برگردد، توضيح داد: اگرچه بيماران بهبود مي يابند ولي از نظر قواي جسمي و بدني ضعيف مي شوند. مثلا برخي بيماران مي گويند وقتي از پله بالا مي روم يا در آفتاب دچار سرگيجه مي شوم، حتي در بين بيماران شايع است که مي گويند انگار روي ابرها راه مي روم و اين وضعيت در برخي افراد حتي تا يکي دو ماه هم ادامه دارد، اگرچه ديگر بيمار و ناقل نيستند.

وي در مورد ايمني افراد مبتلا به کرونا گفت: اطلاعات ما درباره کرونا هنوز زياد نيست و دقيقا نمي دانيم افراد بهبود يافته چه مدت بعد دوباره مبتلا مي شوند اما در بهترين حالت فرد بهبود يافته تا مدتي ايمن شده و کرونا نمي گيريد، اگرچه هنوز خطر ابتلا به آنفلوآنزا وجود دارد، بنابراين کسي به سلامت خود اهميت مي دهد اين ريسک را نمي کند که دوباره در معرض بيماري قرار گيرد.

بدترين تجربه ها در دوران شيوع کرونا

دانشجوي سال آخر دستيار تخصصي بيماري هاي داخلي بدترين تجربه خود در دوران شيوع کرونا را مربوط به اوايل اين همه گيري عنوان کرد و افزود: در آن زمان شاهد فوت بيمار جواني بودم که در زمان فوت و حتي بستري، خانواده اش درگير کرونا بودند و نمي توانستند او را ببينند، آن زمان اوايل بيماري بود و من جزو افرادي بودم که به شدت تحت تاثير قرار گرفته و پا به پاي همراه بيماران گريه مي کردم که چرا نمي توانيم کاري براي بيمار انجام دهيم. حتي شاهد مواردي بودم که به خاطر نگراني از ابتلا به کرونا، بيمار از طرف خانواده طرد مي شد و اين اتفاق بسيار بدي بود. موارد زيادي هم پيش آمده که افراد دير مراجعه کرده و متاسفانه جان خود را از دست داده اند.

وي ادامه داد: اينکه الان اساتيد پزشکي مي گويند هر علامتي را بايد کرونا در نظر گرفت کاملا درست است و من بعد از ديدن اين همه بيمار کرونايي جرأت نمي کنم به هيچ فردي با اطمينان بگويم کرونا نداري، بلکه بايد به هر فرد علامت داري تاکيد کنيم علائم خود را چک کند و در صورت نياز حتما به مراکز درماني مراجعه کند.

قيم همچنين توصيه کرد بيماراني که بعد از بهبود از بيمارستان مرخص مي شوند حداقل يک ماه بعد بايد توسط پزشک ويزيت شوند، به ويژه افرادي که درگيري ريوي داشته اند و يا سن بالايي دارند، چون متاسفانه عارضه قلبي در بيماران کوويد زياد ديده شده، پس بهتر است با فاصله هاي کوتاه و با وسواس بيشتر در ۶ ماه بعد از بيماري، بيمار را ويزيت کنيم، اما براي بقيه افرادي که در حد سرماخوردگي و التهاب معمولي دارند کار خاصي لازم نيست انجام شود.

اين پزشک با تاکيد براينکه در حال حاضر مردم، پزشکان و مسئولان همه در يک تيم هستند، خاطرنشان کرد: هر کسي در اين زنجيره بخواهد مردم را بيش از اندازه بترساند يا اميد واهي بدهد تعادل را به هم مي زند. بنابراين ضمن اينکه هر فرد بايد محافظ جان خودم و خانواده اش باشد، بايد نسبت به جامعه هم احساس مسئوليت کند و اگر با کسي برخورد کرد که نسبت به رعايت پروتکل هاي بهداشتي بي توجه بود حتما تذکر بدهد، قطعا اگر هر کسي چنين حس مسئوليتي داشته باشد وضعيت بهتر از اين خواهد شد.