چرا گاهی چیزهایی می خریم که احتیاج نداریم و پول مان را هدر می دهیم؟
روزياتو/ شايد براي شما هم پيش آمده که به قصد خريد آب معدني داخل مغازه اي رفتيد اما دست آخر با يک کيسه پر از خوراکي هاي مختلف از مغازه بيرون آمديد و شايد حتي آب معدني را از قلم انداختيد، بنابراين دوباره به فروشگاه برگشتيد و بالاخره آب معدني اي که مي خواستيد را خريديد. اما چرا اين اتفاق مي افتد؟ اين مسأله علتي روانشناختي دارد و تنها يک نمونه از مواقعي است که دست به خريدهاي فکر نشده اي مي زنيم که واقعا به آن ها احتياج نداريم. در ادامه مي خواهيم بببنيم چه مي شود که گاهي خريدهاي بي موردي مي کنيم و چطور مي توانيم جلوي اين مسأله را بگيريم و حساب شده و درست خريد کنيم. ۱- اثر دايدروت دايدروت (Diderot Effect) به موقعيتي اطلاق مي شود که بعد از خريدن يک چيز جديد، بقيه ي دارايي هايتان در مقايسه با اين خريد جديد برايتان بي ارزش به نظر مي رسند، در نتيجه تصميم مي گيريد دارايي هاي قبلي تان را هم با وسايل جديد جايگزين کنيد. اين يک پروسه ي پايان ناپذير است چون هر چيز جديدي که بخريد خيلي زود قديمي خواهد شد و دوباره بايد آن را با يک وسيله ي جديد جايگزين کنيد. راه مقابله: قبل از اينکه چيزي بخريد، سعي کنيد متوجه شويد که چه هدف يا آرزو و انتظاري پشت خريدتان وجود دارد. براي مثال، مي خواهيد يک گوشي هوشمند بخريد که با آن با ديگران در ارتباط باشيد و در کارهايتان کمک دست شما باشد يا به خاطر آنکه آرزوي ترفيع شغلي و درآمد بيشتر داريد؟ فکر نمي کنيد خريد اين گوشي جديد بيشتر در تغيير ديدتان نسبت به شغل تان تأثير دارد؟ ۲- اثر اسنوب وقتي چيزي مي خريد که انتخاب هر کسي نيست تا با بقيه متفاوت به نظر برسيد و توجه ديگران را به خود جلب کنيد، به اين حالت اثر اسنوب (The snob Effect) گفته مي شود. افرادي زيادي هستند که دوست دارند در مرکز توجه باشند و مثلاً خريدن يک لباس جديد، يکي از بهترين راه ها براي جلب توجه ديگران است. راه مقابله: از کارهايي که در آن ها مهارت داريد و چيزهايي که باعث افتخارتان هستند يک فهرست تهيه کنيد. نگران نباشيد، به طور قطع اين فهرست کوتاه نخواهد بود. پوشيدن لباس هاي خاص تنها راه جلب توجه ديگران نيست. شما با يک مکالمه ي جالب يا نشان دادن ويژگي هاي مثبت و خوشايند شخصيتي تان هم توجه ديگران را به خود جلب مي کنيد. ۳- اثر بندواگن اثر بندواگن (Bandwagon Effect) دقيقا برعکس مورد قبلي است و زماني رخ مي دهد که چيزي را فقط به اين دليل مي خريد که مد شده است و همه آن را دارند. ممکن است اين وسيله اصلا مناسب شما يا سبک زندگي تان نباشد، با اين حال شما آن را مي خريد تا به روز باشيد. راه مقابله: قبل از اينکه چيزي را بخريد، از خودتان بپرسيد چرا اين وسيله را مي خريد. شايد واقعا آن وسيله را دوست داريد و لازمش داريد، اما شايد هم فقط تحت تأثير بقيه ي مردم قرار گرفته ايد. ۴- خريدهايي براي آينده همه ي مردم دوست دارند نسبت به آينده خوشبين باشند. به همين خاطر است که گاهي چيزهايي را براي آينده مي خريم، مثل لباسي که دو سايز کوچک تر از سايز فعلي ما است تا به ما انگيزه دهد که وزن کم کنيم يا يک جفت کفش براي قرار عاشقانه ي رويايي مان در حالي که هيچ کسي در زندگي مان نيست. راه مقابله: به خاطر داشته باشيد که خريدن يک لباس جديد شما را لاغرتر، باهوش تر يا جذاب تر نمي کند. شما براي به دست آوردن اين ويژگي ها بايد روي خودتان کار کنيد. هيچ وسيله ي گران قيمت يا شيکي شما را به آينده ي زيبايي که منتظرش هستيد نزديک تر نمي کند. ۵- خريدهاي بدون برنامه ريزي اين حالت زماني رخ مي دهد که روز بدي داشته ايد و تصميم مي گيريد چرخي در فروشگاه مورد علاقه تان بزنيد يا به خاطر آنکه پاداش کاري مختصري گرفته ايد با آن کمي خريد کنيد. اما شادي ناشي از چنين خريدهايي خيلي زود از بين مي رود چون چيزي که خريديد بعدها فراموش يا حتي باعث ناراحتي شما مي شود چون پول زيادي خرج آن کرديد. راه مقابله: خريدهاي بي مقدمه در نتيجه ي فقدان احساسات مثبت رخ مي دهند. سعي کنيد فعاليتي پيدا کنيد که اوقاتي که حال روحي خوبي نداريد، خسته هستيد و اضطراب داريد با احساسات منفي تان مقابله کند. ۶- ترفندهاي بازاريابي اي که ناخودآگاه شما را هدف مي گيرند موسيقي گوشنواز، رنگ هاي گرم و رايحه هاي آشنا، همگي هنگام ورود به فروشگاه ها روي ما تأثير مي گذارند، حتي اگر متوجه آن ها نشويم. فضاي داخل فروشگاه ها گرم و راحت است و معمولا بيرون فروشگاه از ويترين ها ديده نمي شود. در چنين فضايي احساس آرامش مي کنيم، زمان را از ياد مي بريم و شروع به خريد کردن مي کنيم. راه مقابله: وقتي به خريد برويد که گرسنه نباشيد. در گوش تان هم هدفون بگذاريد و آهنگ گوش دهيد. اين بهترين راه براي اين است که گرفتار ترفندهاي بازاريابي نشويد. ۷- حراج ها و تبليغات اين رايج ترين دليلي است که باعث مي شود چيزهايي بخريم که به آن ها نياز نداريم. مثلا فروشگاه ها سه جنس را به قيمت دو جنس مي دهند يا مدتي محدود روي جنس هايشان تخفيف ۵۰ درصد مي گذارند و از آنجايي که به نظر پيشنهاد خوبي مي رسند چيزهايي مي خريم که واقعا به آن ها احتياج نداريم. راه مقابله: جاي نگهداري از وسايل تان را محدود کنيد، مثلا يک کمد را به وسايل تان اختصاص دهيد و مطمئن شويد که همه ي آن ها به اندازه ي کافي جا دارند و براي اينکه چيزهاي بيشتري در کمد بگذاريد وسايل تان را به هم فشرده نکرده ايد. ۸- اجناس ارزان قيمت ممکن است براي اينکه بتوانيم پول هايمان را پس انداز کنيم هنگام خريد وسايل مورد نيازمان انتخاب هاي ارزان تري داشته باشيم. وسايل با کيفيت گرچه قيمت بيشتري دارند اما سال ها قابل استفاده هستند اما اجناس ارزان قيمت خيلي زود خراب مي شوند و از بين مي روند و مجبور مي شويم دوباره جنس جديدي بخريم. راه مقابله: شايد حالا بتوانيد کمي از پول تان را پس انداز کنيد اما احتمالا در آينده مجبور مي شويد پول بيشتري خرج تعمير وسيله ي ارزان قيمت تان يا خريد يک وسيله ي جديد کنيد. وقتي چيزي مي خريد، به جاي قيمت، به کيفيت آن دقت کنيد. ۹- تکنيک هاي فروشنده ها براي مجاب کردن مشتري بسياري از فروشنده ها مي دانند که چطور اعتماد شما را به خود جلب کنند. آن ها به شما مي گويند که کدام جنس فروشگاه شان خيلي خوب نيست و کدام کيفيت بهتري دارد. آن ها ادعا مي کنند که کيفيت همه ي جنس هايشان را مي دانند و حتما جنسي دارند که به دردتان مي خورد و همان چيزي است که آرزويش را داريد. وقتي گرفتار اين ترفندها شويد در نهايت مي بينيد که مثلا به جاي يک دست لباسي که قصد خريدش را داشتيد، ده دست لباس خريده ايد. راه مقابله: هميشه به خاطر داشته باشيد که قصد خريدن چه چيزي را داريد. قبل از خريد، در مورد آن تحقيق کنيد تا از فروشنده ها کمتر سؤال کنيد. در اغلب موارد، مشترياني گرفتار ترفندهاي فروشنده ها مي شوند که نمي توانند تصميم بگيرند کدام جنس را بخرند. مجاب کردن چنين افرادي براي خريد کردن کار ساده تري است. يک راه ديگر اين است که به همراه دوستان تان به خريد برويد چون تحت تأثير قرار دادن همه ي شما کار سخت تري است. ۱۰- ترس هاي ما خيلي اوقات ممکن است با دليل يا بي دليل احساس نگراني کنيم و البته اين طبيعت ذهن ما است و مسأله ي عجيبي نيست. وقتي هنگام خريد با جنسي مواجه مي شويد که قصد خريدش را نداشتيد، ممکن است با خودتان فکر کنيد که شايد دفعه ي ديگر پول کافي براي خريد اين وسيله نداشته باشيد، در نتيجه تصميم مي گيريد که آن را بخريد. يک دليل ديگر اين مسأله مي تواند اين باشد که در دوران کودکي پدر و مادرتان دائما به شما نه مي گفتند. راه مقابله: اگر قرار باشد به کشور ديگري مهاجرت کنيد، چه چيزهايي با خودتان مي بريد؟ طبيعتا چيزهايي که مي بريد خيلي زياد نيستند و فقط وسايلي هستند که واقعا به آن ها احتياج داريد، بنابراين وسايلي که باقي مي مانند ضروري نيستند. بهتر است پول تان را خرج سفر يا کارهاي جالبي کنيد که حس هاي مثبت تر و ماندگارتري به شما مي دهند.