مراقب سلامت دندان هایتان در دوران بارداری باشید
بهداشت نيوز/يک متخصص بيماريهاي دهان و فک و صورت هشدار داد: التهاب لثه در طي بارداري موجب افزايش سطح پروستاگلاندينها شده و اين افزايش در انتهاي بارداري ميتواند به عنوان يک محرک جهت القاي زايمان و تولد نوزاد عمل کند.
دکتر سهيلا مانيفر متخصص بيماريهاي دهان و فک و صورت در گفتگو با خبرنگار طنين ياس، نسبت به ضرورت مراقبت هاي دهان و دندان در دوران بارداري هشدار داد و براهميت آن تاکيد کرد و گفت: بارداري يک روند طبيعي است که با تغييراتي در بدن از جمله در دهان و دندان همراه است. شرايط خاص دوران بارداري ايجاب ميکند که در اين دوران، مراقبت بيشتري از دهان و دندان به عمل آيد. زيرا اين تغييرات درصورت عدم مراقبت مناسب و به موقع، باعث بروز مشکلاتي در ناحيه دهان و دندان خواهد شد.
اهميت آموزش رعايت بهداشت دهان به مادران باردار
وي افزود: رعايت بهداشت دهان در اين دوران، به دليل پيامدهاي آن بر سلامت مادر و کودک اهميت بسزايي داشته و ميتواند تاثير عميقي بر کيفيت زندگي فرد باردار داشته باشد، بنابراين به عنوان يک ضرورت ميبايست جهت رفع موانع انجام رفتارهاي مراقبت دهاني براي افراد باردار برنامه ريزي شود. مهمترين راه کاهش پيشگيري از بيماري هاي دهان در طول دوره بارداري، آموزش رعايت بهداشت دهان به مادران باردار است.
افزايش پوسيدگيهاي دنداني در دوران بارداري
دکتر مانيفر، براساس شواهد علمي که نشان ميدهد در دوران بارداري، پوسيدگيهاي دنداني و بيماريهاي دهان افزايش پيدا ميکند، توضيح داد: بنابراين باتوجه به اينکه بهداشت دهان و دندان در دوران بارداري ميتواند روي سلامت مادر و کودک موثر باشد، زنان باردار نياز بيشتري به مراقبت هاي دهاني دارند و بهداشت دهان خوب براي آنان يک ضرورت است. مادران باردار قبل از باردار شدن ميبايست از سالم بودن دندانهاي خود اطمينان پيدا کنند. نداشتن دندان درد، نشانه سالم بودن آنها نيست، جهت اطمينان از سالم بودن دندانها، وضعيت دهان ميبايست تحت معاينه کامل توسط دندانپزشک قرار گيرد و مادر، روش صحيح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و رعايت بهداشت دهاني را فراگيرد.
اين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، سهل انگاري در رعايت بهداشت دهاني در دوران بارداري را زيان بار دانست و گفت: کنترل و کاهش پلاک دنداني با اتخاذ رفتارهاي مرتبط مانند مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهان شويه مناسب بر سلامت دهان مادر باردار موثر است، کنترل پلاک دنداني موجب ميشود پاسخ هاي التهابي به محرکهاي موضعي کاهش يابد. کنترل پلاک دنداني مادر براي کاهش خطر پوسيدگي هاي دنداني کودک هم داراي اهميت است زيرا مطالعات نشان داده که کاهش سطح استرپتوکوک دهاني در مادران باردار، خطر آلوده شدن نوزاد و بروز پوسيدگي را کاهش ميدهد، درصورت لزوم ميبايست جرم گيري از دندانها انجام گيرد.
تهوع و استفراغ صبحگاهي و سايش ميناي دندان
وي ادامه داد: زنان باردار در طول مدت بارداري نسبت به مواد غذايي شيرين، اشتها دارند که اين عادت غذايي مستعدکننده افزايش مشکلات دهاني و دنداني در دوران بارداري ميباشد، پس ميبايست مادر باردار استفاده از مواد غذايي شيرين و نوشيدني هاي قندي را کاهش دهد. يکي از مشکلاتي که افراد باردار با آن مواجه ميشوند تهوع و استفراغ صبحگاهي ميباشد که در اين حالت، دندانها در معرض اسيد معده قرار مي گيرند و باعث سايش ميناي دندان ميشود. اگر در اين شرايط استفاده از مواد قندي و نوشيدني هاي شيرين افزايش يابد، موجب افزايش خطر پوسيدگي ميشود. تهوع و استفراغ صبحگاهي ممکن است موجب بوي بد دهان هم شود. به فرد باردار توصيه مي شود که پس از هربار استفراغ، دهان را با يک محلول خنثي کننده اسيد مانند آب و يا آب نمک رقيق شستشو بدهد. درصورتي که قبل از باردار شدن پلاک دنداني و بهداشت دهاني کنترل نشود، اين وضعيت بدتر و شديدتر ميشود.
تغييرات هورموني و بيماريهاي لثه
دکتر مانيفر، به مهمترين تغييرات اساسي در دوران بارداري که تغييرات هورموني است، اشاره کرد و گفت: تغييرات هورموني و وضعيت تغذيهاي نامناسب، شرايط مساعدي را براي ايجاد بيماريهاي لثه و پوسيدگي هاي دنداني در فرد باردار فراهم مي کنند. يکي از مشکلات دهاني در افراد باردار، التهاب و پرخوني لثه ها ميباشد. شدت التهاب لثه در طي بارداري با شروع ماه دوم و سوم افزايش مي يابد. چنانچه فرد باردار قبل از بارداري التهاب لثه و يا خونريزي مختصري از لثه داشته باشد، در طي دوره بارداري وضعيت بدتر خواهد شد. تغييرات هورموني موجب حساسيت و التهاب لثه ميشود و به دنبال اين التهاب، هنگام مسواک زدن و خونريزي از لثه اتفاق مي افتد و همين حالت موجب مي شود تا فرد باردار از مسواک زدن و يا نخ دندان کمتر استفاده کند که نهايتا منجر به ايجاد پلاک ميکروبي روي دندانها ميشود. درطول دوره بارداري سطح هورمون هاي استروژن و پروژسترون افزايش مي يابد، اين شرايط موجب مي شود که بافت لثه نسبت به پلاک هاي دنداني بيش از حد واکنش نشان دهد. بنابراين هنگام مسواک زدن و يا استفاده از نخ دندان موجب خونريزي از لثه ميشود. البته تمام افراد باردار به التهاب لثه دچار نميشوند. احتمال ايجاد آن در سه ماهه دوم و افزايش درد سه ماهه سوم بارداري، به حداکثر ميزان خود ميرسد.
التهاب لثه و زايمان زودتر از موعد
اين متخصص بيماريهاي دهان و فک و صورت، همچنين هشدار داد: التهاب لثه در مادران باردار ميتواند موجب پريودنتال و تخريب بافت اطراف دندان و لقي و از دست رفتن دندان شود. مطالعات انجام شده، ارتباط بين بيماريهاي پريودنتال و زايمان زودرس را نشان دادهاند. التهاب لثه در طي بارداري موجب افزايش سطح پروستاگلاندينها شده و اين افزايش در انتهاي بارداري ميتواند به عنوان يک محرک جهت القاي زايمان و تولد نوزاد عمل کند، بنابراين با افزايش پروستاگلاندينها در اثر التهاب لثه، زايمان زودتر از موعد و تولد نوزاد نارس اتفاق ميافتد. زنان بارداري که مبتلا به ديابت و يا مشکلات قلبي و عروقي و يا تنفسي هستند ميبايست بهداشت دهاني را بيشتر رعايت نمايند و در اين افراد، کنترل سلامت دهاني قبل از بارداري بسيار اهميت دارد.
التهاب لثه و مسموميت حاملگي
وي گفت: طبق مطالعات انجام شده عنوان ميشود که التهاب لثه در طول دوران بارداري ميتواند مادر را مستعد مسموميت حاملگي کند که تهديد کننده حيات مادر و جنين است. ازجمله عوارض شايع درماني در دوران بارداري، ژنژيويت حاملگي ميباشد. اين پديده ناشي از پاسخ التهابي شدت يافته نسبت به محرکهاي موضعي و افزايش ترشح استروژن و پروژسترون ميباشد که معمولا در ماه دوم بارداري شروع ميشود، پيشرفت اين حالت پاپي بين دنداني، ادماتوز و قرمز آتشين شده که نسبت به لمس حساس ميباشد. اين پاسخ ممکن است در يک ناحيه تشديد شده و باعث ايجاد تومور حاملگي شود. اين ضايعه به دنبال مسواک زدن ممکن است دچار خونريزي شود، درصورتي که بعد از زايمان از بين نرود ميبايست تحت جراحي قرار گرفته و برداشته شود. جهت کاهش مشکلات و التهابات لثه اي در دوران بارداري استفاده از دهانشويه کلرهگزيدين ۱۲ درصد بخصوص در سه ماهه اول بارداري توصيه مي شود. استفاده از دهانشويه هاي حاوي فلورايد (سديم فلورايد) ميتواند اثرات مثبتي در جلوگيري از پوسيدگي هاي دنداني داشته باشد.
سه ماهه دوم، بيخطرترين دوره براي انجام اعمال روتين دندانپزشکي
دکتر مانيفر تاکيد کرد: انجام اعمال دندانپزشکي غيرضروري و انتخابي در سه ماهه اول بارداري ممنوع مي باشد و در اين دوره مهمترين عملکرد، کنترل مناسب پلاک دنداني ميباشد. در سه ماهه اول بارداري، فرد دچار خستگي بوده که اين حالت يک يافته فيزيولوژيک ميباشد و در اين شرايط، فرد باردار کمتر تمايل به مراقبت و بهداشت دهان دارد. در سه ماهه دوم، فرد باردار احساس سلامتي بيشتري کرده و علائم کمتري از خود بروز ميدهد. سه ماهه دوم، بيخطرترين دوره براي انجام اعمال روتين دندانپزشکي است و مادر باردار ميتواند در اين دوره، مشکلات بالقوه دنداني را برطرف نمايد. اول سه ماهه سوم هم زمان نسبتا خوبي براي درمانهاي روتين دندانپزشکي بوده اما بعد از آن، انجام هيچگونه اعمال دندانپزشکي انتخابي توصيه نميشود.
پيشنهادي به برنامهريزان بهداشتي
اين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران، در پايان خاطرنشان کرد: ازجمله مشکلاتي که ميتواند موجب عدم پيگيري و درمان به موقع مشکلات دهاني و دنداني افراد باردار باشد، وضعيت اقتصادي ضعيف و بالا بودن هزينههاي خدمات دندانپزشکي است که برنامهريزان بهداشتي بايد اقدامات لازم جهت رفع اين مشکل را انجام دهند و مثلا خدمات دندانپزشکي براي مادران باردار، تحت پوشش بيمه قرار گيرد. در نهايت مجددا تاکيد ميشود افرادي که تصميم به بارداري دارند قبل از بارداري جهت معاينه کامل دهان و دندان به دندانپزشک مراجعه نمايند و در طول بارداري و حتي شيردهي، رعايت کامل بهداشت دهان و دندان را داشته باشند.