گوناگون/ چگونه با حیوانات وحشی روبهرو شویم؟
کجارو/ در سفر به طبيعت ممکن است با حيوانات وحشي مواجه شويد؛ اما ميدانيد در چنين ديدارهاي نابههنگام، چگونه بايد عمل کنيد؟ براي دوستداران طبيعتگردي، مواجهشدن با حيوانات مهاجم اجتنابناپذير است و دير يا زود اتفاق خواهد افتاد. خوشبختانه برخوردهاي خطرناک در حياتوحش بسيار نادر هستند و در حقيقت احتمال خشمگين شدن سگ دستآموز همسايه و حملهي آن به شما، بيشتر از حملهي خرس يا پلنگ در جنگل است. رفتار حيوانات مهاجم غالبا قابل پيشبيني است و راههاي زيادي براي متوقف کردن آن و رفع خطر وجود دارد. بيشتر حيوانات مهاجم به جز گربهسانان، تمايلي به حملهي بيدليل و شکار انسان ندارند. درواقع تنها انسان است که با هدف تفريح و سرگرمي به رديابي و تعقيب حيوانات ميپردازد و شکار آنها را نشانهي قدرت و افتخار ميداند. حيوانات تنها به دليل ترس يا دفاع از خود و حريمشان به انسان حمله ميکنند. اگر مورد حملهي حيواني مهاجم قرار گرفتيد، جان شما در گروي مهار ترس و سرعت عمل است. خونسردي و تمرکز، باارزشترين سرمايههاي شما براي جان به در بردن از موقعيتهاي خطرناک هستند. سگ سگها از گذشته دور در خدمت انسان بودهاند و به همين دليل رفتار و خلقوخوي آنها کاملا شناختهشده است و بهراحتي ميتوان يک سگ خشمگين را وادار به عقبنشيني و تسليم کرد. معمولا سگها فقط براي دفاع از قلمروشان رفتارهاي تهاجمي از خود بروز ميدهند. رايجترين موارد حمله سگها در هنگامي است که دوچرخهسوارها با فاصلهي کم از محدودهي املاک خصوصي عبور ميکنند و حيوان خانگي وفادار براي دور کردن متجاوزين، به تعقيب آنها ميپردازد. عکسالعمل ناخودآگاه در قبال حملهي سگ، فرار کردن است که اين کار فرصت خوبي براي گاز گرفتن مچ پا به حيوان ميدهد و گاهي نيز به گير افتادن سگ در بين پرههاي دوچرخه و زخمي شدن دوچرخهسوار و سگ منتهي ميشود. واکنش مناسب و امن در چنين مواقعي، توقف ناگهاني است. با آرامش از دوچرخه پياده شويد و از آن بهعنوان سپري بين خود و حيوان مهاجم استفاده کنيد. فرياد بزنيد «نه» يا «برو» و با دست راه برگشت را به سگ مهاجم نشان دهيد. در چنين مواقعي بايد بهسرعت تسلط وبرتري ذهني خود را به حيوان اثبات کنيد و با رفتار تحکمآميز به حيوان تربيتشده نشان بدهيد که از حد خود خارج شده است. در تمام مدت با اعتمادبهنفس کامل رفتار کنيد. به خاطر داشته باشيد که مهاجم يک سگ اهلي است و بعد از چند هزار سال همزيستي و خدمت به انسان، اطاعت از دستورات شما براي اين حيوان يک خصوصيت فطري محسوب ميشود. اين واکنش در ۹۰ درصد موارد، حداقل باعث توقف سگ مهاجم خواهد شد. بعد از نشان دادن اين واکنش، درحاليکه همچنان از دوچرخه بهعنوان سپر استفاده ميکنيد، بهآرامي از محل دور شويد. در بيشتر مواقع اين کار شما به فروکش کردن خشم سگ منجر ميشود. خرس سياه بيشترين قربانيان حمله خرسهاي سياه را نيز دوچرخهسوارها تشکيل ميدهند. يک خرس سياه را در نظر بگيريد که در ميان بوتههاي جنگلي با آرامش مشغول خوردن ميوههاي وحشي است که درخشش نور خورشيد منعکسشده از روي قسمتهاي براق دوچرخه و صداي تايرها، برايش مزاحمت ايجاد ميکند. اگر بوتهها مانع فرار سريع حيوان شوند، ممکن است گمان کند که در تله افتاده است و هيچچيز خطرناکتر از يک حيوان وحشي در بند نيست. در چنين موقعيتي با آرامش و بدون هيچ حرکتي، صبر کنيد که خرس سياه راه فرار را پيدا کند که البته اصلا کار آساني نيست. چراکه اولين واکنش غريزي انسان در مواجهه با خطر، سندروم فرار يا مبارزه است. در اين شرايط انتخاب طبيعي شما و خرس هراسان، اجتناب از برخورد است و طبعا سعي خواهيد کرد که به کمک دوچرخه بهسرعت از محل دور شويد. اين کار را نکنيد چراکه در بيشتر مواقع خرس سياه از دوچرخه سريعتر حرکت ميکند. بهجاي فرار کردن، از دوچرخه پياده شويد و با لحني آرام و صدايي واضح با خرس صحبت کنيد. تأسف خود را از برهم زدن آرامش حيوان هيجانزده بيان کرده و در همين حين دوچرخه را بين خود و خرس حائل کنيد. در اين حالت ميتوانيد سر جاي خود بايستيد يا بهآرامي عقبنشيني کنيد. خرسهاي سياه معمولا از دور شدن سريع خطر، بدون مبارزه و درگيري خوشحال ميشوند. گاهي اوقات خرس سياه در مقابله با خطر روي دوپاي عقبي خود بلند ميشود که اين کار به آن اجازه ميدهد شما را بهتر ببيند و بوي شما را بهتر استشمام کند. خرسها حس بويايي بسيار حساسي دارند که صد براي قويتر از بويايي سگ است، ولي حس بينايي آنها به اين اندازه قوي نيست. هرچند مطمئنا تا زماني که شما خرس را ميبينيد، خرس هم شما را ميبيند. ا گر خرس روي پاهاي عقب خود بلند شد، باز هم به حرف زدن و عقبنشيني آرام ادامه بدهيد. اگر مسيري سربالايي در نزديک شما هست، از آن استفاده کنيد. با اين کار بهاحتمالزياد خرس گزينه آسانتر يعني فرار را انتخاب خواهد کرد زيرا براي اين حيوان سنگينوزن، تعقيب هدف در سربالايي مشکل است. در مواقع بسيار نادر مثل وقتي که بين يک خرس مادر و تولهاش قرار گرفتهايد، حيوان خشمگين با گوشهاي خوابيده و دهان باز، سرش را پايين ميآورد و صدايي مشابه پارس کردن ايجاد ميکند. بيشتر وقتها اين حرکات صرفا نوعي نمايش براي ترساندن شما هستند. به عقبنشيني آرام ادامه بدهيد. دويدن بزرگترين اشتباه ممکن است و تظاهر به مردن نيز مانع حملهي خرس سياه نميشود! در تمام مدت برخورد استفاده از دوچرخه بهعنوان سپر، اقدامي عاقلانه است. اگر خرس به شما نزديک شد، سعي کنيد با فرياد زدن، ايجاد سروصدا و پرتاب سنگهاي کوچک آن را متوقف کنيد. اگر به شما حمله کرد با تمام قوا و در صورت امکان، حفظ خونسردي با حيوان خشمگين مبارزه کنيد. در بهترين حالت، ترفندهايي که تاکنون به کار بردهايد، از شدت گرفتن درگيري جلوگيري ميکنند و قبل از وخيم تر شدن اوضاع، خرس سياه از شما دور خواهد شد. در مناطقي که زيستگاه خرس هستند، در صورت امکان بهصورت گروهي دوچرخهسواري کنيد. تعداد نفرات بيشتر باعث وحشت خرس ميشود خرس خاکستري گشتوگذار با دوچرخه در زيستگاه خرس خاکستري (گريزلي)، فعاليتي بسيار خطرناک است. دوچرخه سريع و ساکت حرکت ميکند و به همين دليل ممکن است ناگهان با يک خرس خاکستري بهتزده روبرو شويد که متوجه نزديک شدن شما نشده است. چنين برخوردهاي هيچوقت عاقبت خوشي در پي ندارند، چراکه بهتزدگي خرس خاکستري ميتواند فورا به خشم و واکنش تهاجمي تبديل شود. اگر به هر دليلي اصرار به عبور از زيستگاه خرسهاي خاکستري با دوچرخه داريد، اين کار را بهصورت گروهي انجام بدهيد. علاوه بر اين در مسيرهاي پرپيچوخم با سرعت زياد حرکت نکنيد و قبلي از هر پيچ کمي سروصدا ايجاد کنيد. بعضي از دوچرخهسوارهاي کهنهکار در مسيرهاي خطرناک با بستن يک زنگولهي بزرگ به دوچرخه، دائما حضور خود را به حيوانات وحشي اعلام ميکنند. اگر خرس خاکستري شما را تعقيب ميکند تا قبل از اينکه واقعا را شما نگرفته خودتان را به زمين نيندازيد. اگر مجبور شديد به مردن تظاهر کنيد، خود را به پهلو و در حالت جنيني روي زمين نيندازيد. به رو دراز بکشيد، دستهايتان را پشت گردن به هم قلاب کنيد و تا جايي که ممکن است وزن خود را بر روي قسمتهاي مياني بدن متمرکز کنيد تا خرس نتواند شما به پشت برگرداند. اين کار ميتواند جان شما را نجات بدهد. ممکن است خرس چند بار با پنجه به شما ضربه بزند و يا حتي شما را بهآرامي گاز بگيرد ولي بهاحتمالزياد بعدازاينکه مطمئن شد خطري برايش نداريد، شمارا رها خواهد کرد. گربههاي وحشي شير کوهي، پلنگ و ساير گربههاي وحشي، شکارچيهايي مهاجم هستند و در صورت تحريک شدن، به انسان حمله ميکنند. البته اين حيوانات معمولا از انسان کوچکتر هستند و ميتوان با واکنش مناسب آنها را فراري داد. ميتوانيد از يک ويژگي انسان که بيشتر حيوانات از آن بيبهره هستند، يعني توانايي ايجاد صداهاي مختلف، استفاده کنيد. با فرياد، غرش، جيغ و کلا هر نوع صداي بلند و ديوانهواري که حنجره قادر به توليد آن است، حيوان مهاجم را بترسانيد. دوچرخه را روي سرتان بالا ببريد و جستوخيز کنيد. تا جاي که ممکن است، خود را بزرگ و تهديدآميز نشان بدهيد. مستقيم در چشمان حيوان مهاجم نگاه کنيد و اجازه ندهيد شما را به وحشت بيندازد. معمولا گربههاي وحشي با مشاهدهي اين رفتار عقبنشيني کرده و نهايتا فرار ميکنند. غاز و قو پرندههاي بزرگ و تندخو مثل غاز و قو، ميتوانند لذت و تفريح يک روز خوب در طبيعت را بهکلي از بين ببرند. قدرت منقار اين پرندگان به حدي است که حتي ميتواند استخوانهاي انسان را در هم بشکند. غاز و قو فقط در صورتي حمله ميکنند که تحريک شوند يا جوجههايشان در معرض تهديد قرار بگيرند. اولين راهکار براي جلوگيري از تهاجم اين پرندگان، نزديک نشدن به آنها است. حملهي اين پرندگان معمولا بسيار سريع انجام ميشود و فرصت واکنش نشان دادن به شما نخواهد داد. ولي پايين آوردن سر و بالهاي گشوده و کمي متمايل به عقب ، نشانه دهندهي تصميم قطعي آنها براي حمله است. با ديدن اين علامت، اگر با دوچرخه هستيد از آن بهعنوان سپر استفاده کنيد وگرنه با بيشترين سرعت ممکن از محل فرار کنيد. مار سمي مارهاي سمي در حالت طبيعي جانوراني مهاجم نيستند ولي اگر به هر علتي باعث غافلگيري يک مار شويد، واکنش آن برقآسا و مرگبار خواهد بود. بهجز مار زنگي که با به ارتعاش درآوردن حلقههاي شاخي رو دمش، حضور خود را اعلام ميکند، ساير مارهاي سمي بهمحض احساس خطر، سر خود از زمين بلند کرده و آمادهي حمله ميشوند. اين حرکت به معناي آخرين اخطار است و براي پرهيز از خطر، بايد آن را جدي بگيريد. در اين موقعيت اگر خيلي به مار نزديک بوديد، با يک پرش سريع از آن فاصله بگيريد و بعد هم به عقبنشيني ادامه بدهيد. مارهاي سمي فقط بهاندازهي طول بدنشان خود را پرتاب ميکنند که معمولا بيشتر از ۱ متر نيست و افراد بزرگسال اين فاصله را با يک جهش معمولي طي ميکنند. اگر در هنگام روبهرو شدن با مار، راه گريزي نداشته باشيد، تنها گزينهي پيش رو صبر کردن است. اگر در فاصله امني نسبت به مار هستيد، با خيال راحت روي زمين بنشينيد و صبر کنيد تا مار از بيخطر بودن شما مطمئن شود و محل را ترک کند. اگر عجله داريد، ميتوانيد با پرتاب سنگ و چوب، مار را فراري بدهيد. دقت کنيد که سنگها به مار اصابت نکند چراکه اين کار باعث افزايش خشم و تحريک آن به حمله ميشود. ساير حيوانات مهاجم حمله گوزن هميشه بهترين گزينه در برخورد با حيوانات وحشي مهاجم مثل راسو، سگ آبي، گوزن و ...، عقبنشيني آرام و دادن فرصت به آنها براي فرار است. با احتياط و خونسردي، ميتوانيد از همهي برخوردهاي خطرناک در حياتوحش اجتناب کنيد و در آغوش طبيعت، گشتوگذار لذت بخشي داشته باشيد.