بازچرخانی آب در زایندهرود چه پیامدی برای میراث اصفهان دارد؟
ابتگار/ اين روزها تصميمات مسئولان اصفهان حول و حوش سيوسه پل و زايندهرود ميچرخد. يک روز نصب نرده چوبي، روزي ديگر نصب نردههاي فلزي و اين بار بازچرخاني آب در رودخانهاي که پايههاي اين پل تاريخي را در برگرفته است. رودخانهاي که سالها خشکيش سيوسه پل را تهديد ميکند و حالا قرار است هر از گاهي بخشکد و دوباره پر آب شود، دوباره بخشکد و پر آب شود تا مشکلاتي از جمله ريزگرد از تالاب گاوخوني را برطرف کند، نگرانيها از فرونشست زمين را کاهش دهد، ميراث اصفهان و پلها را حفظ کند و از همه مهمتر گردشگري را در شهر رونق دهد. بازچرخاني آب ايده جديد استاندار اصفهان گرچه هنوز به حالت اجرايي درنيامده و مقدمات اوليه را طي ميکند اما مخالفاني براي خود دست و پا کرده است. مخالفاني که بخشي از آن گويا از خود مسئولان دولتي هستند و نه فقط کارشناسان ميراث و محيط زيست. مخالفاني که استاندار اصفهان مخالفتشان را نامعقول ميداند. سالها است که رودخانه زايندهرود خشکيده و به غير از يک يا 2 بار در سال که روي آب را به خود ميبيند مابقي روزها دلتنگ اندک آبي است که خاک بسترش را تر کند؛ آبي که حالا به معضل اصلي محيط زيست اصفهان بدل شده است. در طول سالهايي که از خشکي آب رودخانه زايندهرود ميگذرد مسئولان مختلف آمدهاند و وعدههايي براي رهايي اين رودخانه از خشکي دادهاند و رفتهاند. وعدههايي که هيچ کدام آنها تاکنون نتوانسته رودخانه زايندهرود را دوباره زنده کند چرا که اصفهان بيش از زنده کردن اين رودخانه، به آبي براي رفع تشنگي مردم و زمينهاي زراعي نياز دارد و اصفهان را به يکي از استانهايي که دريافتکننده بيشترين ميزان آب انتقالي از ساير حوضههاي آبريز است بدل کرده. ترس از کمبود آب و ناتواني از عدم تامين آب اصفهان سبب شده طرحهايي چون انتقال آب کوهرنگ ۳ و بهشتآباد عليرغم نداشتن ارزيابيهاي زيست محيطي اجرايي شود و مسئولان اصفهان به آبي که اين 2 طرح به استان اصفهان منتقل ميکنند براي تامين آب مردم اصفهان اميدوار باشند. اين اتفاق تا جايي پيش رفته که محسن مهرعليزاده، استاندار اصفهان 2 مهرماه امسال گفته است: «با طرحهاي کوهرنگ ۳ و بهشتآباد، علاوه بر ۲۰۰ ميليون مترمکعب که به آب مصرفي اصفهان از خليج فارس اضافه ميشود، خيالمان براي ۵۰ سال آتي زايندهرود راحت خواهد شد.» طرح انتقال آب و لولهگذاري ۵۴ کيلومتري در زايندهرود اما به همينجا ختم نميشود. طرحهاي ديگري براي هدايت آب از سدها و بندها به مناطق مختلف در دستور کار ارگانهاي دولتي در اصفهان قرار دارد. نمونهاي از آن «دو لوله در رودخانه با قطر ۱۴۰۰ تا ۱۲۰۰ است که آب ۵۰ نهر در زرينشهر و ۲۹ نهر در مبارکه را محافظت ميکند تا به گفته مهرعليزاده «با اين شيوه کشاورزان شرق نيز بتوانند کشاورزي کنند و آب به تالاب نيز برسد.» مهرعليزاده گفته: «با اين لوله به هرکسي که سهمي از آب دارد بهاندازه آب تعلق خواهد گرفت و ديگر برداشت بيش از سهم براي کسي از لولهها ممکن نخواهد بود. همه باغات به اندازه سهميه خود آب برداشت خواهند کرد. فاصله ۱۲ کيلومتري در شهر اصفهان تا سد آبشار آب جاري خواهد بود و هرساله به اندازهاي که آب موجود بود به شرق نيز آب خواهد رسيد.» اين طرح البته به گفته استاندار اصفهان مشکل فرونشست در شهر را نيز بر طرف ميکند. آبي که به اصفهان از طريق 54 کيلومتر لوله ميرسد اما قرار است کجا برود و چه سرنوشتي داشته باشد. استاندار اصفهان گفته است: «آبي که در نظر گرفته ميشود تا به اصفهان برسد، بعد از رسيدن به سد آبشار بازچرخاني خواهد شد و از بالا دست شهر اصفهان دوباره به رودخانه زايندهرود خواهد رسيد و جاري خواهد شد. با اين شيوه چندبار آب تازه زايندهرود در بستر شهر اصفهان خواهد چرخيد.» «بازچرخاني آب در زايندهرود» عنوان طرحي است که محسن مهرعليزاده از آن خبرداده و در رسانهها شهرت يافته است. طرحي با ۱۲ کيلومتر لوله در داخل اصفهان که قرار است آب را در اصفهان بچرخاند و زايندهرود را براي چندين بار سيراب کند. طرحي که اگرچه به گفته استاندار اصفهان دائمي نيست و تا چند سال آتي نياز به اين لولهگذاري نخواهد بود» اما مخالفاني دارد که از جمله آن فعالان ميراث فرهنگي هستند. گرچه استاندار اصفهان در تشريح دلايل اجراي اين طرح گفته که «مردم با اين طرح در شهر آب خواهند ديد، مشکلات ريزگرد از تالاب گاوخوني برطرف خواهد شد و نگرانيها از فرونشست زمين نيز کاهش خواهد داشت. از طرفي ميراث اصفهان و پلها حفظ خواهد شد. گردشگري نيز در شهر رونق خواهد گرفت و گردشگران زايندهرود را زنده احساس خواهند کرد» اما آنچه ميراث دوستان را نگران کرده خطري است که پل تاريخي ساخته دست اللهوردي خان را تهديد ميکند. پلي که هماکنون دستخوش تغيير و تحولاتي است که شهرداري اصفهان براي آن رقم زده است. بازچرخاني آب اگر به صورت نمايشي باشد، شوک رطوبتي به پلها ميدهد حميد فرهمند بروجني، کارشناس مرمت ميراث فرهنگي يکي از کساني است که اين اقدام را به ضرر سيوسه پل ميداند. او به ايسنا گفته: «اگر بازچرخاني آب زايندهرود به صورت نمايشي، کارناوالي و چند روزه باشد شوک رطوبتي به پلها وارد کرده و مضر است.» او درخصوص طرح بازچرخاني آب و تاثير آن بر پلهاي تاريخي بر روي رودخانه زايندهرود، گفته است: «زماني که چنين طرحي مطرح ميشود بايد بررسي کنيم که ابتدا آيا اين آب ماندني است يا خير؟ از سوي ديگر بايد ميزان اسيدي يا قليايي بودن آن نيز به طور دقيق پايش و مشخص باشد.» وي با اشاره به اينکه اگر آب اسيديته بالايي داشته باشد موجب خورندگي پايههاي پل ميشود، افزوده: «از همه مهمتر در اجرايي چنين طرحي چگونگي اجرا بسيار مهم است. اگر جريان يافتن آب در زايندهرود مجدد بخواهد هر از چندگاهي صورت بگيرد و شوک رطوبتي به پلها بدهد اين طرح نه تنها براي پلها مفيد نيست بلکه ضرر دارد.» اين کارشناس مرمت ميراث فرهنگي با بيان اينکه اگر پاي اين پلها ساليان درازي خشک باشد بهتر از اين است که هر از چندگاهي شوک رطوبتي ببينند، گفته است: «موضوع مهم ديگر در بحث بازچرخاني آب و پلهاي تاريخي اين است که بايد ميزان حجم آب، ميزان و سرعت حرکت آن مشخص باشد چراکه مصالح به کار رفته در اين پلها براي حجم و ميزان سرعت خاص آب طراحي شده است.» فرهمند بروجني تاکيد کرده: «از ديد علمي اگر موضوع شوک رطوبتي مطرح شد کليات اين طرح مضر است، اما اگر آب جريان مستمر داشته باشد و جاري باشد و فقط به آب به عنوان يک کارناوال چند روزه نگاه نشود آنگاه طرح براي پلها مفيد خواهد بود.» زنده شدن دوباره زايندهرود بهترين خبري خواهد بود که در40 سال گذشته در رسانهها منتشر شده است. خبري که شايد محال به نظر برسد. بازگرداني آب شايد تنها راه براي زنده نگهداشتن ياد رودخانهاي باشد که براي تمام ايرانيان يادآور خاطرات خوش گذشته است. https://instagram.com/isfahan_today آخرين خبر اصفهان در سروش : https://instagram.com/isfahan_today آخرين خبر اصفهان در ايتا : http://eitaa.com/joinchat/154796032C2c55b66f18
آخرين خبر اصفهان در اينستاگرام :