آنچه که باید درباره عمل کاشت حلزون شنوایی نوزادان بدانید
جام جم/بهترين سن براي کاشت حلزون شنوايي زير ۳ سالگي است و بعد از آن به تدريج پاسخ فرد به نتايج کاشت کم مي شود
آيا مي دانيد هر سال در کشور ما حدود يک ميليون و ۵۰۰ هزار نوزاد متولد مي شود که از هر يک هزار مورد تولد، يک نوزاد ناشنواست؟ متاسفانه از آنجا که شنيدن مقدم بر گفتار است، در صورتي که تحريک شنوايي در کودکي به دليل اختلال شنوايي اتفاق نيفتد، متعاقب آن مرکز گفتار در مغز فعال نشده و کودک نخواهد توانست به طور طبيعي از سن يک تا دو سالگي شروع به صحبت کند. به بيان ديگر اگر کودک ناشنوا به درستي و در زمان مناسب درمان نشود، نمي تواند گفتار پيدا کند و در نتيجه ناشنوا و ناگويا خواهد شد. خوشبختانه به کمک روش هاي نوين امروزي در صورتي که کودک ناشنوا به موقع شناسايي و درمان شود، محروميت هاي رايج ميان افراد داراي معلوليت را نخواهد داشت و از نعمت گفتار و شنيدن برخوردار خواهد شد. از همين رو است که امروزه بر غربالگري شنوايي اوليه نوزادان تاکيد مي شود تا از اين طريق، نوزادان ناشنوا به سرعت شناسايي شوند تا با کمک هاي حمايتي دولت نسبت به درمان مناسب آنها نظير تهيه سمعک، کاشت حلزون شنوايي و توانبخشي اقدام شود. از آنجاکه اين اقدامات درماني بسيار پرهزينه است، حدود ۹۰ درصد هزينه آن را دولت و بقيه را خانواده ها پرداخت مي کنند. در اين ميان سهم خانواده حدود شش ميليون تومان است و خانواده هاي محروم و مستمند براي پرداخت آن به حمايت سازمان هاي خيريه و نهادهاي کمک رسان اجتماعي نياز دارند. تقريبا هر سال از يک هزار نوزادي که مورد کاشت حلزوني قرار مي گيرند ۳۰۰ تا ۴۰۰ نوزاد به مساعدت خيرين نياز دارند که اين کمک در کشور ما با مشارکت سازمان بهزيستي، بنياد خيريه شنوايي بخشي شفاء (بخشش) و ساير خيرين تامين مي شود. با توجه به اهميت اين نوع درمان در دوره نوزادي با دکتر محمد اجل لوئيان، جراح و فوق تخصص گوش و حلق و بيني و مديرعامل بنياد بخشش درباره جوانب مختلف درمان اختلالات ناشنوايي از طريق کاشت حلزون شنوايي گفت وگو کرده ايم.
کدام دسته از افراد با چه سطحي از ناشنوايي يا کم شنوايي براي بهبود شنوايي و گفتار به کاشت حلزون شنوايي نياز دارند؟
اصولا معيارهاي کاشت حلزون در دنيا نسبت به کشور ما کمي تفاوت دارد. معيارهاي علمي اين است که هر فردي که از سمعک بهره خوبي نمي برد و نمي تواند با سمعک ارتباط واضح و کامل اجتماعي داشته باشد، مي تواند از کاشت حلزون استفاده کند. چنين شخصي بعد از کاشت مي تواند کلمات را واضح تر و با شفافيت بهتري بشنود.
اما در کشور ما معيارهاي کاشت حلزون اين است که تا وقتي يک فرد مي تواند استفاده خوبي از سمعک ببرد، کانديداي کاشت حلزون نيست.
به اين دليل فقط در بعضي موارد مي توانيم کاشت حلزون را انجام دهيم. مثلا از نظر علمي براي کساني که يک گوش شنوا و يک گوش ناشنوا دارد، در گوش ناشنوا مي توانيم کاشت حلزون بکنيم، زيرا در گوش ناشنوا سمعک معمولا پاسخ نمي دهد. اما در معيار کشوري براي کسي که يک گوش ناشنوا دارد کاشت حلزون نمي کنيم.
آيا کاشت حلزون در ناشنوايي عميق پيشنهاد مي شود؟
بله کسي که کم شنوايي خيلي عميق و ناشنوايي دوطرفه دارد و از عمر ناشنوايي اش بيشتر از ۱۰ سال نگذشته براي کاشت حلزون شنوايي مناسب است. انتظار ما اين است که چنين افرادي با کاشت حلزون، شنوايي خوبي پيدا کنند. اما در مورد گفتارشان نمي توان مطمئن بود؛ زيرا اصلاح گفتار بستگي به اين دارد که چه مقدار از مراکز مغزي از بين رفته و اين که فرد چه مقدار بعد از کاشت حلزون مي تواند گفتاردرماني داشته باشد.
بهتر است در چه سني براي کودک کاشت حلزون صورت بگيرد؟
سن مناسب براي کاشت حلزون در کودکان ناشنوا شش ماهگي تا يک سالگي است؛ يعني در صورتي که تشخيص زودهنگام ناشنوايي انجام بگيرد و اقدامات اوليه مثل گذاشتن سمعک و توصيه هاي ديگر موفق نباشد و بهبودي حاصل نشود، سن يک سالگي بهترين زمان براي کاشت حلزون محسوب مي شود.
در اين شرايط و حدود دو سال پس از کاشت، انتظار داريم کودک شنوايي خوب و گفتار معمولي داشته باشد.
اين کودکان رشد گفتاري و فعاليت هاي اجتماعي شان مثل ديگر کودکان خواهد بود. البته هر چه سن کاشت بالاتر برود ميزان پاسخ دهي هم از نظر شنوايي و هم گفتاري پايين مي آيد.
همه مطالعات تاييد مي کند بهترين سن براي کاشت حلزون زير سه سالگي است و بعد از آن به تدريج، پاسخ فرد به نتايج کاشت کم مي شود. به همين دليل در فردي که ۱۰ساله است و استفاده خوبي از سمعک هم نداشته و هيچ گونه ذخيره کلمات هم ندارد، اصولا کاشت حلزون پيشنهاد نمي شود. کساني که در سنين بالاتر جراحي کاشت حلزون مي شوند، افرادي هستند که در سنين زيرسه سالگي کمي شنوايي داشته اند و حالا در دهه دوم عمر، بازدهي سمعک در آنها به صفر رسيده و به اين ترتيب بازدهي شنوايي و گفتاري پس از کاشت در آنان بسيار خوب خواهد بود.
آيا کودک بلافاصله پس از کاشت مي تواند بشنود؟
در کساني که قبلا سابقه خوب شنوايي داشته اند، سال ها مي شنيده اند و بر اثر حادثه اي ناشنوا شده اند، مدت کوتاهي بعد از کاشت امکان شنوايي خوب دارند. ولي کودکاني که اصولا سابقه شنوايي ندارند، بعد از کاشت نمي شنوند و بايد مدت ها (۱۰۰ تا ۲۰۰ جلسه) گفتاردرماني و تربيت شنيداري شوند تا بعد از آن به تدريج شنوايي خوبي پيدا کنند. پس صرف انجام کاشت حلزون منجر به شنوايي نمي شود و توانبخشي جزو ضروري براي ايجاد شنوايي پس از کاشت محسوب مي شود.
آيا بهبود شنوايي از اين طريق مي تواند تامين کننده نياز زندگي روزانه کودک در سنين بالاتر از بعد ارتباطي و آموزشي نيز باشد؟
بله. در سنين بعدي هم مي تواند براي کودک شنوايي پايدار و خوبي ايجاد کند. البته دستگاه کاشت حلزون دوقسمتي است؛ آن قسمت که توسط جراح زير پوست گذاشته مي شود، دائمي است و معمولا به تعويض نياز ندارد اما دستگاه پردازشگر که روي پوست سر قرار دارد، به دلايل مختلف امکان خراب شدن دارد و با تعويض قابل اصلاح است.
آيا شخص پس از کاشت مي تواند با ديگران در تعامل گفتاري و شنيداري باشد؟
بله هم بزرگسالان و هم کودکان مي توانند پس از کاشت در تعامل با ديگران باشند؛ چنان که کودکاني که کاشت حلزون در موردشان انجام شده است در مدارس معمولي با ديگر بچه ها درس مي خوانند.
آيا جراحي کاشت حلزون شنوايي عوارضي به همراه ندارد؟
برخلاف سمعک که عارضه ندارد يا عوارض جزئي دارد، جراحي کاشت عوارضي دارد. يعني يک جراحي بزرگ است و قطعه اي زير پوست کار گذاشته مي شود که ارتباط آن در گوش داخلي با مايع مغزي است.
ممکن است بعد از آن مننژيت، آبسه مغزي يا فلج عصب صورت يا عفونت اتفاق بيفتد. اما درصد وقوع اين عوارض بسيار کم است؛ به نحوي که در آمارهاي جهاني در يک درصد موارد و در آمارهاي کشوري در برخي مراکز ۰/۳ درصد است.
حلزون کاشته شده تا چند سال بدون مشکل کار مي کند؟
اين حلزون طراحي شده که تا صد سال کار کند. معمولا کساني که ۳۰ سال است کاشت انجام داده اند با بخش داخلي دستگاه مشکلي نداشته اند؛ ولي در مورد پردازشگر خارجي نياز است هر ۱۰ سال يک بار تعويض و ارتقا داده شود.
آيا نتايج مثبت درماني کاشت حلزون در کودکان و بزرگسالان متفاوت است؟
بله. در کودکان بسيار رضايت بخش است و شنوايي عالي به دست مي آيد. ولي در بزرگسالي، مراکز گفتاري و شنيداري به اندازه کافي رشد کرده و توصيه به کاشت نمي شوند. مگر در شرايط خاصي که پيشتر گفتم.
پس از کاشت چه توصيه ها و محدوديت هايي براي شخص وجود خواهد داشت؟
کساني که کاشت انجام مي دهند نبايد هرگز در معرض نويز برق فشار قوي و نبايد در مواجهه با صدمات فيزيکي باشند. مثلا نمي توانند فوتبال بازي کنند. ولي محدوديت هاي ديگر مثل انجام راديوگرافي و سي تي اسکن و انجام جراحي هاي ديگر برايشان آزاد است.
چه تفاوتي بين کاشت حلزون و سمعک وجود دارد؟
از نظر شباهت ها هر دو صداي محيط را تقويت مي کنند. در مورد سمعک بايد فرد باقيمانده شنوايي داشته باشد تا سمعک کار کند. اما کاشت حلزون براي کسي انجام مي شود که باقيمانده شنوايي ندارد. از سوي ديگر، سمعک ابزاري جمع وجور و راحت و قابل انتقال است. ولي در گروهي از مردم از جمله کودکان ناشنوا، سمعک قابل استفاده نيست؛ در حالي که کودکان ناشنوا با کاشت شنوايي مي توانند بشنوند.
چه کساني نمي توانند کاشت حلزون شنوايي انجام دهند؟
کساني که گوش داخلي شان تشکيل نشده باشد که البته تعدادشان فوق العاده کم است، کساني که عقب افتادگي مغزي يا صدمات مغزي بزرگ دارند و کساني که نمي توانند بيهوشي را تحمل کنند يا بزرگسالاني که در سنين بسيار بالا هستند، نمي توانند اين جراحي را انجام دهند.