بی توجهی به نماد 1200ساله
خبرگزاري اقتصادي/ مسجد تاريخانه دامغان با يک هزار و 200 سال قدمت به عنوان نماد تاريخ، تمدن، فرهنگ و معماري ايران اکنون دچار آسيب هاي جدي است ، براي جلوگيري از ريزش ديوارها ، کاهگل ها و فرسايشي شدن اين بناي کم نظير بايد تدابيري ويژه اي انديشيد. نويسنده مرآه البلدان، دستور احداث تاريخانه را به حضرت علي (ع) نسبت داده و برخي مورخان تاريخ ساخت اين بنا را اواسط قرن دوم هجري ذکر کردند. مسجد تاريخانه يا چهلستون يکي از اين بناهاي کم نظير تاريخي و از قديميترين بناهاي پس از اسلام در ايران به شمار ميرود که به گفته کارشناسان تاريخ، نبايد به اين شناسنامه تاريخ سرزمين ايران کم توجهي کرد. اين مسجد نمونهي بسيار زيبا و کاملي از مساجد قرون اوليه اسلامي در ايران است که پيش از تسلط اعراب بر ايران، مکاني مقدس بوده که در آن آتشکدهاي به نام تاريخانه (خانهي آتش) بنا کرده بودند، در هنگام ساخت اين مسجد از بقاياي به جامانده از آن آتشکده که استحکام خوبي داشته است، در اجراي نقشه مسجد استفاده و تغييراتي نظير قبيل ساخت شبستان و محراب اعمال کردند که داراي ستون هاي زيادي است. ساخت بناي اوليه مسجد مربوط به اواسط قرن دوم هجري بين سال هاي 130 تا 170 هجري قمري است، صحن اين مسجد مربع شکل و به طول و عرض 27 متر است و اطراف آن را رواق هايي سرپوشيده (22 رواق) با طاق هاي ضربي و ستونهاي مدور احاطه کرده بودند که تعدادي از اين رواقها سالم هستند و بقيه آن ها يا به صورت کامل يا از جهت طاق خراب شدند. ستون هاي اين تالار، 26 عدد است به اين ترتيب که 18 عدد از اين ستون ها در سه رديف شش تايي و در قسمت داخلي شبستان و هشت ستون ديگر در مقابل اين 6 رديف در قسمت ورودي اين شبستان قرار دارد. اين بناي تاريخي يک ظرفيت و سرمايه و از نگاه اقتصادي و صنعت گردشگري داراي اهميت است که کارشناسان امر تاکيد دارند بايد با برنامه ريزي اصولي از اين ظرفيت براي توسعه اين صنعت و اشتغالزايي در منطقه نهايت بهره را برد. به طور متوسط سالانه حدود 700 گردشگر خارجي و بيش از 100 هزار گردشگر داخلي از مسجد تاريخانه بازديد مي کنند و اهالي و گردشگران ثبت جهاني اين اثر تاريخي و تخصيص به موقع اعتبار براي احيا و مرمت تاريخانه را از مسوولان امر خواستارند. به گفته کارشناسان ، متأسفانه اين مسجد دچار آسيب هاي جدي بوده ديوارها رو به تخريب است، کاهگل ها ريخته و کار به جايي رسيده که سنگ هاي بکار رفته در استخوان بندي بنا مشاهده ميشود. شبستان هاي حياط هم که در سال هاي دور تخريب شده به حال خود رها شده و کاهگل هاي باقي شبستان ها هم نياز به مرمت دارد. مسجدي که اين توصيفها بخش کوچکي از وصف واقعي آن است و مطالعه روي آن، اطلاعات تاريخي مهمي در اختيار باستان شناسان قرار ميدهد؛ امروز نبايد نسبت به آن بي توجه بود. **تاريخانه نماد دامغان است استاد رشته علوم اجتماعي دانشگاه سمنان در گفت و گو با ايرنا افزود : مسجد تاريخانه جزء نفايس ملي کشور است که کار مرمت و نگهداري از آن بايد با وسواس خاصي اجرا شود. محمد عباس فر گفت : در زمان حاضر ، ضرورت حفظ ميراث فرهنگي و آثار با سابقه کمتر در کشور وجود دارد در حالي که اين اثر تاريخي با بيش از يک هزار و 200 سال قدمت نيازمند توجه بيشتر است. وي ادامه داد : حفظ مسجد تاريخانه دامغان به عنوان نماد تدين، تمدن و اثر فرهنگي و مذهبي در تاريخ ايران ضرورت دارد. عباس فر اضافه کرد : آزاد سازي حريم، سازمان دهي و جابه جايي مسجد الحاقي و انجام اقدامات حفاظتي و مرمتي در اين مسجد در حال انجام است. وي تاريخانه را نگيني بر انگشتر کوير استان سمنان دانست و افزود : حک شدن نام و طرح مسجد تاريخانه بر روي اسکناس هاي کشور و ثبت جهاني تاريخانه در يونسکو از جمله خواسته هاي مردم استان سمنان است. عباس فر ادامه داد : با ثبت جهاني مسجد تاريخانه دامغان و حمايت و نظارت هاي سازمان يونسکو از اين بنا، تاريخانه به يکي از مهمترين مراکز گردشگري ايران تبديل خواهد شد. ** مسجد تاريخانه با زلزله چند ريشتري تخريب مي شود استاد رشته تاريخ دانشگاه دامغان در گفت و گو با ايرنا با تاکيد بر ضرورت حفاظت همه جانبه از اين آثار از سوي مسوولان امر افزود : مسجد تاريخانه از جمله بناهاي ارزشمند تاريخ ايران است که همه بايد نسبت به حفاظت آن حساسيت نشان دهيم. رضا مسعودي اطهارداشت : متاسفانه تاکنون براي اين اثر تاريخي تدابير ويژه اي اتخاذ نشده است و در صورت رسيدگي نکردن اصولي آن، اين بنا در کمترين وقوع حوادث طبيعي آسيب مي بيند. وي بيان داشت : برآيند ها مبين اين است که متاسفانه نسبت به حفاظت آثار تاريخي در کشور بي توجهي مي شود در حالي که اين بناهاي تاريخي موتور توسعه صنعت گردشگري کشور هستند که بايد از آن استفاده بهينه کرد. وي خاطرنشان کرد : بايد براي آزاد سازي هر چه سريعتر حريم اين بناي تاريخي تدابيري انديشيد و براي حفاظت آن اعتبار ملي در نظر گرفته شود. مسعودي اضافه کرد : در چنين مکاني ارزشمندي بايد بازارچه صنايع دستي ، مکان مطالعه در نظر گرفته شود و راهنماي گردشگري مسلط به زبانهاي خارجي هم حضور داشته باشد تا گردشگران از اهميت و قدمت آن مطلع شوند. ** مرمت آثار تاريخي در اولويت مسوولان نيست نماينده مردم دامغان در مجلس شوراي اسلامي در گفت و گو با ايرنا با تاکيد بر ضرورت حفظ و نگهداري مسجد تاريخانه افزود: يکي از مشکلات سال هاي گذشته دامغان، توجه کم به آثار باستاني و بناهاي تاريخي اين شهر است که انگار مرمت آثار تاريخي در اولويت کاري مسوولان اين شهرستان نيست. ابوالفضل حسن بيگي اين مسجد را گنج با ارزش دامغان دانست و گفت : اين مسجد از اولين مساجد تاريخ اسلام است که به عنوان يک گنج پنهان نيازمند توجه بيشتر مسوولان و مردم است چرا که يادگار ارزشمندي از تاريخ اين شهرستان است. وي تاريخانه را نماد دامغان و عزتمندي تمدن دامغاني ها ذکر و اضافه کرد : مسجد تاريخانه امروز به پايگاه وحدت و همدلي تبديل شده است و به عنوان يک مسجد داراي قدمتي به قدمت اسلام، نيازمند توجه ويژه و تخصيص اعتبار از سوي اداره کل ميراث فرهنگي است. حسن بيگي ادامه داد : مرمت مسجد تاريخانه خواسته مردم و مسوولان دامغان است و اين در حالي است که با درک اهميت آثار تاريخي، 12 بناي باستاني و تاريخي دامغان به دست مردم در حال احياست. نماينده مردم دامغان در مجلس شوراي اسلامي با اعلام اين که 2 هزار اثر تاريخي دامغان نياز به مرمت و بازسازي دارد، گفت : براي مرمت و باسازي اين تعداد بناي تاريخي اعتبار نياز است. ** مسجد تاريخانه ثبت جهاني شود رييس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري دامغان در گفت و گو با ايرنا افزود : تاريخانه از اولين مساجد صدر اسلام است و اين مسجد به عنوان نماد ارزشمند آموزشي و مذهبي و نماد تاريخ در قلب شهر دامغان بوده و داراي بناهاي متعددي در اطراف است که در گذشته محل حاکم و تدريس حقوق، فقه و دروس اسلامي و پرستش خداي يگانه بوده است. معصومه داوديان به ضرورت حفظ اين بناي تاريخي اشاره کرد و گفت : در سال گذشته 2 ميليارد ريال و در سال هاي گذشته هر ساله 500 ميليون ريال از محل اعتبارات استاني و ملي هزينه مرمت اين مکان شده است. وي ادامه داد : اعتبار هزينه شده در اين مسجد صرف پي سازي ، پي بندي، ساخت ستون ها، ريزش گچ ها، تجديد کاهگل و سيمگل و سبک سازي گنبدها مي شود. رييس اداره ميراث فرهنگي، صنايع ديتي و گردشگري دامغان مهمترين خواسته خود را ثبت جهاني تاريخانه ذکر کرد و افزود : اميدواريم با همکاري سازمان ها و ادارات مختلف، اطراف اين مسجد که همچون نگيني در دامغان است آزاد سازي تا درخشش آن بيشتر نمايان شود. وي اضافه کرد : يکي از خواسته هاي جدي ما، توجه بيشتر به آتار تاريخي شهر دامغان است که با قدمت بالاي هزار ساله نيازمند تخصيص اعتبار و مرمت هستند. تاکنون 124 اثر تاريخي دامغان در فهرست آثار تاريخي به ثبت رسيده است. در استان سمنان بيش از هزار اثر تاريخي شناسايي شده که تاکنون بيش از 800 اثر تاريخي در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.