برخلاف باور مردم، بزرگترین هرم دنیا در مصر قرار ندارد
کجارو/ با اينکه اکثر مردم، هرم بزرگ جيزه در مصر را بهعنوان بزرگترين هرم جهان ميشناسند، اما در واقع اين عنوان به هرم بزرگ چولولا در مکزيک اختصاص دارد. هر زمان که صحبت از اهرام ميشود، مصر حرف اول را در دنيا ميزند؛ اما اين سازههاي مثلثي بزرگ فقط مختص به اراضي فراعنه نميشوند و ميتوان نمونههاي آنها را در سودان، گواتمالا و عراق مشاهده کرد که اهرام باشکوه آنها قطعاً ميتواند موردتوجه گردشگران قرار بگيرد. جالب است بدانيد که بزرگترين اين هرمها در چولولا مکزيک قرار دارد. «هرم بزرگ چولولا» (Great Pyramid of Cholula) در مکزيک که با عنوان «Tlachihualtepetl»، بهمعناي «کوه ساخته شده توسط انسان» نيز شناخته ميشود، ۵۴ متر ارتفاع دارد و پايهي آن ۱۸۲ هزار مترمربع را پوشش ميدهد؛ از همينرو بزرگترين سازهي تاريخياي به شمار ميرود که تاکنون يک تمدن روي کرهي زمين ساخته است. اين بناي عظيم در شهر کوچکي واقع شده است که فقط ۱۲۸ کيلومتر با مزيکو سيتي فاصله دارد، بنابراين بهراحتي ميتوان از پايتخت مکزيک به اين منطقه سفر کرد. در اين مقاله از کجارو، اطلاعات بيشتري از بزرگترين هرم دنيا در اختيارتان خواهيم گذاشت. هرم پنهان هرم بزرگ چولولا به اين دليل خيلي شناخته شده نيست که تاحدودي پوشيده از خاک است و در بالاي آن يک کليساي استعماري اسپانيايي قرار دارد؛ در نتيجه اگر خيلي دقت نکنيد، شبيه به يک تپهي بزرگ به نظر ميرسد. بر اساس افسانهها، در سال ۱۵۱۹ زماني که آزتکها ميفهمند، اسپانياييها بهسمت شهرشان در حال پيشروي هستند، شب و روز کار ميکنند تا بقاياي اين هرم متروکه را با خاک بپوشانند و با اين کار مانع از تخريب آن توسط دشمن شوند. با اينکه هرم مذکور مدتها پيشتر از زمان آزتکها ساخته شده بود، اما آنها همچنان آن را مکاني مقدس ميپنداشتند. اين حقهي جنگي مؤثر واقع شد و تا پايان قرن نوزده، هيچکس از وجود اين هرم خبر نداشت. زماني که خاک روي اين هرم بهتدريج دچار فرسايش شد، باستانشناسان متوجه وجود يک سازه در زير آن شدند. با اين حال تا اواخر قرن ۱۶، هيچ حفارياي در اين محل انجام نشد. علاوه بر اين، اسپانياييها «کليساي بانوي شفابخش ما» را در بالاي تپهاي خاکي بنا کرده بودند که در واقع هرم مذکور در زير آن پنهان شده بود و محلي مقدس به شمار ميرفت که توسط دولت محافظت ميشد. به همين دليل کارشناسان، راهي در حوالي اين کليسا پيدا کرده و شروع به حفر تونلي به طول هشت کيلومتر در زير کليسا و به داخل تپه کردند تا ضمن کاوش در سازهي پنهان در زير خاک، قدمت آن را مشخص کنند و درک بهتري از آن به دست آورند. ساخت هرم ساخت هرم بزرگ چولولا صدها سال طول کشيد، بهطوري که از سال ۲۰۰ پيش از ميلاد آغاز و تا قرن ۹ پس از ميلاد ادامه داشت. در اين بازهي زماني، چندين قوم باستاني از جمله آمريکاي ميانه، اولمک و تولتک، آن را در ۶ مرحله ساختند. هر يک از آنها، لايهي جديدي به هرم موجود اضافه کردند. اما به دلايلي که تا به امروز ناشناخته ماندهاند، افرادي که قبلاً در اين منطقهي جغرافيايي زندگي ميکردند، همگي از اين محل رفتند و زماني که آزتکها در حدود دههي ۱۳۰۰ به اين منطقه وارد شدند، اين سازهي متروکه را پيدا کردند. آنها که هيچ اطلاعي نداشتند چه کسي اين هرم را ساخته و از کجا آمده است، با ادامهي ساخت هرم مذکور، يکي از هفت غول اسطورهي خلقت خود به نام «Xelhua» را مورد ستايش قرار دادند. بازديد از هرم حدود ۸۰۰ متر از تونل حفاريشده را به گذرگاهي طاقيشکل و داراي روشنايي تبديل کردهاند که براي بازديد مردم باز است. با اينکه هيچ تابلويي در آن وجود ندارد که راجع به اين سازه توضيح بدهد، اما گردشگران با قدمزدن در اين مسير زيرزميني تودرتو ميتوانند درک بهتري از ابعاد بسيار بزرگ هرم به دست آورند. در هر دو طرف تونل اصلي، طاقچههايي به چشم ميخورد که آثار باستاني نظير مجسمههاي گِلي را به نمايش گذاشته است، آثاري که در زمان حفاري اين هرم کشف شده بودند. اين تونل از از ضلع شمالي هرم شروع ميشود، از مرکز آن عبور ميکند و به ضلع جنوبي ميرسد که ورودي يک محوطهي بزرگ باستانشناسي است. با اينکه گردشگران ميتوانند از طريق ورودي اصلي وارد تونل شوند، اما مسيري نيز در اطراف سازهي هرم وجود دارد که آنها را مستقيماً به اين محوطهي باستانشناسي ميبرد. اين مسير براي کساني که مايل به عبور از تونل زيرزميني نيستند، مناسب است. در صورتي که گردشگران روش دوم را انتخاب کنند، در اولين توقفگاه به سوثوست پلازا ميرسند، جايي که گردشگران ميتوانند به تماشاي تعدادي از اشياي حفاريشده بپردازند، برخي از آنها مراحل مختلف ساخت اين هرم را نشان ميدهند. يکي از جاذبههاي اصلي اين بخش، نقاشي ديواري طويلي است که شامل اشکال هندسي به رنگهاي قرمز و اُکر (اُخرايي) ميشود و سقفي متشکل از يک صفحهي فلزي از آن محافظت ميکند. در ادامهي اين مسير پيادهروي، گردشگران به حياط محرابها (Altars) ميرسند که مجموعهاي از ساختمانها را دربر ميگيرد و در گذشته ورودي اصلي هرم را نشان ميداد. اين سازه، محوطهي باز بسيار بزرگي است که ضلع شمالي آن با تپه يا همان هرم، مرز مشترک دارد. در ضلع شرقي و غربي شامل دو سکوي مرتفع ميشود که عبارتاند از: سوثوست پلازا (Southwest Plaza) و ايوان محرابها (Patio of the Altars). ايوان محرابها، با چهار محراب احاطه شده است. در محراب دوم، مارهايي مملو از پَر در امتداد پايهي آن به چشم ميخورد که نمايانگر خداي آزتک به نام Quetzalcoatl هستند. در امتداد اين مسير، گردشگران ميتوانند از يک هرم کوچک چند طبقه بالا بروند و از آن بالا شاهد بخش بزرگي از شهر مدرن چولولا باشند. اين هرم کوچک که پايينتر از هرم اصلي است، اخيراً بازسازي شده و يکي از جديدترين لايههاي سازهي اصلي به شمار ميرود که قدمت آن به حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ پس از ميلاد برميگردد. گردشگران در ادامهي مسير خود، به دروازه و راهپلهي مدرني ميرسند که آنها را به بالاي هرم هدايت ميکند. کليساي بالاي هرم اسپانياييها، کليساي بانوي شفابخش ما را در مرتفعترين نقطه از شهر بنا کردند، غافل از اينکه بزرگترين هرم جهان در زير خاک آن پنهان شده است. اسپانياييها، کليساي بانوي شفابخش ما را در مرتفعترين نقطه از شهر بنا کردند اين کليسا به محيط اطراف اشراف دارد و تنها رقيب مرتفع آن در اين چشمانداز، آتشفشان پوپوکاتپتل به حساب ميآيد. مراسم عشاء رباني هنوز هم هر يکشنبه در اين کليساي کاتوليک برگزار ميشود و در اين روز صداي موسيقي و مراسم در تمام محوطهي پايين تپه يا همان هرم به گوش ميرسد. در روزهايي که هوا خوب است، چشمانداز حياط اطراف کليسا فوقالعاده ديدني است. گردشگران نهتنها ميتواند کل شهر چولولا را مشاهده کنند، بلکه امکان تماشاي آتشفشانهاي اطراف اين هرم نظير ايزتاچيهاتل و پوپوکاتپتل نيز برايشان مهيا است. دسترسي به هرم هرم بزرگ چولولا در ايالت پوئبلا مکزيک قرار دارد که دسترسي به آن آسان است. گردشگران بايد به شهر پوئبلا پرواز کنند، از آنجا يک تاکسي به مقصد سان اندرس چولولا بگيرند. خيلي مهم است که به سان اندرس اشاره کنند، چراکه دو شهر با نام چولولا در اين منطقه وجود دارد. اگر ترجيح ميدهند از وسايل نقليهي عمومي استفاده کنند، ميتوانند با اتوبوسهاي محلي از بوئبلا به چولولا بروند. اين اتوبوسها در نزديکي هرم توقف ميکنند که پس از پيادهشدن ميتوانند باجهي فروش بليط و ورودي را ببينند. گردشگران براي بازديد از محوطهي باستانشناسي که شامل پيادهروي در تونل نيز ميشود، بايد هزينهي ورودي بپردازند. هرچند که ورود به اين مکان در روزهاي يکشنبه رايگان است. علاوه بر اين، اگر قصد بازديد از محوطهي باستانشناسي را ندارند، ميتوانند بدون پرداخت هيچ هزينهاي از هرم بالا بروند. اين ورودي هرم هميشه باز است و گردشگران با پيمودن مسيري سنگفرش ميتوانند خود را به بالاي هرم برسانند. با اينکه دروازهي محوطهي کليسا در طول شب بسته ميشود، اما ميتوان به بالاي هرم رفت و علاوه بر درک ابعاد و بزرگي هرم، چشماندازي خيرهکننده از محيط اطراف را نيز به نظاره نشست.