در چنین روزی؛ زادروز دکتر حسابی

راسخون/ پروفسور محمود حسابي فيزيکدان برجسته و دانشمند کم‌نظير معاصر ايران در تاريخ چهارم اسفندماه سال ۱۲۸۱ هجري شمسي زاده شد. پدرش (سيدعباس معزالسلطنه) و مادرش (گوهرشاد حسابي) هر دو اهل تفرش بودند. او چهار سال اول دوران کودکي‌اش را در تهران سپري نمود. سپس به‏همراه والدين و برادرش عازم شامات شد. در هفت سالگي تحصيلات ابتدايي خود را در بيروت با تنگ‏دستي و مرارت‏هاي دوري از ميهن، در مدرسه کشيش‌هاي فرانسوي آغاز کرد. در همان زمان، تعليمات مذهبي و ادبيات فارسي را نزد مادرش فرا مي‌گرفت. او قرآن و ديوان حافظ را از حفظ مي‌دانست. او هم‏چنين بر کتب بوستان، گلستان سعدي، شاهنامه فردوسي، مثنوي مولوي و منشات قائم مقام فراهاني اشراف کامل داشت. حسابي با شعر و موسيقي سنتي ايران و موسيقي کلاسيک غرب به‏خوبي آشنا بود و در نواختن ويولن و پيانو مهارت داشت. وي در چند رشته ورزشي نيز موفقيت‌هايي کسب کرد، از جمله کسب مدرک نجات غريق در رشته شنا در دوران نوجواني در بيروت. • شروع تحصيلات متوسطه او مصادف با آغاز جنگ جهاني اول و تعطيلي مدارس فرانسوي زبان بيروت بود. از اين‏رو، به مدت دو سال در منزل به تحصيل پرداخت. پس از آن در کالج آمريکايي بيروت به تحصيلات خود ادامه داد. در سن هفده سالگي، ليسانس ادبيات و در سن نوزده سالگي ليسانس بيولوژي را اخذ نمود. پس از آن در رشته مهندسي راه و ساختمان از دانشکده فرانسوي مهندسي در بيروت فارغ‏التحصيل شد. در آن دوران با اشتغال در نقشه‏کشي و راهسازي، به امرار معاش خانواده کمک مي‌کرد. او هم‏چنين در رشته‌هاي پزشکي، رياضيات و ستاره‏شناسي به تحصيلات دانشگاهي پرداخت. شرکت راه‌سازي فرانسوي که وي در آنجا مشغول کار بود، به پاس قدرداني از زحماتش او را براي ادامه تحصيل به فرانسه اعزام کرد. هم‌زمان با تحصيل در رشته معدن، در راه‏آهن برقي فرانسه مشغول به‏کار گرديد و پس از پايان تحصيل در اين رشته، کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال‏سنگ ايالت سار آغاز کرد. حسابي در دانشگاه سوربن فرانسه، در رشته فيزيک به تحصيل و تحقيق پرداخت. در سال ۱۹۲۷م در سن بيست و پنج سالگي دانشنامه دکتراي فيزيک خود را، با ارائه رساله‌اي تحت عنوان "حساسيت سلول‌هاي فتوالکتريک" با درجه عالي دريافت نمود. برخي مدعي‌اند محمود حسابي تنها شاگرد ايراني آلبرت اينشتين بوده ‌است. حسابي در دانشگاه پرينستون آمريکا تحت نظر پروفسور انيشتين، فرضياتي درباره "بي‏نهايت بودن ذرات" و "عبور نور از مجاورت ماده" ارائه نمود. وي، با اندوخته‏اي از دانش روز و کسب مدارج عالي تحصيلي و علمي در چندين رشته مهندسي و مطالعات جامع در علوم پايه به‏عنوان اولين فردي که در ايران داراي دکتراي فيزيک بود، به کشور بازگشت. وي براي نخستين‏بار، موضوع پيشرفت‏هاي اتمي جهان را در ايران مطرح و توجه افراد را به اين مهم جلب کرد که ايران نبايد در اين رشته علمي، که ترقي آينده جهان بدان وابسته است، از ساير کشورها عقب بماند. بي‏شک مي‏توان پروفسور محمود حسابي را اولين پايه‏گذار انرژي اتمي ايران دانست. حسابي علاوه بر زبان فارسي، به چهار زبان زنده دنيا يعني عربي، فرانسوي، انگليسي و آلماني نيز تسلط داشت و هم‏چنين در تحقيقات علمي خود از زبان‏هاي سانسکريت، لاتين، يوناني، پهلوي (زبان ايرانيان باستان)، اوستايي، ترکي، ايتاليايي و روسي استفاده مي‏نمود. نشان "اوفيسيه دولالژيون دونور" و هم‏چنين نشان "کوماندور دولالژيون دونور"، بزرگ‏ترين نشان‏هاي کشور فرانسه، به وي اهدا گرديد. پروفسور حسابي از سوي جامعه علمي جهان به‏عنوان "مرد اول علمي جهان" در سال ۱۹۹۰م برگزيده و در کنگره شصت سال فيزيک ايران در سال ۱۳۶۶ش نيز ملقب به "پدر فيزيک ايران" گرديد. پروفسور سيدمحمود حسابي سرانجام در تاريخ دوازدهم شهريورماه سال ۱۳۷۱ هجري شمسي در بيمارستان دانشگاه ژنو به هنگام معالجه قلبي، در سن ۹۰ سالگي‌ دار فاني را وداع گفت و بنا به خواسته خودش، در آرامگاه خانوادگي در شهر دانشگاهي تفرش به خاک سپرده شد. • عمده خدمات پروفسور محمود حسابي به شرح زير است: - اولين نقشه‏برداري فني و تخصصي کشور (راه بندرلنگه به بوشهر) - اولين راه‏سازي مدرن و علمي ايران (راه تهران به شمشک) - اولين مديرعامل شرکت ملي نفت ايران - پايه‏گذاري اولين مدارس عشايري کشور - پايه‏گذاري دارالمعلمين عالي - پايه‏گذاري دانشسراي عالي - ساخت اولين راديو در کشور - راه‏اندازي اولين آنتن فرستنده در کشور - راه‏اندازي اولين مرکز زلزله‏شناسي کشور - راه‏اندازي اولين رآکتور اتمي سازمان انرژي اتمي کشور - راه‏اندازي اولين دستگاه راديولوژي در ايران - محاسبه و تعيين ساعت ايران - پايه‏گذاري اولين بيمارستان خصوصي در ايران، به‏نام بيمارستان گوهرشاد - شرکت در پايه‏گذاري فرهنگستان ايران و ايجاد انجمن زبان فارسي - تدوين اساسنامه طرح تأسيس دانشگاه تهران - پايه‏گذاري دانشکده فني دانشگاه تهران - پايه‏گذاري دانشکده علوم دانشگاه تهران - پايه‏گذاري شوراي عالي معارف - پايه‏گذاري مرکز عدسي‏سازي اپتيک کاربردي در دانشکده علوم دانشگاه تهران - پايه‏گذاري بخش آکوستيک در دانشگاه و اندازه‏گيري فواصل گام‌هاي موسيقي ايراني - پايه‏گذاري انجمن موسيقي ايران و مرکز پژوهش‌هاي موسيقي - پايه‏گذاري و برنامه‏ريزي آموزش نوين ابتدايي و دبيرستاني - پايه‏گذاري موسسه ژئوفيزيک دانشگاه تهران - پايه‏گذاري مرکز تحقيقات اتمي دانشگاه تهران - پايه‏گذاري سازمان انرژي اتمي ايران - پايه‏گذاري اولين رصدخانه نوين در ايران - پايه‏گذاري مرکز مدرن تعقيب ماهواره‌ها در شيراز - پايه‏گذاري مرکز مخابرات اسدآباد همدان - پايه‏گذاري کميته پژوهشي فضاي ايران - ايجاد اولين ايستگاه هواشناسي کشور (در ساختمان دانشسراي عالي) - تدوين اساسنامه و تأسيس مؤسسه ملي استاندارد - تدوين آئين‏نامه کارخانجات نساجي کشور و رساله چگونگي حمايت دولت در رشد اين صنعت - پايه‏گذاري واحد تحقيقاتي صنعتي سغدايي - راه‏اندازي اولين آسياب آبي توليد برق (ژنراتور) در کشور - ايجاد اولين کارگاه‌هاي تجربي در علوم کاربردي در ايران - ايجاد اولين آزمايشگاه علوم پايه در کشور ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد