نکات مهم مسمومیتهای دوران کرونا
سلامت نيوز/فوق تخصص سم شناسي با اشاره به اهميت آگاهي رساني در خصوص انواع مسموميتها، مهمترين اقدام در مواجهه با فرد مسموم را رعايت اصول اخلاقي دانست و گفت: شناخت انواع مسموميتها و نشانههاي آن در تشخيص و درمان درست نقش بسزايي دارد.
به نقل از روابط عمومي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، دکتر سيدفرشاد حسيني شيرازي با بيان اهميت آگاهي رساني در خصوص مسموميتها و نامگذاري هفتهاي با اين عنوان، ادامه داد: هدف از نامگذاري اين هفته، آگاهيرساني عمومي است تا مردم با اين حوزه آشنا شوند و تا حد امکان از بروز آن پيشگيري و در صورت ابتلا، آن را کنترل کنند.
اين عضو هيئت علمي گروه سم شناسي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، تصريح کرد: در حال حاضر عوامل گوناگوني در بروز مسموميتها نقش دارند، يکي از اين عوامل آلودگي هوا و محيط زيست است که نياز به توجه خاصي دارد، بنابراين تمام افراد بايد شناخت مطلوبي در خصوص مسموميتهاي موجود در اکوسيستم داشته باشند تا خود، خانواده و جامعه را از مضرات آن حفظ کنند.
وي افزود: وجود مواد غذايي، دارويي و شيميايي که در حال حاضر از تنوع بالايي برخوردار است، نيز مي تواند بالقوه تبديل به سم شود. مردم بايد آگاهي لازم را براي نگهداري اين مواد داشته باشند و اطلاعات خود را در خصوص پروتکل مصارف روزمره برحسب شرايط به روز کنند.
انواع مسموميتها را بشناسيد
به گفته رييس مرکز تحقيقات علوم دارويي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، مسموميتها بر مبناي اتفاقي بودن، عمدي و غير عمدي بودن تقسيم بندي ميشوند و مسموميتهاي اتفاقي در اثر اقدام خاصي بروز نميکند؛ به عنوان مثال در حين گذر از منطقهاي که مملو از يک نوع گاز آلوده است، مسموميت اتفاقي رخ ميدهد.
وي اظهار کرد: مسموميتهاي غير عمدي بيشتر در کودکان زير ۵ سال رخ ميدهد. به عنوان مثال در بسياري از موارد کودک تفاوت بين وايتکس يا سم خانگي حشرات را با يک شربت معمولي نميداند، يا براي تقليد از کارهاي مادر، از لوازم آرايشي و بهداشتي بدون احتياط استفاده ميکند.
دکتر حسيني شيرازي با بيان اينکه در جنبه جنايي خود به خودي مسموميتهاي عمدي و خودکشي مطرح است، گفت: در اکثر مواقع خودکشيها جنبه نمايشي دارد که از لحاظ آماري بين خانمهاي جوان رايج است. برخي مسموميتهاي جنايي نيز جدي است که نياز به دخالت پليس و آزمايشگاههاي تخصصي دارد و پنهان کاري از خصوصيات هر دو اين موارد است.
هشدار نسبت به انبار کردن مواد غذايي و دارويي
وي تصريح کرد: در بين خانوادههاي ايراني انبار کردن مواد غذايي يا حتي دارويي بسيار ديده ميشود. بايد اين را بدانيم که مواد بيضرر هم ممکن است تبديل به سم شوند. نگهداريها و انبار کردنهاي نامطلوب منجر به مسموميتهاي مزمن خواهد شد.
وي در ادامه توضيح داد: در بسياري از خانوادهها اين اتفاق در پي نگهداري نامناسب داروها و غذاها يا استفاده از آنها پس از گذشت تاريخ مصرفشان رخ ميدهد. برخي از داروها مثل داروهاي تقويتي، آمپولها و شربتها بعد از مدتي توليد سم ميکنند.
عضو هيئت علمي گروه سم شناسي بيان کرد: شناخت انواع سمها و تطابق آن با زمان و منطقه براي متخصصان از اهميت بالايي برخوردار است. سم پاشي مزارع در زمانهاي خاص، گزش حيوانات در مناطق کويري و رويش نباتات سمي در جنوب کشور از جمله نکات حائز اهميت است.
نکات مهم براي حفظ زمان طلايي
دکتر حسيني شيرازي با بيان اينکه شناخت انواع مسموميتها و نشانههاي آن در تشخيص درست و درمان در زمان طلايي نقش اساسي دارد، ادامه داد: حمايتهاي يک پزشک يا غيرپزشک مثل اعضاي خانواده، پرستاران، داروسازان در داروخانه، همکاران در درمانگاهها و يا افراد نظامي که ممکن است فرد مسموم به آنها مراجعه کنند، در کنترل مسموميت و حفظ زمان طلايي ميتواند موثر باشد.
اولين اقدام در زمان برخورد با فرد مسموم
وي اظهار کرد: اولين موضوعي که افراد بايد در زمان مسموميت و برخورد با مسموم بدانند، شماره تماس اورژانس، شماره تماس نزديکترين مرکز مسمومين يا نزديکترين مطب پزشک باتجربه در اين حوزه است تا در صورت مشاهده علائم بلافاصله با آنها ارتباط برقرار کنند، چراکه اقدامات سرخود ممکن است مشکلات جدي ايجاد کند.
رييس مرکز تحقيقات دارويي دانشگاه عنوان کرد: افراد پس از ارتباط گرفتن با فرد متخصص و حامي، بايد بتوانند گزارش دهي مناسبي مبتني بر هوشياري و شناخت انواع مسموميتها داشته باشند. سپس ضمن حفظ ارتباط با حامي، اقدامات اوليه به منظور دفع سم و حفاظت شخصي مدنظر است، به عنوان مثال اگر در محيط آلوده قرار دارند، شخص را از محيط آلوده دور و راه تنفس را براي او آزاد کنند، اگر گردي روي لباس، پوست يا چشمم نشسته است، ابتدا به صورت خشک آنها را جدا و سپس با آب جاري رقيق کنند.
دکتر حسيني شيرازي در خصوص نحوه برخورد با انواع مسموميتهاي دارويي و شيميايي، گفت: به عنوان مثال اگر فردي اقدام به خودکشي کرده يا سالمندي دچار اوررز دارويي شده است، علاوه بر راههاي ارتباطي مذکور، شماره تماسهايي که مربوط به اطلاعات دارويي (مثل ۱۴۹۰) است ميتواند کمک کننده باشد.
وي افزود: شناسايي تغييرات شخص و توضيح آن به فرد حامي در زمان مواجهه با مورد مسموميت نيز ميتواند بسيار کمک کننده باشد. بي حال شدن، تغيير رنگ پوست، خشک يا مرطوب شدن پوست، افزايش تعريق، آبريزش از دهان و بيني، اشک ريزش، صحبت کردن با حالتي تحريکي يا از دست دادن واکنشها و ناتواني در برقراري ارتباط با محيط و افراد برخي از اين نشانههاست و به حامي براي درمان مناسب کمک ميکند.
وي يکي از اساسيترين نکات در شناسايي مسموميتها و کمک به مسموم را اخلاق دانست و تصريح کرد: با آبروي افراد بازي نکنيد. برخي اوقات کساني که قصد کمک دارند، نکات را ميدانند و به نشانه ها توجه دارند، بر مبناي همين نکات هم زندگي و جسم فرد را نجات ميدهند ولي با برخي از رفتارهاي نادرست روي روح و روان فرد تاثير منفي ميگذارند. گزارش دهي و اقدامات نا به جا و غيراصولي ميتواند بسيار مخرب باشد. اين موضوع يک فرهنگ است که بايد در مردم نهادينه شود.
با مسموميتهاي دوران کرونا چه کنيم؟
اين فوق تخصص سم شناسي با اشاره به خطرات ناشي از استفاده از مواد ضدعفوني کننده برپايه الکل براي مقابله با ويروس کرونا، گفت: امروزه استفاده از مواد ضدعفوني کننده، امري لاجرم است، مردم بايد در اين روزها ارتباطات درستي داشته باشند تا اطلاعات موثق را دريافت کنند. بسياري از بسترهاي اطلاع رساني همچون فضاي مجازي مملو از اطلاعات نادرست است. افراد بايد به حرفهاي ويروس شناسان، محققين و متخصصان توجه کنند.
دکتر حسيني شيرازي عنوان کرد: در طب کهن ما ويروس و ميکروب به عنوان سم شناخته ميشد و همچنان اين فرهنگ وجود دارد. کشورهايي با پايبندي به دو مولفه قانون و اخلاق اجتماعي توانستند اين سم، يعني ويروس کرونا را کنترل کنند، با اين دو مولفه ميتوان سموم را در زمان اپيدمي کنترل کرد.
عضو هيئت علمي دانشگاه با بيان اينکه همکاري اجتماعي، رعايت اصول و ضوابط و به کارگيري مناسب وسايل حفاظتي در کنترل بيماري موثر است و رعايت نکردن آنها موجب تشديد بيماري ميشود، افزود: ناهنجاريهايي که در ابتداي اپيدمي مشاهده شد ناشي از باورهاي نادرست اجتماعي و فرهنگ غلط اطلاع يابي از غيرعالمان بود که منجر به بروز برخي مسموميتها شد.
وي در ادامه تصريح کرد: يکي از موارد، مصرف الکل بود. طريقه استفاده صحيح از اين ماده يا حتي وايتکس ميتواند در از بين بردن ويروس بسيار موثر باشد، اما خوردن الکل هيچ انديکاسيوني ندارد و حتي ممکن است منجر به ايجاد مسموميت شود. حتي قرقره کردن آن هم از قرقره کردن آب بي تاثيرتر است.
دکتر حسيني شيرازي اظهار کرد: مصرف سطحي الکل خوب است ولي بايد مراقب باشيد استنشاق نا به جا صورت نگيرد و بيش از حد هم مصرف نشود، زيرا الکل پوست را خشک ميکند و در اين شرايط نميتوان زياد از مرطوب کنندهها به علت ماهيت ويروس استفاده کرد. مصرف متعادل الکل براي ضدعفوني کردن اجناس خريداري شده در منزل و محيط اطراف شخص آلوده در صورت وجود جريان هوا، گندزدايي سطوح مشکلي ندارد. الکل بين ۱۵ تا ۵۰ ثانيه زمان براي از بين بردن ويروس نياز دارد.
رييس مرکز تحقيقات علوم دارويي دانشگاه، بهترين ماده ضدعفوني کننده براي مصرف شخصي را محلول آب و صابون دانست و افزود: شستن مداوم دستها با فاصله يک تا دو ساعت بسيار توصيه ميشود. مسموميت با آب و صابون، مسموميت جدي نيست و در صورت خوردن صابون يا مايع دستشويي در مقدار کم، مشکل خاصي ايجاد نمي شود.
وي ادامه داد: براي گندزدايي کاشيها يا محلهايي که نميتوان از آب و صابون و کف استفاده کرد، ميتوان محلول آب و وايتکس را به نسبت ۱۰ به يک، به صورت محدود يک يا دوبار در هفته به کار برد. مسموميت با مواد هيپوکلريت مانند وايتکس جدي است و استنشاق آن ميتواند مشکل قلبي، ريوي و خفگي و حتي مرگ ايجاد کند. اگر در ميزان کم به صورت اتفاقي خورده شد، بهتر است با يک ليوان آب يا شير آن را رقيق کنيد تا مشکل برطرف شود و در صورت مشاهده علائم با اورژانس تماس بگيريد.
وي در پايان با بيان اينکه در مکانهاي پرخطرتر مثل بيمارستانها، اين نسبت بايد شش به يک يا پنج به يک باشد، اظهار کرد: اگر بيمار مبتلا به کرونا در منزل بود، در صورت وجود جريان هوا ميتوان با رعايت احتياط، از نسبت شش به يک محلول آب و وايتکس استفاده کرد.