مهارت زندگی/ ۱۷ نکتهای که درمورد خلاقیت نمیدانستید
چطور/ حتما شما هم دربارهي خلاقيت شنيدهايد. همهي ما براي اين واژه تعاريفي داريم، اما واقعيت اين است که آنچه بهعنوان تعريف خلاقيت ميشناسيم، دقيق نيست. وقتي قرار ميشود به فردي جوان توصيههايي درباره فرايند خلاقيت، انجام کارها با روشي متفاوت و جالب بدهيد، متوجه ميشويد تعاريفتان از خلاقيت چندان هم دقيق نيست. اصلا نگران نباشيد. کافي است توصيههاي زير را بخوانيد و درک کنيد. آنوقت ميتوانيد بهراحتي دادِ سخن بدهيد و براي افراد کمسنتر از خودتان دربارهي خلاقيت سخنراني کنيد. ۱. شما هم خلاق هستيد، درست مانند ديگران خيلي از افراد در مورد خلاقيت خود ترديد دارند. اين ديدگاه کاملا اشتباه است. بياغراق، همهي ما خلاق، باهوش و توانمند هستيم. خلاقيت فقط به خلق آثار هنري در حد پيکاسو يا نواختن قطعهاي موسيقي مانند باخ ختم نميشود. وقتي مادري در تربيت فرزند خود، از روشي خلاقانه استفاده ميکند، به همان اندازه وارد فرايندي خلاق شده است. ساير فعاليتهايي که بهنظر عادي و معمولي ميآيند هم دقيقا به همين ترتيب است. شما ميتوانيد در روابطتان، حل مسائل، چيدن کمد لباسهايتان و ايدههاي مختلف، خلاق باشيد و متفاوت عمل کنيد. پس خودت را دستکم نگير دوست من. تو همان اندازه خلاق هستي که من و من هم به همان اندازه خلاق هستم که تو. بستر و جايگاهي که خلاقيت هر کداممان متبلور ميشود با هم متفاوت است. اگر خلاقيت خاصي نيز در هيچيک از کارهايمان بروز نمييابد، علتش وجود نداشتن خلاقيت نيست. خيلي از دلايل مانند بيانگيزگي ميتواند عامل خاموشي موتور خلاقيت باشد. ۲. هيچوقت ارزش خلاقيت را دستکم نگيريد آيا کاري که انجام ميدهيد، دستتان را براي ابراز خلاقيت چندان باز نميگذارد؟ گاهي اوقات در زندگي چنين مقاطع زماني پيش ميآيد. در اين زمانها بايد روي نتايجي که خلاقيت بيشتري در اختيارتان ميگذارد، حساب کنيد. تلاش براي انجام متفاوت کارها و بهکارگرفتن خلاقيت باعث ميشود تا عملکرد بهتري داشته باشيد. حتي تحقيقات نشان ميدهد، کارمنداني که خلاقيت بيشتري در انجام وظايف خود بهکار ميگيرند، مشارکت بهتر و ياريرساني بيشتري در پيشبرد امور دارند. اين خلاقيت با انجام کارهاي جانبي در کنار شغل و وظيفهي اصلي تقويت ميشود. علت اين است که کارهاي جانبي و پروژههايي که کنار فعاليتهاي اصلي پيگيري ميشوند، ريسک کمتري دارند و ضمن اينکه فشار جدي به شما وارد نميکنند، باعث شکوفايي خلاقيت بيشتر ميشوند. همچنين به دليل ريسک کمشان شما را محدود نميکنند و لذتبخش هستند. درواقع، سه مؤلفهي اصلي اين فعاليتها لذت، ريسک کم و فشار اندک است. ۳. برنامهاي منظم براي تقويت خلاقيت داشته باشيد سامرست موآم نويسنده شهيري است که در ساعت مشخصي با جوشش چشمهي خلاقيتش روبهرو بوده است. او گفته هميشه ساعت ۹ صبح خلاقيت و الهام به او هجوم ميآورده است. شايد تعجب کنيد، ولي براي خلاقيت بيشتر و توسعهي اين ويژگي بايد برنامهاي تنظيم کنيد