خطر بسته شدن پنجره جمعیتی در ایران تا 15 سال آتی/ کاهش تعداد موالید در 2 سال اخیر
ايسنا/ رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت از روند رو به رشد پيري جمعيت در ايران ابراز نگراني کرد و گفت: پنجره جمعيتي در ايران در ۱۵ سال آينده به طرف بسته شدن ميرود؛ يعني تعداد جوانان مولد کاهش پيدا ميکند و جمعيت به سمت پيري ميرود. دکتر سيد حامد برکاتي در گفتوگو با ايسنا، درباره نگرانيهاي جمعيتي ايران توضيح داد و گفت: شاخص باروري کلي در ايران بين سالهاي ۶۵ تا ۷۰، در حدود ۵، ۶ و ۶.۵ بوده است. کشور در آن زمان با ترافيک جمعيتي و عدم پيشگيريهاي لازم براي اين موضوع روبرو بود و زيرساختهاي لازم نيز وجود نداشت، اما به مرور با توجه توانمنديهايي که در زمينه تامين نيروي انساني، ايجاد شغل، مديريت آب، روشهاي جديد کشاورزي و افزايش درآمد ملي ايجاد شد، بررسي دوبارهاي در سطح کشور درباره شاخص باروري کلي انجام شد که نشان ميداد اين شاخص در سالهاي نزديک به ۸۸، به ۱.۷ يا ۱.۸ رسيده است؛ اين رقم نشان ميداد که جمعيت ايران در آيندهاي نزديک پير ميشود و در حال از دست دادن پنجره جمعيتي هستيم. وي ادامه داد: اين موضوع باعث تدوين سياستهاي جمعيتي شد. اگر چه تعداد زيادي از متخصصان جمعيتشناس اعتقاد داشتند که بعد از اوج جمعيتي و سياستهايي که اتخاذ شد، رسيدن به اين حد از شاخص باروري کلي، رفتاري طبيعي است و بعد از آن به حد جايگزيني ميرسد، اما بالاخره سياستهاي کلان جمعيتي اتخاذ و در نهايت به دستگاهها ابلاغ شد. رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه اضافه کرد: به دليل سياستهاي در نظر گرفته شده، وضعيت پنجره جمعيتي، وجود نسل جوان مولد و همچنين ازدواجهايي که اتفاق افتاد، در پنج سال قبل از سال ۹۵، شاخص جايگزيني جمعيت به ۲.۰۱ رسيد. اين شاخص در سال ۹۲ به ۲.۸ و در سال ۹۵ به سطح جايگزيني رسيد. اين اعداد مبتني بر سرشماري سال ۹۵ و آمار رسمي است. براي به دست آوردن آمار جديد نيز بايد منتظر سرشماري سال ۱۴۰۰ باشيم. ثبت يک طلاق به ازاي هر سه ازدواج برکاتي با اشاره به افزايش سن ازدواج جوانان طي سالهاي گذشته، افزود: در حال حاضر سن ازدواج جوانان حدود ۲۷ سالگي تخمين زده ميشود. افزون بر آن طبق بررسيهاي وزارت بهداشت مشخص شده است که از زمان ازدواج يک زوج تا زمان تولد اولين فرزند آنها حدود پنج سال فاصله وجود دارد. با وجود اين، بررسيها نشان ميدهد تمايل زوجهاي جوان به تعداد فرزند، به صورت متوسط بيش از شاخص جايگزيني است. وي همچنين به آمار طلاق در کشور اشاره کرد و گفت: امروز آمار طلاق در زوجها که بيشتر جوان هستند، افزايش پيدا کرده است؛ اين آمار ۱۵ سال قبل حدود شش به يک بود، اما دو سال قبل اين رقم به کمتر از چهار و در حال حاضر به حدود سه به يک تمايل پيدا کرده است؛ يعني به ازاي هر سه ازدواج يک طلاق صورت ميگيرد. برکاتي اضافه کرد: ۵۰ درصد طلاقها در پنج سال اول زندگي اتفاق ميافتد. اگر همه اين اعداد را کنار هم بگذاريم ميبينيم که با رشد ۲۵ درصدي طلاق بين سالهاي ۸۹ تا ۹۵ و از ۹۵ تا ۹۶ نيز با هشت درصد رشد روبرو شديم. رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت افزود: پنجره جمعيتي در ايران در آيندهاي نزديک؛ يعني در ۱۵ سال آينده به طرف بسته شدن ميرود، تعداد جوانان مولد کاهش پيدا ميکند و جمعيت به سمت پيري ميرود. اين مساله در صورتي اتفاق ميافتد که به آن توجه نشود و برنامههاي موجود کشور ادامه پيدا کند. برکاتي درباره روند پيري جمعيت در ايران نيز هشدار داد و گفت: تا سال ۱۴۲۰، ۱۵ درصد جمعيت کشور سالمند ميشوند؛ در حالي که حدود ۱۰ سال پيش آمار اين جمعيت کمتر از هفت درصد بود؛ به همين دليل بايد براي اين موضوع برنامهريزي شود. يکي از اقداماتي که در اين زمينه انجام شده، ايجاد رشته طب سالمندي و همچنين برنامهريزي براي راهاندازي بخشهاي بستري سالمندان است. در حوزه بهداشت نيز بستههاي خدمتي براي اين گروه سني در نظر گرفته شده است. کاهش ۴۰ تا ۵۰ هزار موردي مواليد در دو سال اخير وي همچنين درباره تعداد مواليد در سالهاي اخير نيز توضيح داد و گفت: تعداد مواليد تا سال ۱۳۹۴، نرخ صعودي خوبي داشت و به يک ميليون و ۵۸۰ هزار مورد رسيده بود، اما در دو سال اخير اين آمار به صورت متوسط تقريبا ساليانه ۴۰ تا ۵۰ هزار مورد کمتر شده است. برکاتي همچنين به انفجار جمعيتي در دهه ۶۰ اشاره و خاطرنشان کرد: ايران اين دهه را با شاخص باروري کل بالاي ۶ آغاز کرد؛ اين رقم يعني به ازاي هر زوج به صورت متوسط شش مورد تولد داشتيم. کسي که در ابتداي دهه ۶۰ به دنيا آمده باشد الان ۳۷ سال دارد و کسي که انتهاي آن به دنيا آمده باشد الان ۲۷ سال دارد. اين افراد در سال ۱۴۲۰ از سن باروري خارج ميشوند. هرچه از ابتداي سال ۶۰ به اين سمت ميآييم، ميزان تولدها به نسبت زوجهايي که ازدواج کردهاند، کمتر شده است؛ يعني اين رقم از ۶.۷ به ۶ و در يک بازه زماني ۲۰ ساله به ۲ و کمتر از آن و الان نيز به ۲ رسيده است. برنامه وزارت بهداشت براي زوجهاي جوان رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت درباره اقدامات اين وزارتخانه براي کنترل سلامت جمعيت توضيح داد و گفت: ما بحث سلامت را در تمام گروههاي سني دنبال ميکنيم. وزارت بهداشت در سالهاي گذشته به صورت مستقيم برنامههايي براي فرزندآوري اجرا کرده است. همچنين بعد از ابلاغ سياستهاي جمعيتي و تاکيد مقام معظم رهبري بر آموزشهاي مورد نياز دوره ازدواج ، زمان اين آموزشها از دو ساعت به شش ساعت ارتقا پيدا کرد. اين برنامه در دانشگاههاي علوم پزشکي کرج، تهران، شهيد بهشتي و ايران به صورت آزمايشي اجرا ميشود و تا آخر تابستان به پايان ميرسد. گسترش اين برنامه به سه استان اصفهان، اراک و قم نيز در دست اقدام است و به مرور به همه کشور گسترش پيدا خواهد کرد. برکاتي افزود: آموزشهاي روانشناسي براي زوجهاي جوان با کمک بهزيستي، آموزشهاي حقوقي با مشارکت قوه قضاييه و آموزشهاي مذهبي و شرعي نيز با همراهي سازمان تبليغات اسلامي در بسته آموزشهاي پيش از ازدواج قرار گرفته است. ناباروري ۱۵ تا ۲۰ درصد زوجهاي ايراني وي يکي از چالشهاي حوزه جمعيت را ناباروري اعلام کرد و گفت: تخمين زده ميشود حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد زوجهاي کشور نابارور هستند يا ميتوانند نابارور باشند. ناباروري در برخي افراد ثابت است؛ يعني زن يا مردي مشکلي در اندامهاي بدن خود دارند و ممکن است به صورت ذاتي نابارور باشند، اما ممکن است زني عوامل خطري داشته باشد که در نهايت منجر به ناباروري او شود. برکاتي ادامه داد: وزارت بهداشت در دو حوزه بهداشت و درمان براي اين موضوع برنامه دارد؛ در اين حوزه براي زوجهايي که ثابت شده نابارور هستند خدمات و تسهيلاتي در نظر گرفته ميشود. براي قانونگذاري مواردي مانند روشهاي مصنوعي باروري و ... نيز با مجلس وارد بحث شديم. رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه، با اشاره به اهميت پيشگيري از ناباروري در زوجها، گفت: براي اين موضوع آموزشهايي از پيش از ازدواج براي زوجها در نظر گرفته شده است؛ براي مثال به آنها توصيه ميشود اگر ازدواج کردند فرزندآوري را به تاخير نيندازند؛ چون طبق فيزيولوژي انسان، امکان باروري به مرور و با افزايش سن کمتر ميشود. به همين دليل بحث غربالگري زوجهايي که در معرض ناباروري قرار دارند در برنامه وزارت بهداشت قرار گرفته است. در مراکز جامع سلامت بستههاي آموزشي براي اين موضوع در اختيار زوجها قرار ميگيرد. دستورالعملهايي که يا تغيير کرد و يا لغو شد وي در ادامه، به دستورالعملهاي وزارت بهداشت براي استفاده از روشهاي پيشگيري از بارداري نيز اشاره کرد و گفت: پيش از سياستهاي جمعيتي تمام دستورالعملهايي که به وزارت بهداشت درباره مديريت جمعيت و تنظيم خانواده تکليف شده بود، تغيير يافته و يا لغو شد. دستورالعملهاي جديد نيز با رويکرد حضانت از جمعيت و سلامت آن و نه کنترل، تدوين شده و توصيههايي براي مواردي که لازم است برخي اقلام پيشگيري از بارداري در اختيار برخي خانوادهها قرار گيرد تدوين شده است؛ براي مثال زني که مبتلا به نارسايي قلبي درجه بالاست، اگر به مراحل انتهاي بارداري برسد، حتما جانش به خطر ميافتد. در اين موارد دستورالعملهايي با کمک متخصصان نوشته شده و به مراکز جامع سلامت و دانشگاههاي علوم پزشکي ابلاغ شده است. براي روشهاي موقت پيشگيري از بارداري نيز انديکاسيونهايي ابلاغ شده است. وازکتومي براي مردان ممنوع شد برکاتي همچنين اضافه کرد: همه اين موارد در حال بازنگري است. با توجه به اينکه اين دستورالعملها در سال ۹۷ بايد به روز شوند از تمام انجمنهاي علمي و همچنين هيئتهاي برد تخصصي نظرخواهي کرديم و تا پايان سال اين دستورالعملهاي فعلي بازنگري ميشوند. همزمان با سياستهاي ابلاغي انجام وازکتومي براي مردان ممنوع شده و به هيچ عنوان در برنامههاي وزارت بهداشت برنامهاي در اين زمينه وجود ندارد. اگر اين کار در جايي به صورت غيرقانوني انجام شود، نظارت بر درمان دانشگاههاي علوم پزشکي با اين موضوع برخورد ميکند. وي ادامه داد: عمل توبکتومي زنان نيز در مواردي که توصيه شده و لازم باشد، انجام ميشود؛ چون وظيفه وزارت بهداشت حفظ جان، سلامت و ارتقاي سلامت آحاد جامعه است، اما دسترسي عام به آن محدود شده است؛ البته با اين محدوديت تعداد بارداريهاي پرخطر در سالهاي اخير افزايش يافته است و پزشکان به زحمت افتادهاند تا جان مادران را حفظ کنند، اما در عين حال برنامههاي موثري براي حفظ جان مادران باردار در نظر گرفته شده است. ايران يکي از کشورهاي معدودي است که به اهداف توسعه هزاره در زمينه کاهش مرگ مادر و کودک رسيده است. غربالگري سندروم داون در بارداريهاي بالاي 35 سال برکاتي با بيان اينکه براي بارداري در سنين بالاي ۳۵ سال و کمتر از ۱۸ سال محدوديتي ايجاد نشده است، ادامه داد: با وجود اينکه محدوديتي ايجاد نشده، اما شواهدي داريم که نشان ميدهد ميزان بيماري و مرگ و مير مادران در اين دو گروه سني بيشتر است. با وجود اين تسهيلاتي مانند غربالگري سندروم داون ايجاد شده است تا بارداري براي زنان بالاي ۳۵ سال نگران کننده نباشد. خدمات وزارت بهداشت در اين حوزه نيز گسترش يافته و مراقبتها براي زناني که زير ۱۸ سال باردار شدند و به احتمال قوي خطر بسياري بيشتري براي آنها دارد، به عنوان مراقبت ويژه در شبکههاي بهداشت ثبت شده و خدمات ويژهاي به اين گروه ارائه ميدهيم. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar