گام هایی برای تقویت امید و نشاط در زندگی
جوان آنلاين/ شرايط زندگي ميتواند نامساعد و مساعد باشد. مهم اين است که ما چگونه با مسائل زندگي برخورد ميکنيم و واکنشهايمان را تصور کنيد در يک قايق همراه خانواده خود سفر ميکنيد. در اطراف درياي بيانتهايي وجود دارد. گاه دريا طوفاني ميشود و گاه آرام است و شما ناچار هستيد با محدوديتهايي که در قايق از نظر موادغذايي و امکانات ناچيز و... وجود دارد، جان خود را حفظ کنيد و به سلامت به مقصد برسيد. برنامه شما براي رسيدن به مقصد چيست؟ چه کسي هدايت قايق را عهدهدار ميشود؟ مسئوليتها را چگونه تقسيم ميکنيد؟ چگونه اعضاي خانواده خود را براي مقابله با حوادثي همچون طوفانها و تلاطمها يا کنترل استرسهاي ناشي از اتفاقات پيشبيني نشده مديريت ميکنيد؟ چگونه آنها را توجيه ميکنيد که اندوخته غذايي محدود است و بايد خود را با شرايط هماهنگ کنند و اين اوضاع ناخوشايند و التهابهاي ناشي از موقعيتهاي مختلف را پذيرا باشند؟ در روزهايي که همه ما درگير بيماري ويروسي کرونا هستيم، توجه به ۱۴ گامي که در ادامه ميآيد، روزنههاي اميد را در دلمان گشوده و توانمان را براي ادامه مسير افزونتر ميکند.
رفتارهاي مخرب، روابط را تخريب ميکند
زندگي ما همچون سفر کردن با قايق و پر از چالشها و اتفاقات مختلف است. مهم اين است که ما چطور با اين مسائل مختلف کنار آمده و آنها را مديريت کنيم. شرايط زندگي ميتواند نامساعد و مساعد باشد. مهم اين است که ما چگونه با مسائل زندگي برخورد ميکنيم و واکنشهايمان را سامان ميدهيم. ممکن است در شرايط نامساعد قرار گيريم، اما اين شرايط نامساعد هميشگي نبوده و در گذر است. يک هواي طوفاني گذراست، مديريت کردن آن شرايط اهميت دارد. ما معمولاً با واکنشهاي کارآمدمان اقدام نميکنيم و در شرايط نامساعد زندگي با رفتارهاي ناکارآمدي، چون سرزنشکردن يکديگر، انتقاد کردن، قهر کردن، پرخاشگري کردن، طعنهزدن، تنبيه کردن و تمسخر کردن سعي در کنترل وضعيت داريم. درحاليکه اين رفتارها نهتنها به ما کمکي نميکند تا وضعيت را مديريت کنيم، بلکه باعث تخريب روابط ما در خانواده ميشود. اين امر بعدها سبب دور شدن ما از يکديگر و از دست دادن حس همکاري، همدلي و هماهنگي نيز ميشود.
حفظ روابط سالم در سايه رفتارهاي کارآمد
خانواده نهادي است که باعث حفظ و تداوم زندگي ميشود. مانند همان قايق که بر آن سوار هستيم و براي رها شدن از مشکلات زندگي به آرامش درون قايق نياز داريم و نبايد خود قايق که مأمن و ضامن سلامت ما است را دچار آسيب و آشفتگي کنيم. در غير اين صورت نميتواند حافظ سلامت و آرامش اعضا خود باشد. براي حفظ خانواده مهمترين عامل حفظ روابط سالم با يکديگر است و اين روابط زماني ايجاد ميشود که ما به رفتارهاي کارآمدي همچون گوش دادن به يکديگر، همدردي کردن با هم، درک کردن هم، حفظ عدالت بين اعضا، رعايت انصاف، احترام گذاشتن، مهرباني کردن، مراقبت کردن و تأييد و تشويق کردن هم اقدام کنيم.
علفهاي هرز را شناسايي و ريشهکن کنيم
زماني که خانوادهاي دچار مشکل ميگردد، مطمئناً روابط در آن خانواده دچار خدشه ميشود و اعضاي آن خانواده نميتوانند از رفتارهاي کارآمد براي رابطه برقرار کردن نسبت به هم استفاده کنند و با رفتارهاي ناکارآمد رابطه برقرار ميکنند. خانواده باغچهاي است که براي سرزندگي و شادابي گلهاي آن بايد به طور مداوم و هر روزه به آن رسيدگي کرد و نميتوان گفت فقط با آبياري کردن و تغذيه کردن آن ميتوان به شادابياش دست يافت. رسيدگي به وضعيت باغچه خانواده نياز به مراقبت و ديد واقعبينانه دارد. علفهاي هرز را بايد شناخت و ريشهکن کرد. بايد مراقبت بود آفتها حمله نکنند و وضعيت و رابطهاي ايجاد کرد تا گلهاي زندگي شادابي خود را حفظ کنند. اين مهم به همه اعضا مربوط است. بهخصوص زن و شوهر که با ايجاد يک رابطه خوب ميتوانند با تلاطمهاي زندگي مقابله کنند و فرزندان را در جوي آرام و به دور از دغدغههاي بيرونْ تربيت کرده و پرورش دهند.
قانون مديريت زندگي يعني نقشه راه زندگي
نکته اول در مديريت زندگي داشتن قانون است. اين يعني نقشه راه زندگي. نکته بعدي اقدام به رفتارهايي است که به جاي مختل کردن روابط، روابط مؤثر ايجاد کند. داشتن نقشه، برنامه و قانون براي زندگي عاملي است که ايجاد امنيت ميکند و اعضا تکليف خود را در زندگي ميدانند. اين مهم باعث ميشود براي رسيدن به خواسته و عملي کردن برنامههاي خود هر درد و رنجي را تحمل کنند.
بيمعنا بودن زندگي موجب دلمردگي و اندوه ميشود؛ چراکه تلاشهاي فرد انگيزهاي را براي زندگي ايجاد نميکند. درست مثل حرکت روي يک تردميل. بهطوريکه حرکت ميکني، زحمت ميکشي، رنج ميبري، خسته ميشوي، اما به مقصد نميرسي. اين در حالي است که داشتن برنامهريزي در زندگي به انسان کمک ميکند تا آيندهاي روشن پيشرو داشته باشد. درست مثل حرکت همان قايق که مقصدي را برايش در نظر داريد.
داشتههاي زندگيمان را بشماريم
اگر قايق مقصد نداشته باشد، سرگردان خواهد بود و اين سرگرداني نهايتاً موجب دلمردگي، پرخاشگري و اختلال در روابط ميشود. بعد از داشتن برنامه و نقشه براي زندگي عامل مهمي که باعث تداوم و سلامت خانواده ميشود، احساس شادي است. احساس شادي يک احساس دروني است، احساسي که با رضايت همراه است. زماني که فرد به خواستهها و معيارهاي خود دست يابد، احساس رضايت ميکند و شادمان ميشود، اما هميشه ما نميتوانيم خواستهها و ملاک و معيارها را دريافت کنيم. چگونه ميتوانيم اين احساس را در خانواده و بين زوجين داشته باشيم؟ درحاليکه ممکن است به بسياري از خواستهها و نيازهايشان پاسخگو نباشد. چون عوامل محيط بيروني مسئلهاي است که مسائل اجتماعي و اقتصادي در آن از کنترل فرد خارج است و احساس نابساماني را براي افراد ايجاد ميکند، اما خيلي از افراد هستند که با وجود ناکاميهايي که در زندگي تجربه ميکنند، باز هم شادکام هستند. عوامل متعددي در ايجاد شادي دخالت دارد که قابل اکتساب است و ميتوان مهارت آن را کسب کرد. اين در حالي است که تمام اعضاي خانواده ميتوانند آن را داشته باشند. اولين نکته مثبتانديشي است. به اين معنا که به جاي ديدن کاستيها، نداشتنها، رنجها، سختيها و... که صدالبته در زندگيها وجود دارد، به شمارش نعمتها و نکات مثبت زندگي اقدام کنيم.
شکر نعمت، نعمتت افزون کند
در زندگي هر کس آنقدر نکته مثبت وجود دارد که به عنوان نعمت، قابل شکرگزاري است. بيشک اين ديدگاه فرد را به سوي شادابي و شادکامي هدايت ميکند. بهخصوص در روابط زوجين. وقتي آنها نکات مثبت يکديگر را بيشتر ببينند، احساس بهتري نسبت به هم خواهند داشت. شکرگزاري از ديدن نعمتهايي که در زندگي وجود دارد، ظرفيت وجودي افراد را افزايش ميدهد و باعث ميشود تا افکار منفي کمتر به سراغشان بيايد. به قول معروف: «شکر نعمت، نعمتت افزون کند.» تمرين شکرگذاري ميتواند هر روز صبح در زمان بيدار شدن از خواب و شب موقع به خواب رفتن در طول شبانهروز انجام شود. نکته ديگر در ايجاد شادکامي در روابط و در زندگي اين است که افراد به تمرين شفقت و مهرباني اقدام کنند. زندگي امروز موجب شده افراد مثل همان دويدن روي تردميل فرصت رسيدگي به اطرافيان و مهرباني و مراقبت از هم را نداشته باشند.
شفقت و مهرباني بدون چشم داشت
شفقت و مهرباني عاملي است که احساس رضايت را در درون افراد ايجاد ميکند، اما مهمترين نکته در مهرباني اين است که انتظار بازگشت و توقع باز پس گرفتن آن را در جايي ديگر نداشته باشيم؛ يعني عطوفت و مهرباني و محبت به يکديگر نبايد ايجاد داد و ستد کند. بهعنوان مثال احسان و خوبي را در صورتي انجام ندهيد که چيزي را در مقابلش دريافت کنيد. آنچه دريافت ميشود حس رضايتي است که شما در خود احساس خواهيد کرد، اما توقع بازگشت آن موجب اضطراب و ناکامي در فرد ميشود.
بالا بردن احساس ارزشمندي
عامل ديگري که در روابط تأثير ميگذارد و شادي فرد را دوچندان ميکند، بالا بردن احساس ارزشمندي است. اگر فرد احساس ارزشمندي کند، توانمنديهايش افزون ميشود. قطعاً در پي اين امر او احساس شادي خواهد کرد و روابط بهتري را شکل ميدهد. احساس ارزشمندي با تأييد و تشويق ايجاد ميشود و با اغراقگويي و چاپلوسي فرق ميکند. با ديدن توانمندي يک فرد ميتوان نکات مثبت و احساس ارزشمندي به او منتقل کرد. مثلاً وقتي کودکي را تأييد ميکنيد يا همسرتان را تشويق، احساس ارزشمندي را در آنها بالا بردهايد و حس خوبي از شادي به آنان منتقل کردهايد. همه ما نياز داريم تا نکات مثبت و ارزشمندمان توسط ديگران ديده شده و مورد تأييد و تشويق قرار گيرد. اين نياز به ارزش بودن از نيازهاي اساسي زندگي انسان است که قطعاً توجه به آن ميتواند روابط انسانها را توسعه داده و احساس رضايت را برايشان به ارمغان آورد.
بخشش، کينهها را خنثي ميکند
نکته ديگري که بايد مورد توجه قرار گيرد اين است که خانواده بهعنوان کوچکترين واحد اجتماعي ميتواند شادي را در روابط بين زوجين تقويت کند. بخشش ابزاري براي خنثي کردن خشم و کينه است. هميشه در بين افراد در نگرش، تفاوت و در عقايد تناقض وجود دارد. اين تفاوتها و تناقضها موجب درگيري لفظي، ايجاد پرخاشگري و عدم تفاهم ميشود و کينه و خشم را بين افراد خانواده و زوجين گسترش ميدهد.
احترام به تفاوتها و تناقضها
احترام به تفاوتها و تناقضها و همچنين عقايد گوناگون و درک اين امر کمک ميکند تا کينه ايجاد نشود. عامل مهم در برطرف کردن سوءتفاهمها، گفتگو و مذاکره مسالمتآميز است. فراموش نکنيد که بخشش بزرگترين عامل ايجاد رضايت و شادي در روابط بين افراد و زندگي است. براي رهايي و خلاصي از کينه و کدورت بهتر است افراد به جاي تمرکز بر نکات منفي فرد مورد تخاصم به نکات مثبت او توجه کنند و به جاي ديدن بديها و رفتارهاي ناخوشايندش به روابط خوبي که با هم داشتهاند و رفتارهاي مساعد او نگاه کنند.
صبر و تاب آوري در مقابل مشکلات زندگي
عامل ديگري که افراد را شادمان نگه ميدارد اين است که صبر داشته باشند و در مقابل مشکلات زندگي تابآور باشند. تابآوري يعني اينکه افراد بتوانند موقعيتهاي ناخوشايند زندگيشان را به کنترل درآورند، به شرايط و موقعيت خود متعهد باشند و دست به چالش زده و اقدام کنند. نگرش مثبت داشته باشند. نسبت به اينکه قرباني و درمانده نيستند و ميتوانند با موقعيت بحراني پيش آمده چالش داشته باشند.
بر زمان حال تمرکز کنيد
نکته مهم ديگر تمرکز بر زمان حال به جاي درگير شدن با ناملايمات گذشته و اضطرابهاي آينده است. شما ميتوانيد از آنچه در زمان حال داريد لذت ببريد. مثل ديدن فرزندانتان، داشتن روابط با ديگران و گفتگو با افراد مختلف، از غذا خوردن گرفته تا بودن در زمان حال و اکنون لذت ببريد. بهجاي اينکه زمان حال را صرف دل نگرانيهاي آينده کنيد يا کينهها و اتفاقات ناخوشايند گذشته را در ذهنتان تداعي کنيد، مشغول لذت بردن از زمان حالتان شويد.
خوش بين و مثبتانديش باشيد
نکته ديگري که به روابط مثبت بين اعضاي خانواده کمک ميکند، خوشبيني است. خوشبيني، مثبتانديشي، داشتن اميد و واقعبينانه نگاه کردن به زندگي کمک ميکند تا افراد احساس شادکامي کنند و براي رسيدن به خواستههايشان با انرژي و اميد اقدام کنند.
حفظ سلامت جسمي و رواني
آخرين نکته حفظ سلامت جسماني، ورزش و تغذيه سالم است. خواب خوب و کافي، تغذيه درست و به اندازه خوردن و رعايت تعادل در مصرف موادغذايي، احترام گذاشتن به بدن است. ورزش و تمرينات بدني ميتواند برنامه مناسبي را بين اعضاي خانواده ايجاد کند و افراد را به سوي شادي و سلامت هدايت کند. براي حفظ سلامت رواني، ايجاد عادت خوبي مثل مطالعه، ارتقاي خلاقيتهاي هنري، بازيهاي فکري، تماشاي مناظر ديدني، برنامههاي مناسب تلويزيوني و فيلمهايي که ارزش ديدن دارند، همگي منجر به ايجاد حس خوب شادي ميشود و اعضاي خانواده را به دور هم جمع شدن تشويق کرده و به گفتگو و بحث در مورد مسائل مختلف سوق ميدهد. بنابراين لذت ارتباط امروز را به آينده موکول نکنيد.