و ورود به فرايند مؤثر خلاقيت را با برنامه در خود تقويت کنيد. زمان خاصي از روز را براي تقويت خلاقيت در خود مدنظر قرار بدهيد. اگرچه بهنظر ميرسد جوشش چشمهي الهام و خلاقيت آني و بدون برنامه شکل ميگيرد، بايد بگوييم که اينطور نيست. در فرايند برنامهريزيشده براي خلاقيت با گزينههاي مختلفي که عامدانه طرح ميکنيد، امکان بروز فکري آني و خلاق فراهم ميشود. پس تلاش براي خلاقيت را دستکم نگيريد. اگر صبر کنيد تا خلاقيت ناگهان در منزلتان را بهصدا دربياورد، احتمال خوشامدگويي به آن تقريبا صفر خواهد بود. درعوض، برنامهي روزانه و مدام باعث تقويت فعاليتهاي مغزيتان ميشود. همچنين ارتباطات و مدارهاي عصبي در مغز تقويت ميشوند که تمريني گسترده براي رشد است. ۴. با محدوديتها مقابله کنيد شايد کمي دشوار باشد اما خيلي از بزرگان معتقدند که آدمي در محدوديتها ستاره ميشود. محدوديتهايي که با آن روبهرو هستيد، در زمينههاي مختلفي سد راه ميشوند مثلا محدوديت زماني، انرژي يا کمبود منابع. هر چقدر زمان کمتري براي ابراز خلاقيت به شما داده بشود، باز هم امکان مطابقت خود با محيط بيشتر و بيشتر ميشود. بسياري از فعاليتهاي هنري تنها در زماني اندک صورت ميگيرند. نقاشيهايي که بهسرعت کشيده ميشوند و طرحهاي مختلفي که تنها در چند ثانيه به شاهکار بدل ميشوند، همه و همه نشانگر اين هستند که محدوديت نبايد مانعي بر سر راه خلاقيت باشد. ۵. شکست بخوريد اما دچار رکود نشويد دشمن درجه يکِ بيشتر ما ترس است. از شکست ميترسيم، از دستهاول نبودن ايدههايمان و ابراز آن ميترسيم، از حرف ديگران ميترسيم و… . بله فهرست اين ترسها دراز و طولاني است. يادتان باشد اقدام از هر گام ديگري مهمتر است. همينکه با ترسهاي خود مقابله کنيد و جرئت شروعکردن داشته باشيد، کافي است. مهم نيست که نتيجهي تلاش شما چندان دندانگير نيست، مهم نيست که برآمد و خروجي کارتان زشت يا حتي خراب از کار دربيايد؛ مهم اين است که گام برداشتن در مسيري را آغاز کردهايد. اين يعني از خيليهاي ديگر يک بر هيچ جلو هستيد. در هر حال شما وارد فرايند خلاقيت شدهايد. شايد در طيف و گسترهي خلاقيت جايگاه مناسبي را کسب نکرده باشيد اما به هر حال جاي رشد داريد و ميتوانيد به سمت جلو حرکت کنيد. وقتي با ترس حتي وارد گود هم نميشويد، رخوت و رکود همهي وجودتان را فرا ميگيرد. ۶. ايدههاي خلاقانه را آزاد کنيد ايدههاي خوب و خلاق را ابراز کنيد. شايد نتيجهي مطرحکردن ايدهاي خوب چندان که انتظار داريد، بهخوبي پيش نرود يا نتيجه در ذهن و روي کاغذ خيلي بهتر از عمل باشد، اما مهم نيست. مهم اين است که جرئت ابراز داشته باشيد و با تخليه و آزادکردن افکار خود مسيري پُررفتوآمد از ايدههاي ناب و تازه در ذهنتان ايجاد کنيد. ۷. سبک و سليقهي خود را پيدا کنيد زمينهي موردعلاقهي فعاليتتان هر چه که هست، بايد در آن تمرين کنيد. اين تمرين از طريق پيگيري مطالب، اخبار و هر آنچه که پيرامون علاقهمنديهايتان وجود دارد، شکل ميگيرد. مانند آهنربا اطلاعات مختلف را به خود جذب کنيد. بخوانيد و بشنويد و ببينيد. با اين کار کمکم، سليقهي خودتان را پيدا ميکنيد و صاحب سبک ميشويد. وقتي بدانيد چه چيزهايي را دوست داريد و چه چيزهايي برايتان جالب نيست، بهتر ميتوانيد براي ابراز خلاقيت فکر کنيد. ۸. بهدنبال چيزهاي الهامبخش باشيد خود را در معرض چيزهايي قرار بدهيد که برايتان الهامبخش هستند. بايد دقت کنيد و ببينيد که چه چيزهايي باعث الهامبخشي بيشتر به شما ميشوند. براي بعضي از افراد چشمهي خلاقيت در نااميدي شروع به جوشش ميکند و در برخي ديگر از افراد روياپردازي روزانه موجب تحريک خلاقيت ميشود. تفاوت نويسندگان و هنرمندان خلاق با ديگران در اين است که ميدانند چگونه فرايند خلاقيت را مديريت کنند. يعني اين دسته از افراد ميدانند که چگونه و چطور از ايدهها بهره ببرند؛ اين افراد لزوما از ديگران ايدههاي بيشتري ندارند، بلکه با تمرکز بر توسعهي توانايي کسب ايدههاي تازه قدم در راه خلق ميگذارند. يادتان باشد که افکار تازه و سوژههاي خلاقي که به ذهنتان خطور ميکند، يادداشت کنيد و اجازه ندهيد که از بين بروند تا در موقعي مناسب از آنها بهرهبرداري کنيد. ۹. خلاقيت بهمعناي توسعه ارتباطات است پيوند دانش و تجربه، بهترين نتايج را بههمراه دارد. اين پيوند ميان دانش و خلاقيت هم نتيجهاي مشابه بههمراه دارد. خلاقيت بهمعناي توانايي برقراري ايجاد ارتباطات ميان چيزهاي مختلف است. استيو جابز معتقد است افراد خلاق قادر هستند رابطهاي را در ميان اشيا و مفاهيم ببينند که ديگران از درک آن عاجز هستند. به همين دليل گاهي نيز احساس ميکنند آنچه پيشنهاد کردهاند و از آن استقبال شده، کاملا بديهي بوده و ارزش ستايش ديگران را ندارند. دانشمندان کشف کردهاند، خلاقيت زماني شکل ميگيرد که بخشهاي مختلف مغزي باهم در ارتباط قرار ميگيرد. افراد خلاق تجربههاي مختلف خود در زندگي و وقايع مختلف را کنار هم ميگذارند و به نتيجهاي جالب ميرسند؛ مانند استيو جابز و توليد تلفنهايي هوشمند که با الهام از صفحه نمايشهاي قديمي و کنار هم قرار دادن مؤلفههاي ساختاري آنها خلق و ايجاد شد. ۱۰. رقابتي سالم را بهياد داشته باشيد احتمالا شنيدهايد، جمعي که شما در آن بهترين و باهوشترين فرد هستيد، مناسبتان نيست. اين جمله بسيار عميق است و نشان ميدهد که هميشه بايد در پي رشد مداوم بود. وقتي ببينيد از همه بهتر هستيد، از خلاقيت و رشد باز ميمانيد. وجود کسانيکه از شما بهتر عمل ميکنند و شايستگي بيشتري نشان ميدهند، باعث ميشود تا با رقابتي سالم تلاش و تمرکزتان را براي توسعه بيشتر کنيد. ۱۱. معاشرتهاي خود را مديريت کنيد هر فرد برآيند تأثيرات پيرامون خود است. شما رفتاري مشابه با ۵ فردي را پيدا ميکنيد که بيشترين معاشرت را با آنها داريد. رفتار شما ميانگين رفتارهاي آنها خواهد شد. پس دقت کنيد که همنشينانتان چه کساني هستند. اگر اطرافتان را افرادي خلاق و الهامبخش پر کنند، قطعا تأثيرات مثبتي روي شما خواهند داشت و چشمهي خلاقيتتان را نيز به جوشوخروش درميآورند. ۱۲. خلق بدون ريزبيني را تجربه کنيد براي افزايش مداوم خلاقيتتان بايد تلاش کنيد تا از ريزبيني و نکتهسنجيهايي که مانع از بهپروازدرآمدن ذهن براي بروز خلاقيت ميشوند، دور بمانيد. داشتن و طراحي چهارچوب و چشمانداز براي ورود به فرايند خلاق کافي است. اگر مدام در پي نتيجه و نگران اظهارنظرهاي ديگران باشيد، قدرت خلق را از دست خواهيد داد. ۱۳. خلق در تنهايي بهوقوع ميپيوندد يادتان باشد که خلاقيت با غوطهورشدن در افکار عميق انفرادي شکل ميگيرد. همکاري، فعاليت گروهي و جلسات طوفان فکري اگرچه بسيار مفيد هستند و ميتوانند ايدهها و مسيرهاي تازهاي در ذهن ايجاد کنند، براي خلق آثار هنرمند بايد تنها بينديشد و در خلوتي باشکوه بهنتيجه برسد. اگر بهعنوان هنرمندي جوان در مسير خلق و توليد گام برداشتهايد يا در هر عنواني قصد ايجاد خلاقيت داريد، بهتر است قدر تنهايي را بدانيد و به کمک آن در آرامش به تمرکز و خلق بپردازيد. ۱۴. فقط شروع کنيد بسياري از مشاهير دنياي هنر و کسبوکار معتقدند براي دستيابي به نتايج مثبت و تازه بايد تلاش کنيد تا همت لازم براي شروع را در نهاد خود بيدار کنيد. پس از عزمکردن و شروع راه، ميتوانيد با تعيين دقيق نقطهي شروع و ايجاد ضربالاجل براي خود در تکميل فرايند و مسيري که آغاز کردهايد، رو به جلو حرکت کنيد. همچنين امکان بازبيني و سنجش پيشرفت خود در مسير را نيز مشاهده کنيد. ۱۵. ارائهي آثار خلاق و نشاندادن آن به ديگران هنگام شادي در مغزمان مادهاي شيميايي بهنام دوپامين ترشح ميشود. اين ماده باعث ميشود احساس خوشي به ما دست بدهد. انجام فعاليتهاي لذتبخش و اموري با نتايج خوب، باعث ترشح بيشتر دوپامين ميشوند. وقتي کاري خلاقانه انجام ميدهيد و نتيجه آن را به ديگران نشان ميدهيد، احساس خوشحالي و لذت زيادي را تجربه خواهيد کرد. پس بهياد داشته باشيد که بخش مهمي از فرايند خلاقيت، نمايش و ارائه آن به ديگران است. ۱۶. الگوبرداري هدفمند را فراموش نکنيد گاهي اوقات آنچه در ذهن ميپرورانيد، در مرحلهي اجرا اصلا بهخوبي انتظارتان پيش نميرود. يکي از روشهايي که به کمک آن ميتوانيد به نتايج خلاق و مثبت برسيد، الگوبرداري از افراد موفق است. در خلال اين الگوبرداري، امکان يافتن و کشف سبک و سياق شخصي بهوجود ميآيد. بسياري از هنرمندان معروف با انتخاب آگاهانهي الگوها و اسطورههايي براي خود به افرادي بسيار موفق بدل شدهاند. پس انتخاب آگاهانهي الگوها را فراموش نکنيد. ۱۷. به کارهاي موردعلاقهتان بپردازيد هيچکس تحت فشار انگيزهي لازم براي ايجاد و اجراي خلاقيت پيدا نميکند. سعي کنيد به کارهايي بپردازيد که به آنها علاقه داريد و شما را شاد و سرگرم ميکند. در چنين حالتي امکان رشد و بروز خلاقيت خيلي بيشتر است. عشق و لذت باعث ميشود شادي وجوديتان در انجام کار متبلور و نمايان شود و انگيزهي لازم براي تلاش در شما بيدار شود و بيدار بماند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد