دمنوشی برای تقویت اعصاب/ گل گاوزبان سرشار از ویتامین C

فارس/گل گاوزبان داراي طبيعت گرم، منبع غني کلسيم، آهن، پتاسيم، روي، ويتامين‌هاي B و C است، تسکين دهنده، مقوي بدن و آرامش‌بخش است، در درمان سرماخوردگي، تنگي نفس و گلودرد مفيد است، شکم را نرم و کيسه صفرا را باز مي‌کند و به دليل داشتن منيزيم از سرطان پيشگيري مي‌کند. يکي از دمنوش‌هاي پرطرفدار، خوشمزه و پرخاصيت دمنوش گل گاوزبان است، اين دمنوش مي‌تواند در وعده عصرانه و در بين حضور گرم خانواده يا دوستان يا قبل از خواب براي داشتن خوابي آرام مورد استفاده قرار گيرد. آشنايي مختصر با گياه گل گاوزبان گل گاوزبان گياهي است علفي و يک‌ساله که ارتفاع ساقه آن تا 60 سانتي‌متر مي‌رسد، ساقه آن شياردار و خاردار و برگ‌هاي آن ساده و مخملي و پوشيده از تارهاي خشن است که هنگام چيدن گياه، گزيدگي ملايمي در دست‌ها احساس مي‌شود. گل گاوزبان واقعي شبيه گل انار بوده و تخم آن حلقوي شکل و لعابي است، داراي دم سفيد و گلبرگ‌هاي بنفش و لاجوردي است، اين گياه به صورت خودرو در دامنه‌هاي البرز مي‌رويد و از ارديبهشت تا شهريور گل مي‌دهد ولي با آنچه در ساير نقاط ايران و جهان مي‌رويد کاملاً متفاوت است، پزشکان سنتي ايران در معالجه بسياري از امراض از گل گاوزبان استفاده مي‌کردند و نتيجه مي‌گرفتند. گياه مشابه گل گاوزبان، گياه «گاوزبان» است که در آمريکا و اروپا و برخي نقاط ايران مثل تبريز و اصفهان مي‌رويد و به اشتباه به نام گل گاوزبان مي‌شناسند، «مرماخوز» هم ناميده مي‌شود که گل آن لاجوردي و کوچک و مدور است. پس از جنگ‌هاي صليبي گياه گاوزبان را از اسپانيا به اروپا آوردند و در آنجا کاشتند و چون در کتاب قانون ابوعلي سينا از گل گاوزبان زياد تعريف شده بود و اين کتاب نيز مورد قبول استادان پزشکي اروپا بود، به همين‌ جهت مورد توجه آن‌ها قرار گرفت، ولي گياه گاوزبان هيچ يک از خواص گل گاوزبان اصلي را نداشته و در عوض منافع ديگري داشت که کم‌کم محققان اروپايي به آن پي‌بردند. از جمله اين خواص مي‌توان به اين مورد اشاره کرد که سرشاخه، گل و برگ اين گياه داراي مقداري شوره است که عرق و ادرار را زياد مي‌کند، در صورتي‌ که در کتب طبي ايرانيان که در دانشگاه‌هاي اروپا تدريس مي‌شد، چنين خاصيتي را به گل گاوزبان نسبت نداده بودند. يکي از سختي‌هاي محصول گل گاوزبان، برداشت آن دو بار در روز است که بايد خوب و منظم چيده شود، نکته قابل توجه ديگر در برداشت گل گاوزبان اين است که طبع گرم آن سبب مي‌شود در هنگام چيدن محصول، تعريق و احساس خستگي به سراغ انسان بيايد، بنابراين بهترين زمان چيدن آن، صبح زود و قبل از غروب آفتاب است. برگ‌هاي گل گاوزبان لعابات زيادي دارد و در درمان بسياري از بيماري‌ها به کار مي‌رود، بخش‌هاي مصرفي اين گياه را دانه‌ها، برگ‌ها و گل‌هاي آن تشکيل مي‌دهند. گل گاوزبان را به روش‌هاي مختلف مي‌توان ميل کرد در حالي که دم‌کردن آن مرسوم‌تر است ولي در برخي از کشورها، برگ‌هاي تازه گل گاوزبان را به علت داشتن ويتامين C داخل سالاد مي‌ريزند، گل‌هاي تازه اين گياه بويي شبيه خيار دارد و وقتي در آب خيسانده و با آب‌ليمو و شکر مخلوط شود، مصرف آن براي روزهاي گرم بسيار نشاط‌‌انگيز و خنک‌کننده است. خواص گل گاوزبان گل گاوزبان داراي طبيعت گرم، منبع غني کلسيم، آهن، پتاسيم، روي، ويتامين‌هاي B و C است، تسکين دهنده، مقوي بدن و آرامش‌بخش است، در درمان سرماخوردگي، تنگي نفس و گلو درد مفيد است، شکم را نرم و کيسه صفرا را باز مي‌کند و به دليل داشتن منيزيم از سرطان پيشگيري مي‌کند. اين گياه داراي اسيد چرب ضروري و تقويت‌کننده اعصاب و روان و حواس پنجگانه و نشاط‌آور است، در درمان اختلال حواس کاربرد فراواني دارد، اَخلاط سوخته سوداوي را از معده خارج و عوارض آن را از بين مي‌برد و در تنظيم اختلالات ادراري و تعريق، مؤثر است. درماني مؤثر براي علائم سرماخوردگي براي درمان سرماخوردگي، تنگي نفس و گلودرد، مفيد است، به ويژه زماني که با عسل طبيعي مخلوط شود؛ جويدن برگ تازه آن براي درمان جوش‌هاي چرکين دهان اطفال، برفک، سستي دندان و رفع حرارت دهان مؤثر است و همچنين عرق گل گاوزبان براي امراض سوداوي، وسواس و خفقان مصرف مي‌شود، برگ‌هاي آن، التهاب را برطرف مي‌کند، حاوي ويتامين C است و به شکل پخته شده، خواص اسفناج را دارد. گاهي اوقات برخي افراد از استرس، اضطراب، اختلال در تمرکز، کم‌خوابي يا بي‌خوابي ناشي از تغيير فصل رنج مي‌برند، بروز اين علائم حتي به ميزان ناچيز مي‌تواند سلامت روح و روان را تحت تأثير قرار داده و عملکرد طبيعي مغز را مختل کند، در اين مواقع مصرف دمکرده گل گاوزبان مؤثر است. گل گاوزبان در درمان برونشيت مؤثر است، بي اختياري دفع ادرار و التهاب و ورم کليه را درمان مي‌کند، در درمان بيماري سرخک و مخملک و همچنين تب حاصل از اين بيماري‌ها مفيد و ضماد برگ‌هاي آن براي رفع ورم مؤثر است، علاوه بر اين گل گاوزبان تصفيه‌کننده خون، ضداسپاسم، مقوي قلب و عروق، نرم‌کننده مجاري تنفسي، خلط‌آور، شيرافزا و مسهل است. دم‌کرده گل گاوزبان به همراه سنبل‌الطيب و ليموعماني يک نوشيدني نشاط‌آور و آرام‌بخش است که استفاده از آن به جاي چاي و قهوه در مجالس عزاداري براي ايجاد آرامش دروني توصيه مي‌شود، براي تهيه دمنوش گل گاوزبان و سنبل‌الطيب، از نسبت 4 به يک استفاده کنيد ولي اگر در مصرف اين دو گياه با هم زياده‌روي شود، باعث مسموميت مي‌شود. مضرات گل گاوزبان بسياري از افراد تصور مي‌کنند مصرف داروهاي گياهي برخلاف داروهاي شيميايي کاملاً بي‌ضرر و بدون عوارض است، در حالي که داروهاي گياهي هم مانند داروهاي شيميايي عوارضي دارند، اين مسأله به خصوص در دوران بارداري اهميت بيشتري دارد و زنان باردار بايذ از هرگونه مصرف خودسرانه انواع جوشانده‌ها يا دم‌کرده‌هاي گياهي در بارداري خودداري کنند. مصرف دمنوش گل گاوزبان براي زنان باردار ممنوع است زيرا اين ماده گياهي قاعده‌آور است و باعث سقط جنين مي‌شود، همچنين به علت داشتن آلکالوئيد به جنين آسيب مي‌رساند و براي زنان شيرده و کودکان نيز مضر است. گل گاوزبان باعث افزايش فشار مي‌شود افرادي که تمايل به مصرف گل گاوزبان دارند، بايد بدانند اين نوشيدني مي‌تواند باعث افزايش فشار خون در برخي افراد حساس شود و به‌ همين دليل بهتر است اين دمنوش را با مصلح آن يعني ليمو يا چند قطره آبليمو استفاده کنند. مخلوط ‌کردن گل گاوزبان با سنبل‌الطيب، قبل از دم‌کردن آن هم مي‌تواند خاصيت افزايش‌دهندگي فشار خون را تعديل کند، اما مصرف زياد اين دو گياه با هم که هر دو براي آرامش اعصاب توصيه مي‌شوند، مسموميت، خستگي، احساس سبکي سر، گشاد شدن مردمک چشم و مسموميت کبدي را به دنبال دارد. افرادي که داروهاي شيميايي مصرف مي‌کنند بايد تداخل غذا و داروهاي خود را رعايت کنند و تحت نظر پزشک متخصص باشند؛ مصرف گل گاوزبان همراه با داروهاي سيستم عصبي مرکزي مثل ضدافسردگي‌ها، ضداضطراب‌ها، آرام‌بخش‌ها، خواب‌آورها و آنتي‌هيستامين‌ها مي‌تواند بسيار خطرناک باشد؛ همچنين در صورت مصرف گل گاوزبان، احتمال خونريزي در افرادي که هر گونه عمل جراحي داشتند، افزايش مي‌يابد به همين دليل حداقل تا 2 هفته پس از جراحي بايد از مصرف اين گياه خودداري کرد. روش تهيه دمنوش گل گاوزبان براي تهيه دمنوش گل گاوزبان براي يک نفر، يک قاشق غذاخوري گل گاوزبان را به همراه يک ليوان آب جوش داخل قوري بريزيد و اجازه دهيد 10 دقيقه روي حرارت ملايم و غيرمستقيم دم بکشد، پس از دم کشيدن به آن نبات يا عسل اضافه و 10 دقيقه ديگر صبر کنيد تا دمنوش لعاب بسته و خوش طعم‌تر شود و هنگام نوشيدن مي‌توانيد چند قطره آبليمو به آن بفزاييد. براي تهيه اين دمنوش به همراه ليمو عماني براي دو نفر، بايد يک عدد ليموعماني را سوراخ کرده يا از وسط نصف کنيد و به همراه 2 قاشق غذاخوري گل گاوزبان و 2 ليوان آب جوش داخل قوري بريزيد و اجازه دهيد روي حرارت ملايم به مدت 30 دقيقه دم بکشد، سپس دم کرده را در ليوان‌ها يا فنجان‌هاي بزرگ بريزيد و به آن عسل يا نبات اضافه کنيد. استفاده از ليمو عماني يا چند قطره ليمو ترش تازه مي‌تواند رنگ اين دمنوش را از سياه به رنگ ارغواني تبديل کند و حتي برخي افراد گل گاوزبان را به چاي سياه اضافه مي‌کنند و همراه با آن مصرف مي‌کنند تا از خواص بي‌نظير آن بتوانند بهره ببرند. اين نوشيدني بسيار خوش طعم و آرام‌بخش به خاطر رفع استرس و اضطراب و آرامش اعصاب به عنوان نوشيدني بعد از شام و قبل از خواب توصيه مي‌شود تا خوابي خوب و راحت را براي انسان به ارمغان بياورد. فارس/