شب چله (شه و چله) در کردستان چگونه می‌گذرد؟

کجارو/ سنندج يکي از شهرهايي است که سنت‌هاي شب يلداي خود را حفظ کرده است. براي اطلاع از اين سنت‌هاي زيبا با ما باشيد. شب چله يکي از زيباترين جشن‌هاي ايراني است. فلسفه اين جشن گردآمدن خانواده‌هاي ايراني در کنار يکديگر است. اگرچه شب يلدا، يک جشن ملي در سراسر ايران است، اما در نقاط مختلف کشور، اين جشن در بين قوميت‌هاي مختلفي ايراني بر اساس رسوم آن منطقه، برگزار مي‌شود. در کردستان اين جشن که به محلي شه و چله گفته مي‌شود با سنت‌هاي مخصوص، برگزار مي‌شود. اصلي‌ترين ويژگي شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگي قبلي در کنار هم است، به‌صورتي که معمولا يک هفته قبل آن مشخص مي‌شود که شب چله اين سال در خانه‌ چه کسي جمع شوند. در خانواده‌هايي که پدر در قيد حيات باشد، معمولا فرزندان با عروس‌ها و دامادها شب چله را در آنجا مي‌گذرانند. در تدارکات اين «جشن»، در سنندج، چند ماه قبل از شب چله، خربزه‌هاي کوچکي را که از روستاي سراب قاميش تهيه مي‌شود را در تفاله سرکه مي‌اندازند تا براي اين شب «کالَک تورش» (خربزه ترش) که از اصلي‌ترين موارد سفره است را داشته باشند. در سنندج، غذاي اين شب عموما دلمه برگ مو و کلم است که گوشت را لابه لاي آن مي‌گذارند. سفره‌ شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شيره‌ي انگور، دوغ، ماست، روغن و کره محلي، پياز و خربزه ترش است. بعد از خوردن غذاي چرب و سنگين شب چله، ميل کردن اين خربزه‌ ترش، هضم غذا را آسان کرده و باعث مي‌شود بقيه‌ي شب نيز بتوان از تنقلات متنوع و ميوه‌هاي رنگارنگ شب چله نيز استفاده کرد. در کردستان، در هر محله‌اي اگر خانواده‌هايي وجود داشته باشند که استطاعت مالي مناسبي براي برگزاري اين مراسم نداشته باشند، از طرف ديگران براي آن‌ها شام برده مي‌شود. هم‌چنين در اين شب اگر همسايه‌ها مايل باشند از غذايي که تهيه کرده‌اند به هم‌ديگر مي‌دهند که به آن «کاسه هاوسا» مي‌گويند. در گذشته قبل از خوردن يا بعد از صرف آن، بزرگان فاميل داستان‌ها، متل‌ها و افسانه‌هاي قديمي تعريف مي‌کردند. در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسکندرنامه معمول بوده است. از ديگر تمهيدات براي گذران اين شب، انجام برخي بازي‌هاي محلي است. مشهورترين اين بازي‌ها در کردستان «گوروابازي» يا جوراب بازي است. در اين بازي دسته جمعي که شرکت کنندگان به دو گروه تقسيم مي‌شوند هيجان بسيار زيادي نهفته است. بعد از آن، نوبت به خوردن تنقلات و خشکبار مي‌رسد. انجير خشک، برگ گلابي، برگ زردآلو، هسته‌ زردآلو که همراه با سماق حرارت ديده، توت خشک، تخمه بو داده کدو و هم‌چنين گندم برشته که با شيره گز مخلوط شده و به‌صورت گلوله‌هاي کوچکي درآمده از جمله‌ خشکبارهاي شب چله است ميوه‌هاي شب چله که شامل هندوانه، سيب، گلابي، به، انار و آلو مي‌شود از ضروريات شب چله است. هندوانه از جمله ميوه‌هايي است که حتماً بايد سر سفره باشد و چون فصل آن سر رسيده معمولاً هندوانه‌هاي خوبي از آب درنمي‌آيند. در اعتقادات محلي خوردن آن را در اين شب باعث قوي شدن بدن در مقابل بيماري‌هاي زمستان مي‌دانند. از رسم‌هاي جالبي که در اين شب در کردستان رايج است مي‌توان به خوانچه بردن از طرف خانواده‌ پسر براي نامزدش، نام برد. در اين خوانچه‌ها بايد تمام موارد ذکر شده در بالا از شام گرفته تا خشکبار و ميوه را براي خانواده‌ عروس ببرند. اين شب، از زيباترين شب‌ها در مناسبت‌هاي اجتماعي است که يک نفر مي‌تواند تجربه کند. صداي خنده و شادي و سرور از هر خانه‌اي شنيده مي‌شود و زمزمه‌هاي روايت حماسه‌ها و داستان‌ها، گرمابخشِ سردي شب يلداست. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد