دماوند ترک خورده است
تعادل/ کافي نيست که بلندترين قله ايران است. مهم نيست که نامش به عنوان ميراث طبيعي در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است، دماوند هم مانند تمامي کوهها و ذخاير محيطزيستي ايران. کافي نيست که بلندترين قله ايران است. مهم نيست که نامش به عنوان ميراث طبيعي در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است، دماوند هم مانند تمامي کوهها و ذخاير محيطزيستي ايران، از تهديدها رنج ميبرد، ويلاسازي و معدنکاوي تيشه به ريشهاش زده و بلاي جانش شده است. گنبد گيتي اين روزها حال خوشي ندارد، شکاف بر اندامش افتاده و پوشش گياهياش به سبب چراي بيرويه از بين رفته. دماوند اما هنوز همان ديو سپيد پاي دربندي است که خم شدن قامت خود را به نظاره نشسته و چشم انتظار يک برنامه حفاظتي مانده. هشدارها از چند سال پيش شروع شد، هشدار درباره معدن کاوي و ويلاسازي که دماوند را ذره ذره از پا در ميآورد اما هيچ کدام راه به جايي نبرد، برنامههاي حفاظت از دماوند ضمانت اجرايي ندارد و تمام اين سالها سهم دماوند حفاظت تنها هشدار بود و هشدار. روزگاري خطراتي که دماوند با آن مواجه بود به حذف پوشش گياهي، گردشگري ناآگاهانه، لگدکوب شدن دشتهاي شقايق ختم ميشد اما حالا خطرات جدي ترند، صحبت از معدن کاوي و ساخت و ساز است که پيکر دماوند را به شکاف و ترک رسانده است. دهنکجي به دماوند سال 94 بود که اسماعيل کهرم از فعالان محيطزيست و کارشناس حياتوحش که مشاور سازمان حفاظت محيطزيست هم بود، نسبت به خطراتي که در کمين دماوند نشستهاند، هشدار داد. او درباره اين موضوع بيان کرد: «قله دماوند روي يک تنه سوار بوده که دامنهها و شيب دماوند است و محل رويش گياهان نيز همين قسمتهاست. اما ساخت و ساز در دماوند، زمينهسازي براي احداث جاده و معدن کاوي دهن کجي به قله دماوند است.» کهرم با تاکيد بر اينکه پوشش گياهي دماوند موجب تثبيت خاک و جلوگيري از فرسايش بهويژه در شيبهاي تند ميشود، بيان کرد: «متاسفانه گردشگران در ايران عادت نکردهاند براي پوشش گياهي ارزش قائل شوند و راهي که ما براي جلوگيري از تخريب پوششهاي گياهي دماوند پيشنهاد ميکنيم اين است که کليت دماوند به همراه دامنههاي آن ثبت ملي و جهاني شود. ثبت کامل کوه دماوند به همراه دامنههاي آن موجب ميشود که گردشگران با موتور و وسيله نقليه به اين کوه وارد نشوند و از تخريب پوشش گياهي دماوند جلوگيري شود.» اين فعال محيطزيست همچنين با انتقاد از فعاليت 6 معدن پوکه در ارتفاع زير 4 هزار متري کوه دماوند که هنوز ثبت ملي نشده است گفت: «روزانه 500 کاميون از تنه دماوند برداشت ميکنند و اگر اين روند ادامه داشته باشد ظرف 73 هزار روز دماوند با خاک يکسان ميشود. ما بزرگتر از کوه دماوند را ديدهايم که نابود شده است و آن درياچه اروميه است. درياچه هامون را هم ديدهايم که نابود شده است. درياچههاي زيباي پريشان و ارژن را نيز ديدهايم که نابود شدهاند دماوند هم تافته جدابافته نيست.» سال گذشته، حسينعلي ابراهيمي کارنامي مديرکل محيطزيست استان مازندران هم نسبت به معدن کاوي در دامنه اين قله هشدار داده و بيان کرد: «مخاطرات زيادي دماوند را تهديد ميکند که بخشي از مخاطرات زيستمحيطي است. يکي از مشکلات و مخاطرات در دماوند گردشگري ناآگاهانه است از طرف ديگر وجود معادن غيرمجاز پاي کوه و چراي بيرويه دام باعث ميشود تا دماوند از بين برود. جادهسازي و تغيير کاربري هم از ديگر مشکلات موجود براي دماوند است.» او افزود: «براي حفاظت از دماوند نياز به اطلاعرساني دقيق و جامع داريم، تعداد ماموران محيطزيست محدود بوده ولي مشکلات بسيار زياد است. بايد کارگروههاي حفاظت از قله دماوند از سوي ورزشکاران و ايجاد سازمانهاي مردمنهاد، تشکيل شود.» دماوند ترک خورده است اما نه هشدارهاي اسماعيل کهرم، از دو سال پيش تاکنون راه به هيچ جايي برد نه اظهارات مديرکل محيطزيست استان مازندران، زمينه را براي حفاظت از دماوند فراهم کرد. دماوند با کلاه خود سيمين و کمربند آهنينش هم تاب تخريبها را نداشته و آنطور که فعالان محيطزيست ميگويند، در چند بخش دچار ترک خوردگي شده است. کيخسرو يزداني درباره اين موضوع بيان کرد: «در حال حاضر بخشهايي از دماوند شکاف خورده است اما تصميمات اتخاذ شده براي حفاظت از دماوند بايد ضمانت اجرايي داشته باشد و يک عزم ملي براي آن ايجاد شود. يکي از مشکلات اساسي کوه دماوند نبود مديريت يکپارچه بوده و بخشي از مشکلات دماوند مربوط به منابع طبيعي و بخشي ديگر در حوزه محيطزيست و ميراث فرهنگي است. علاوه بر اين در ارتفاعات پايين دماوند که جامعه محلي سکونت دارند بخشداريها و شهرداريها نيز در مديريت دخيل هستند. اين عوامل سبب ميشود که در اداره اين منطقه مجموعه عوامل زيادي که با يکديگر هماهنگي ندارند، وجود داشته باشند.» او افزود: «ارتفاع زير ۴۰۰۰ متر در دماوند بخش زنده آن است که گياهان و موجودات زيادي در آن زيست ميکنند و حتي در ارتفاعات پايينتر جوامع محلي حضور دارند بنابراين اين قسمت بخش آسيبپذير دماوند است که با مشکلات زيادي دست و پنجه نرم ميکند. ارتفاع بالاي ۴۰۰۰ متر نيز بخش مرده دماوند محسوب ميشود که رويش گياه و موجودات زنده آن بسيار کم است اما متاسفانه سازمان حفاظت محيطزيست حدود ۱۰ سال گذشته از ارتفاع ۴۲۰۰متر تا قله را منطقه حفاظت شده در دماوند اعلام کرد در حالي که منطقهيي که بهعنوان منطقه حفاظت اعلام شده بخش مرده دماوند است و نياز کمتري به حفاظت نسبت به ارتفاعات پايينتر آن دارد، چراکه زمينخواري، ويلاسازي، معدنکاوي، چراي بيش از حد دام و انواع ديگر آسيبهاي زيست محيطي در ارتفاع زير ۳۸۰۰ متر رخ ميدهد که متاسفانه در محدوده منطقه حفاظت شده نيست.» او افزود: «نميتوان گفت که سازمان حفاظت محيطزيست از اين مشکلات آگاه نيست و نميداند که چه منطقهيي به حفاظت بيشتري نياز دارد بنابراين لازم است که ارتفاع منطقه حفاظت شده تغيير پيدا کند و از ارتفاع حدود ۲۵۰۰ متري به بالا به منطقه حفاظت شده تبديل شود چراکه آسيبهاي دماوند به اين محدوده مربوط است. بيشتر معادن در ارتفاع ۲۵۰۰ متري وجود دارد که بخشي از اين معادن با تلاش انجمن دوستداران دماوند کوه و همراهي برخي مراکز دولتي به صورت موقت تعطيل شدهاند ولي جواز آنها هنوز باطل نشده است و اين پتانسيل وجود دارد که دوباره از آنها بهرهبرداري شود.» وي با بيان اينکه انجمن دوستداران دماوند کوه کارگروهي تحت عنوان «کارگروه صيانت از دماوند» را تشکيل داده است، تصريح کرد: «در اين کارگروه نمايندگان ادارات مختلف حضور دارند و تلاش ميکنند تا مديريت يکپارچهيي براي حفظ دماوند اعمال کنند. وجود اين کارگروه به تنهايي کفايت نميکند و بايد تصميمات اتخاذ شده در اين کارگروه ضمانت اجرايي داشته باشد تا شاهد رفتارهاي متناقض در حفاظت از دماوند نباشيم.» اين عضو انجمن دوستداران دماوند کوه با اشاره به اينکه در حال حاضر متاسفانه بخشهايي از دماوند شکاف خورده است، گفت: «بهرهبرداري بيش از حد از معادن و تخليه خاکهاي کوه سبب ايجاد شکافهايي در آن شده و استحکام کوه را کاهش داده است. رانش و ريزش کوه نيز نتيجه اين وضعيت است. به جاي بهرهبرداري از معادن بايد معيشت جايگزيني در کوه دماوند تعريف شود. در حال حاضر روي موضوعاتي مانند گردشگري پايدار يا توليد فوم بتن ميتوان کار کرد چراکه آسيب بسيار کمتري در مقايسه بهرهبرداري از معادن دارد.» همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar