امپراتوری های بزرگ و فراموش شده آفریقا

تابناک با تو/ وقتي درباره تمدن هاي باستاني آفريقا سخن مي گوييم، اغلب تمدن هاي مصر باستان به ذهنمان خطور مي کند؛ اما آفريقا خاستگاه و موطن بسياري از امپراتوري ها و تمدن هاي قدرتمند بوده است که در مسيرهاي تجاري قرار داشته و شهرهاي زيبا با ساختمان ها و معماري هاي شگفت انگيزي داشتند که تا امروز هم نشانه ها و آثارشان در قاره سياه مانده است. پادشاهي کوش با وجود اينکه پادشاهي کوش ها با سرکشي هاي فراوان همسايگانش در شمال (فراعنه مصري) روبه رو شد، هزار سال همچون قدرتي اقليمي در قاره آفريقا باقي ماند. اين پادشاهي در هزاره دوم قبل از ميلاد به اوج عظمت خود رسيد، و بر سرزمين هاي زيادي در حاشيه رود نيل (سودان امروزي) دست پيدا کرد. کوش ها قدرت اقتصادي خود را از تجارت طلا، آهن، عاج و بخور به دست آوردند و شريک تجاري و رقيب نظامي مصر باستان بودند. کوش ها تحت تأثير همسايگان مصري خود بودند و خدايان مصر باستان را مي پرستيدند و مردگان خود را موميايي مي کردند و اهرام خاص خود را ساختند، به گونه اي که در مناطق اطراف پايتخت کوش (مروي) بيش از 200 هرم، يعني تعدادي بيش از اهرام مصر وجود دارد. سرزمين پونت ها تمدن پونت ها يکي از تمدن هاي پر رمز و راز آفريقاست که به 2500 سال قبل از ميلاد بازمي گردد تا جايي که در خطوط به جاي مانده از مصر باستان نشان مي دهد، سرزمين پونت ها، سرزمين خدايان مورد پرستش در آن دوران بوده است. سرزميني سرشار از چوب هاي آبنوس، طلا، و حيواناتي همچون ميمون ها و پلنگ هاي آفريقايي مصريان باستان ارابه هاي بزرگي را براي تجارت به پونت مي فرستادند. امروزه مرزهاي اين امپراتوري، کامل مشخص نيست و به موضوع بحث هاي داغ و پيچيده اي از سوي باستان شناسان و تاريخ شناسان تبديل شده است. بسياري از دانشمندان بر اين باورند که سرزمين پونت ها در سواحل شرقي درياي سرخ آفريقا قرار داشته است. کارتاژها کارتاژها رقيب روم باستان در جنگ هاي پوني يا جنگ هاي (فنيقي) بودند و مرکز تجاري مهم و پر رونقي به مدت 500 سال بودند. کارتاژها در قرن هشتم يا نهم قبل از ميلاد به عنوان شهر کوچک فينيقي در تونس شکل گرفتند پس از آن رشد و توسعه پيدا نموده و به امپراتوري تبديل شدند. کارتاژها بر تجارت دريايي که منسوجات، مس، طلا و نقره را در بر مي گرفت سيطره داشتند. ساکنان پايتخت کارتاژها در حدود 500 هزار نفر بودند و بندر کارتاژها براي لنگر انداختن 220 کشتي کافي بود. امپراتوري اکسوم در زماني که امپراتوري روم رو به ضعف مي رفت، امپراتوري اکسوم توانست بر بسياري از قسمت هاي اريتره و شمال اتيوپي سلطه پيدا کند، درباره ريشه هاي اين امپراتوري اطلاعات زيادي در دسترس نيست اما در قرن هاي دوم و سوم ميلادي جزئي از حلقه تجاري مهم بين اروپا و خاورميانه به خصوص در زمينه تجارت طلا و عاج بوده است. امپراتوري اکسوم، خط و نوشتار مخصوص به خود را داشت و از الگوي معماري ويژه اي پيروي مي کرد که بر پايه ساخت ستون هاي سنگي بزرگ استوار بود. اکسوم در قرن چهارم ميلادي از مهمترين امپراتوري هاي مسيحي بود تا جايي که با بيزانس ها هم پيمان شد. در بين قرن هاي هفتم و هشتم امپراتوري اکسوم به تدريج دچار ضعف و انحطاط شد؛ اما ميراث ديني آن هنوز در کليساهاي ارتودوکس اتيوپي وجود دارد. امپراتوري مالي امپراتوري مالي در 1200 ميلادي پس از شورش حاکمي به نام (سوندياتا کيتا) عليه پادشاه (سوسو) تأسيس شد. سونديا رعايا را عليه پادشاه متحد کرد و دولت جديدي را تأسيس کرد. اين امپراتوري بر سرزمين هاي وسيعي در غرب آفريقا سيطره داشت و از نظر تجاري بسيار قوي بود. از مهمترين شهرهايش جيني Djenné و تمبکتو Timbuktuرا مي توان نام برد. امپراتوري مالي به مساجد بزرگ و مدارس اسلامي اش شهرت داشت، مانند دانشگاه (سانکوري) در تمبکتو که کتابخانه اش در حدود 700 هزار دستنوشته را در بر مي گرفت. اين امپراتوري در قرن شانزدهم ميلادي به پايان رسيد. امپراتوري مالي در دوران حاکم (مانسا موسي) به ثروت بسياري دست يافت و به خاطر ثروت و غنايش به الماس آفريقا معروف شد. در يکي از افسانه ها آمده که موسي در مسير سفرش به مکه مکرمه آنقدر طلا توزيع کرد که قيمت طلا براي چند سال در بازارهاي مصر کاهش يافت. زيمبابوه بزرگ آثار به جاي مانده از زيمبابوه بزرگ يکي از اِعجاب انگيزترين آثار در جنوب صحراي بزرگ آفريقا است، به طوريکه مي توانيد برج هاي دفاعي و ديوارهاي بزرگ ساخته شده از سنگ هاي بزرگ و قطعات بزرگ گرانيت را در آن ببينيد. اين قلعه ي سنگي بسياري از افسانه ها و داستان هاي اساطيري را در برگرفته است و حکايت مي شود که بلقيس ملکه سبا نيز مدتي را در آنجا ساکن بوده است. اين امپراتوري بر بسياري از بخش هاي بوتساوانا، زيمبابوه و موزامبيک حکمراني مي کرد و سرشار از فلزات گرانبها و چهارپايان بوده، با وجود کمبود اطلاعات درباره زيمبابوه بزرگ، آثار باستاني مانند سفال هاي چيني، شيشه هاي عربي و پارچه هاي اروپايي موجود در آن، نشان مي دهد که مرکز تجاري مهمي بوده است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد