سیره تبلیغی امام جواد(ع)
حوزه/ به منظور تبيين سيره ي تبليغي امام جواد عليه السلام به بررسي شيوه هاي تبليغي آن حضرت مي پردازد ،وقتي از اين زاويه زندگي اين بزرگان را مورد مطالعه قرار مي دهيم، خود را با وظيفه سنگيني رو به رو مي يابيم؛ زيرا اين نورهاي پاک لحظه ايي از عمل به تکليف و ابلاغ رسالت الهي غافل نبودند. سيره ي تبليغي امام جواد عليه السلام:
* تبليغ از راه مناظره
بارزترين نوع تبليغ امام جواد (عليه السلام) مناظره است. مناظره هاي آن حضرت که از نخستين روزهاي امامتش آغاز شد وي را در تثبيت جايگاه ولايت و امامت، هدايت حق جويان و آشکار ساختن سستي گفتار ستمگران ياري داد. آن حضرت به دو جهت در عرصه ي مناظره هاي علمي گام نهاد.
نخست نياز شيعيان که با توجه به سن اندک آن حضرت در پي کشف جايگاه معنوي اش بودند و دوم خواست مامون و معتصم که انديشه ي خوار ساختن امام و اثبات الهي نبودن آگاهي هاي وي در سر مي پروراندند.
خلفا مي کوشيدند با برپا ساختن مجالس مناظره امامان شيعه را رو در روي برخي از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شايد از پاسخ پرسشي باز مانند و جايگاه معنوي شان مورد ترديد واقع شود.
اهداف امام عليه السلام در مناظره ها
الف) اثبات امامت خود
امام جواد عليه السلام در اين مناظره ها پيش از هر چيز در پي اثبات حقانيت خود بود. بر اساس گفته ي مورخان امام - با آن که هفت سال بيش نداشت - در يکي از محافل به سي پرسش پاسخ داد.
ب) رسوا ساختن دروغ پردازان
امام عليه السلام در مناظره چنان رفتار مي کرد که نادرستي فضائل ساختگي خلفا آشکار شود.
در يکي از مجلس ها مامون از يحيي بن اکثم خواست پرسشي مطرح کند. يحيي عرض کرد: يابن رسول الله، بر اساس روايت ها جبرئيل به پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله عرض کرد: يا محمد، خداوند سلامت مي رساند و مي فرمايد از ابوبکر بپرس آيا از ما خشنود است؟ زيرا من از وي راضي ام؛ در اين باره چه مي فرماييد؟
امام عليه السلام فرمود: فضل ابوبکر را انکار نمي کنم، ولي آن که اين خبر را روايت کرده بايد به خبري که رسول خدا صلي الله عليه و آله در حجه الوداع فرمود توجه کند. حضرت صلي الله عليه و آله فرمود:
لقد کثرت الکذابه علي …
دروغ گويان بر من بسيار شده اند و نسبت دروغ بر من فزوني يافته است. پس هر که بر من دروغ بندد، خداوند نشيمن گاهش را از آتش پر مي سازد. چنانچه حديثي برايتان آوردند، آن را به کتاب خدا و سنت من عرضه کنيد؛ هر چه با آن موافق بود بپذيريد و آنچه مخالف بود رها سازيد، خداوند مي فرمايد:
«ولقد خلقنا الانسان ونعلم ما توسوس به نفسه ونحن اقرب اليه من حبل الوريد»
به تحقيق ما انسان را آفريديم و مي دانيم آنچه نفس به او وسوسه مي کند و ما از رگ گردن به وي نزديک تريم.
روايتي که شما ذکر کرديد،نشان مي دهد خشنودي يا ناخشنودي ابوبکر بر حضرت حق پوشيده بود و اين نزد عقل محال و ممتنع است »
* تبليغ عملي عليه حکومت مامون
مامون امام عليه السلام را بسيار احترام مي نهاد و دخترش ام الفضل را، به رغم مخالفت هاي گوناگون به عقد وي درآورد. اين برخوردها هرگز امام را به دستگاه خلافت خوش بين نساخت. او خليفه را ستمگر مي شمرد و انديشه ي مخالفت با آن را در سر مي پروراند. بنابر اين، در نخستين فرصت به بهانه ي حج سمت مدينه رهسپار شد و در آن ديار اقامت گزيد. حسين مکاري مي گويد: هنگامي که حضرت محمد تقي عليه السلام نزد خليفه جايگاهي والا داشت، وارد بغداد شدم و به ديدار وي شتافتم. چنان مي انديشيدم که حضرت ديگر به مدينه باز نخواهد گشت. چون اين امر را به خاطر آوردم، امام عليه السلام سر فرو افکند. اندکي بعد سربلند کرد و در حالي که رنگ مبارکش زرد شده بود، فرمود: حسين، نان جو و نمک نيم کوب در حرم رسول الله صلي الله عليه و آله از آنچه مشاهده مي کني برايم بهتر است.
* پديد آوردن حوزه ي علمي
پرورش دانش پژوهان روشن بين نيز در شمار روش هاي تبليغي امام نهم عليه السلام جاي دارد. آن حضرت ضمن پاس داري از حوزه يي که امام صادق عليه السلام بنيان نهاده بود، دويست و هفتاد شاگرد تربيت کرد که گروهي از آنان نيز از شاگردان امام هشتم شمرده مي شدند.
* اعزام نماينده
امام نهم عليه السلام براي خنثي ساختن تبليغات شوم بني عباس و ارائه ي اسلام راستين به مردم، نمايندگاني به مناطق مختلف گسيل مي کرد. اين نمايندگان، کارگزاران امام عليه السلام شمرده مي شدند و در مراکزي چون اهواز، همدان، سيستان، بست، ري، بصره، واسط، بغداد، کوفه و قم زمينه ي اتحاد شيعيان و پيوند آن ها با معصوم را فراهم مي آوردند.
امام عليه السلام همچنين به پيروانش اجازه مي داد درون دستگاه حکومت نفوذ کنند و پست هاي حساس را در دست گيرند. «محمد بن اسماعيل بن بزيع » و «احمد بن حمزه قمي » از اين فرصت بهره بردند و با رسيدن به موقعيت هاي ممتاز حکومتي در مسير خدمت به دين و دين داران گام برداشتند.
«حسين بن عبدالله نيشابوري » حاکم «بست » و «سيستان » و «حکم بن عليا اسدي » حاکم «بحرين » نيز از ياران حضرت شمرده مي شدند و خمس دارايي شان را نزد وي گسيل مي کردند.
* منبع :دانستنيهاي حضرت امام جواد عليه السلام /واحد تحقيقات مرکز تحقيقات رايانه اي قائميه اصفهان، محمد حاج اسماعيلي
با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد