سهم اموات از سفره «انتظار»
شبستان/ از دعاهاي منسوب به امام عصر(عج)، دعاي معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ الطَّاعَةِ...» است که به زيبايي هر چه تمام و در فرازهايي کوتاه، وظايف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بيان کرده و راه و رسم زندگي به سبک انتظار را نشان مي دهد. از اين رو، در سلسله مطالبي شرح فرازهاي نوراني و ژرف اين دعا مرور مي شود: امام مهدي(عج) در ادامه اين دعاي شريف بيان مي کنند: «وَ عَلَى مَوْتَاهُمْ بِالرَّأْفَةِ وَ الرَّحْمَة؛ بر مردگانشان مهرباني و رحمت تفضل کن». اين فراز از دعاي امام عصر(عج) اوج رافت و محبت ايشان در حق مردم حتي اموات را نشان مي دهد چراکه آن حضرت(عج) از خدا براي مردگان طلب مهرباني و رحمت مي کنند. بايد توجه داشت بنابر آموزه هاي ديني اين فقط زندگان نيستند که به دعا نياز دارند بلکه اموات چه بسا به دليل آنکه اصطلاحاً دست شان از دنيا کوتاه است و خود توان تاثير بر احوال خويش در بزرخ را ندارند، به دعا نيازمندتر باشند. لذا انجام اعمال واجب و مستحبي به نيابت از آنها و هديه کردن ثواب اين اعمال به روح آنها که از دنيا رفته اند نه فقط براي فرد متوفي بلکه براي شخصي که اين اعمال را انجام مي دهد، منشا خيرات و برکات بسيار است. مرور بر آموزه هاي ديني روايي نشان مي دهد بهترين دعا در حق اموات، طلب آمرزش و مغفرت براي آنها است چنان که در آيه قرآن اين دعا آمده: «ربّنا اغفر لي و لوالديّ و للمؤمنين يوم يقوم الحساب؛ (1) پروردگارا ! روزى که حساب برپا مىشود، بر من و پدر و مادرم و بر مؤمنان ببخشاى». يکي از صحابه از حضرت رسول(ص) نقل کرده که ايشان فرمودند: «براي مردگان خود هديه بفرستيد»، عرض کردم: هديه مردگان چيست؟ فرمود: «صدقه و دعا. ارواح مؤمنان هر جمعه به آسمان دنيا مقابل خانههاي خود ميآيند و فرياد ميکنند... اي خانواده من، پدر ، فرزندان و خويشان من، بر ما مهرباني کنيد. آن چه در دست ما بود، عذاب و حساب آن ها بر ما است . نفعش براي غير ما. اي خويشان ما، به درهمي يا قرص ناني يا جامهاي ما را کمک کنيد تا خداوند شما را از جامههاي بهشت بپوشاند».(2) اين روايت و نيازي که اموال به خيرات و دعاي زندگان دارند نشان از اهميت دعاي امام عصر(عج) در حق مردگان و رافت ايشان در حق اموات دارد چراکه بنابر روايات امام از پدر و مادر بر انسان ها مهربانتر و دعايش قطعاً مستجاب است و لذا دعايي که در حق مردگان از مومنان و شيعيان و غير از دشمنان اهل بيت عليهم السلام مي کند، مورد اجابت قرار مي گيرد. اين رفتار حضرت حجت(عج) براي منتظران ايشان هم درس آموز است تا اموات را ياد کنند و حواس شان به نياز و اضطرار آنها در عالم برزخ باشد؛ چنان که در روايات و منابع معتبر اعمالي براي اموات سفارش شده، مثل دعاي بيست و چهارم از صحيفه سجاديه. همچنين، براي ميت هر سورهاي از قرآن خوانده شود ثواب دارد و نسبت به خواندن سورهي حمد و توحيد و تبارک، يس و قدر سفارش شده است. (۳) مرحوم حاج شيخ عباس قمى در مفاتيحالجنان، صفحه ۳۱۷ حديث صحيحى را از امام صادق(ع) نقل فرموده که مي فرمايند: «ميت شاد و مسرور مى شود و گشايش پيدا مى کند به دعا و استغفارى که براى او مى کنند چنانچه زنده شاد مى شود به هديه که براى او مى برند و فرمود که ثواب نماز، روزه، حج، صدقه و ساير اعمال خير و دعا در قبر ميت بر او وارد مى شود و ثواب آن براى مرده و کسى که آنها را انجام داده نوشته مى شود».