دفن ۸ مجهولالهویه در سال ۹۶
ايلنا/ احمد شجاعي، جراح چشم و رئيس سازمان پزشکي قانوني کشور است. او در گفتوگويي با ايلنا درباره کمبود پزشک، بانک اطلاعات هويت ژنتيک ايرانيان و حاشيههاي مربوط به اهداي جسد ميگويد و نسبت به بروز احتمالي مشکل در تامين مواد آزمايشگاهي مورد نياز بدليل افزايش قيمت دلار هشدار ميدهد، به گفته او تجهيزات و کيتهاي آزمايشگاهي مورد استفاده در پزشکي قانوني از خارج از کشور وارد ميشود و بيشک افزايش قيمت دلار ممکن است؛ مشکلاتي را براي اين سازمان در تامين تجهيزات و رسيدگي به پروندههاي قضايي ايجاد کند. متن اين گفتوگو را در زير ميخوانيد: آمار تغيير جنسيت قابل توجه نيست آمار افرادي که براي تاييد اختلالات هويت جنسي به پزشکي قانوني مراجعه ميکنند، چقدر است و اختلال چه تعداد تاکنون تاييد شدهاند؟ در اختلالات جنسي ضوابط بسيار سخت است و به راحتي اختلال جنسي افرادي که به ما مراجعه ميکنند، را تعيين نميکنيم؛ بلکه جلسات متعدد روانپزشکي و روانشناسي براي اين افراد برگزار ميکنيم و آزمايشات متعددي که از چندين ماه تا چندين سال ادامه دارد از اين افراد گرفته ميشود. در حقيقت افرادي مجوز تغيير هويت را دريافت ميکنند که شرايط ويژهاي داشته و وجودشان با آن شرايط براي جامعه به نوعي مضر است. در اين موارد محدود بر اساس عقل و منطق شرع و قانون اجازه تغيير هويت به اين افراد داده شود. دفن ۸ مجهولالهويه در سال ۹۶ تعداد افراد مجهولالهويهاي که به پزشکي قانوني فرستاده ميشوند، چند نفر است و اين افراد بيشتر شامل چه کساني هستند؟ در سالهاي گذشته تعداد افراد مجهول الهويهاي که به پزشکي قانوني تحويل داده ميشدند، بسيار زياد بود به ويژه معتادان متجاهر که در خيابانها رها ميشدند، اما در سالهاي اخير به ويژه در سال ۹۶ تعداد افراد مجهولالهويه بسيار کم شده است، چرا که بسياري از معتادان متجاهر توسط سازمانهاي متولي از جمله بهزيستي جمعآوري ميشوند و در زير پوشش سازمانهاي متولي قرار ميگيرند، از همين رو تعداد معتادان مجهولالهويه کم شده، بطوريکه در سال گذشته فقط حدود هشت مورد مجهولالهويه دفن شدهاند. البته آمار افراد مجهولالهويه که به پزشکي قانوني ارجاع داده ميشود، بيشتر از اين است اما در نهايت پس از شناسايي ۸ مورد به عنوان مجهول الهويه دفن شدند. در واقع وقتي افراد مجهولالهويه به پزشکي قانوني ارجاع داده ميشوند، عکس و مشخصات ظاهري آنها را در بخش گمشدگان کهريزک منتشر ميشود تا افرادي که به دنبال گمشدهاي هستند به آنجا مراجعه کرده و اين افراد مجهولالهويه را شناسايي کنند. البته در سالهاي گذشته آمار بسيار بالايي در خصوص افراد مجهولالهويه داشتيم و گاهي اوقات اين آمار به ۱۰۰ نفر نيز ميرسيد، اما در حال حاضر همانطور که گفتم اين آمار بسيار کاهش پيدا کرده است. با انجام آزمايش هاي ژنتيک و DNA اين روزها بسيار سريعتر افراد مجهولالهويه شناسايي ميشوند. ثبت اطلاعات ۵۰ هزار مجرم در بانک اطلاعات هويت ژنتيک تاکنون اطلاعات چه تعداد مجرم در بانک اطلاعات هويت ژنتيک ذخيره شده است؟ بانک اطلاعات هويت ژنتيک ايرانيان تشکيل شده و حدود دو سال است که از فعاليت آن ميگذرد، تاکنون ۵۰ هزار فايل مجرمان در اين بانک ذخيره شدهاست. روز به روز بر تعداد افراد اين بانک افزوده مي شود و اگر با مشکلات اعتباري و کمبود بودجه مواجه نشويم، ميتوانيم هر ساله تعداد زيادي از اطلاعات افراد را در اين بانک ذخيره کنيم. اولويت اصلي ما در اين کار مجرمان خشن و سابقهدار هستند که هنوز اطلاعات آنها به پايان نرسيده است، در اين بانک اطلاعاتي ده گروه خاص از مجرمان شامل سارقان خشن، افرادي که در درگيري مسلحانه حضور دارند، سارقاني که به صورت باندي فعاليت ميکنند و ... را در وهله اول در نظر گرفتيم و سپس اطلاعات همه افرادي که حتي براي يک بار هم جرم مرتکب شدهاند، در اين بانک اطلاعاتي ثبت و ذخيره ميشود. اصولا جرمهاي سنگين توسط مجرمان باسابقه انجام ميشود از همينرو وجود اين بانک اطلاعاتي ميتواند در شناسايي مجرمان بسيار کمک کند. همچنين شهرهاي تهران، شيراز، مشهد، تبريز و کرج در اولويت هستند و بيشترين آمار را در بانک اطلاعات هويت افراد دارند. تاکنون نيز در برخي موارد اطلاعات اين بانک مورد استفاده قرار گرفته است، البته هنوز به طور کامل تکميل نشده است و ما اميدواريم با تکميل آن بتوانيم کارايي آن را نيز افزايش دهيم. جذب ۱۲۰ پزشک در سال گذشته نتيجه يک سوم پروندههاي قضايي منوط به نظر سازمان پزشکي قانوني است، با توجه به اهميت اين سازمان، در خصوص تجهيزات، آزمايشگاهها و بودجه چه وضعيتي داريد؟ آيا با مشکلي در اين زمينهها مواجه هستيد؟ نتيجه يک سوم از پروندههاي قضايي در ارتباط با نظر تخصصي پزشکي قانوني است و نظر اين سازمان در حقيقت مبناي بسياري از قضاوتهاست. در حقيقت رسيدگي و قضاوت پروندههايي که توسط پزشکي قانوني بررسي ميشود، بسيار آسانتر از ديگر پروندههاست، لذا نظر دقيق پزشکي قانوني در خصوص اين پروندهها بسيار مهم است. هر سال آمار پروندههايي که توسط پزشکي قانوني بررسي و براي راي به دادگاه ارسال ميشود، در حال افزايش است وقتي که آمار بالاتر ميرود، مراجعات بيشتر و بيشک حجم کار ما در پزشکي قانوني نيز بيشتر ميشود. مشکل اول در اين خصوص کمبود نيروي انساني بويژه پزشک است. لذا همانطور که گفتم مشکل اصلي ما کمبود نيروي متخصص و پزشک است. در حال حاضر حدود ۷۰۰ پزشک در سراسر کشور در مراکز پزشکي قانوني مشغول فعاليت هستند، البته تعداد محدودي مجوز استخدام پزشک در سال گذشته به ما داده شده و ۱۲۰ نفر در سال گذشته جذب اين سازمان شدهاند و به دنبال اين هستيم که بتوانيم هر ساله مجوز استخدام پزشک را دريافت کنيم. با افزايش قيمت دلار در تامين مواد آزمايشگاهي با مشکل مواجه ميشويم در شهرهاي بزرگ آزمايشگاههاي تخصصي داريم و تا الان نيز در خصوص آزمايشها مشکل خاصي نداشتيم و طبق روال همه چيز پيشرفته است، اما با توجه به اينکه بسياري از مواد آزمايشگاهي ما از خارج از کشور تامين ميشود، نميدانيم با اوضاع و احوال فعلي و افزايش قيمت دلار باز هم ميتوانيم، آنها را تامين کنيم چراکه قيمتها افزايش پيدا کرده است. البته تحريم نيز تا حدودي تاثير دارد، اما ما در اوج تحريمها نيز مواد اوليهمان را تامين ميکرديم و مشکلي نداشتيم، اما در حال حاضر با توجه به افزايش قيمتها نميدانيم با وجود اين اعتبارات ميتوانيم، مواد اوليهمان را تامين کنيم يا خير؟ درخواست ما از دولت اين است که در تامين مواد مصرفي و کيتهاي آزمايشگاهي به ما کمک کند. همچنين ما در خصوص فضا و مکان نيز با کمبودهايي مواجه هستيم، البته طبق برنامه کارهايمان پيش ميرود، اما تامين فضا و مکان بستگي به اين دارد که دولت تا چه حد بودجه عمراني در اين خصوص در نظر گرفته باشد و مطابق اين بودجه در شهرهايي که هنوز نتوانستيم ساختمانهاي ملکي داشته باشيم، ساختمان اجاره کنيم. البته خوشبختانه در تمام مراکز استانها و شهرهاي بزرگ ساختمانهاي ملکي داريم و اميدواريم در آينده نيز اين مشکل را برطرف کنيم. يکي از مسائل پزشکي قانوني همواره درآمد پايين پزشکان اين سازمان نسبت به پزشکان ديگر بوده، اکنون وضعيت چگونه است؟ درآمد و ديگري سهولت کار دو انگيزه اصلي براي جذب پزشک به کار وجود دارد. کار پزشک در پزشکي قانوني نسبت به ديگر موارد بسيار سختتر است، اگر قرار باشد پرداختيهايمان نيز پايين باشد، ديگر انگيزهاي براي پزشک باقي نميماند، تلاشهاي بسياري در خصوص افزايش حقوق پزشکان پزشکي قانوني شدهاست و با نظر مساعدي که مجلس و دولت داشتند تا حدودي توانستيم وضعيت حقوق پزشکان را بهبود ببخشيم و در حال حاضر قابل قبول است. اعتقاد ما اين است که با توجه به کار سختي که پزشکان در پزشکي قانوني دارند، بايد حقوق شان افزايش داشته باشد. اگر جلوي اهداي جسد گرفته شود، پزشکان بيسواد تحويل جامعه ميدهيم طرح اهداي جسد به پزشکي قانوني دوسالي است که شروع شده و تاکنون نيز تهرانيها بيشترين آمار را در خصوص اهداي جسد دارند، اما اين طرح با مشکلاتي مواجه شده در اين زمينه نيز توضيح دهيد. اکثر علما تشريح جسد مسلمان را جايز نميدانند، مگر بنابر ضرورت. متاسفانه نميدانم برخي خبرنگاران با چه قصد و غرضي در خصوص اهداي جسد يک استفتائي را از مقام معظم رهبري پرسيده بودند و گفته بودند که اگر بتوان جسد را از طريق ديگري تامين کرد، آيا اهداي جسد جايز است؟ مسلما هيچ مجتهدي چنين اجازهاي را نميدهد، اما سوال من اين است که آيا دانشگاهها توانستند، براي اين موضوع نياز خود را تامين کنند، مسلما نتوانستهاند.اگر قرار باشد يک دانشجو، پزشک حاذقي شود، بايد با آناتومي بدن آشنا باشد و راهي جز اين ندارد که از طريق تشريح با جزييات و آناتومي بدن آشنا شود. اجساد مجهولالهويه که هم تعدادشان کم است و هم قابل استفاده نيستند، بنابراين تنها راه آن اهداي جسد است که اگر قرار باشد؛ جلوي اين راه هم گرفته شود، پس دانشگاهها را بايد تعطيل کنند يا پزشکان بيسواد تحويل جامعه بدهند. علما هم اجازه دادند که در شرايط خاص از جسد استفاده شود. بنابراين ما با رضايت خانواده و فرد اين کار را انجام ميدهيم، البته ميدانيد که ولي ميت ولي فقيه و امام زمان (عج) هستند و جسد به کسي ارث نميرسد، اما به جهت عرفي رضايتنامهاي از فرد اهدا کننده و خانواده او گرفته ميشود.